Tập trung nguồn lực đầu tư phát triển hạ tầng, triển khai các dự án nhằm nâng cao nhận thức người dân, đa dạng hoá sinh kế... là những giải pháp mà tỉnh Cà Mau triển khai trong nhiều năm qua, nhằm xây dựng cộng đồng chủ động phòng ngừa, có kỹ năng ứng phó hiệu quả và đủ năng lực phục hồi nhanh sau thiên tai.
Xây dựng cộng đồng an toàn
Với đường bờ biển dài khoảng 310 km, cùng hệ thống sông ngòi dày đặc với hơn 100 cửa sông và nhiều cửa biển lớn, người dân Cà Mau thường xuyên chịu tác động của hạn hán, xâm nhập mặn, bão, áp thấp nhiệt đới, mưa lớn, lốc, sét, ngập lụt, sạt lở, sụt lún đất… Vì vậy, công tác phòng chống thiên tai (PCTT) luôn được tỉnh xác định là nhiệm vụ trọng tâm, lâu dài.
Những năm qua, Cà Mau đã huy động nhiều nguồn lực để đầu tư, nâng cấp hạ tầng giao thông, điện, viễn thông, đê điều, trạm bơm, cống điều tiết, hồ chứa… nhằm vừa phát triển kinh tế - xã hội, vừa bảo vệ an toàn người dân và sản xuất. Song song đó, tỉnh triển khai nhiều chương trình, dự án nâng cao nhận thức và kỹ năng cộng đồng, góp phần xây dựng xã hội thích ứng với thiên tai.
Mô hình “Cộng đồng an toàn, sạch và xanh” tại xã Khánh Lâm do Sở Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Cục Quản lý đê điều và PCTT, UNICEF Việt Nam triển khai là một minh chứng rõ nét cho nỗ lực giảm nhẹ rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng.
Cuộc thi Rung chuông vàng "Cùng em phòng chống thiên tai - Kiến tạo tương lai bền vững" tổ chức tại Trường THCS Lý Tự Trọng (xã Khánh Lâm), góp phần quan trọng trang bị cho học sinh kiến thức, kỹ năng thích ứng với các loại hình thiên tai.
Nhiều hoạt động thiết thực đã được thực hiện như: lắp đặt 60 đèn đường năng lượng mặt trời, 20 biển tuyên truyền và cảnh báo thiên tai; trồng 300 cây xanh, hoa kiểng; tổ chức vẽ tranh tường và Cuộc thi “Rung chuông vàng” về PCTT cho gần 1.500 học sinh. Các hoạt động này giúp trang bị kiến thức, kỹ năng ứng phó thiên tai, thích ứng biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường cho học sinh, nhóm dễ bị tổn thương khi thiên tai xảy ra. Đồng thời, mô hình còn hỗ trợ xây dựng “Thư viện xanh” tại Trường THCS Lý Tự Trọng với hơn 200 đầu sách và học liệu chuyên đề.
Ông Nguyễn Thanh Tùng đại điện Sở Nông nghiệp và Môi trường trao tặng 40 áo phao cho học sinh Trường THCS Lý Tự Trọng và Trường Tiểu học, THCS Nguyễn Bỉnh Khiêm (xã Khánh Lâm). Ðây là 2 trường học trên địa bàn xã có học sinh phải qua phà đi học.
Chủ tịch UBND xã Khánh Lâm Trần Hồng Ửng cho biết: các hoạt động của mô hình đã giúp học sinh nâng cao kỹ năng PCTT, biết tự bảo vệ bản thân và góp phần lan tỏa kiến thức đến gia đình, cộng đồng, hướng tới một địa phương an toàn hơn - xanh hơn - bền vững hơn.
Nâng cao năng lực tự bảo vệ
Thiên tai ngày càng cực đoan và khó lường, vì vậy công tác PCTT cũng phải linh hoạt, đổi mới. Ông Nguyễn Thanh Tùng, Chi cục trưởng Chi cục Thuỷ lợi, nhấn mạnh: “Để chủ động thích ứng và quản lý rủi ro dài hạn, các cấp, các ngành, đặc biệt là chính quyền cơ sở và người dân phải nâng cao năng lực tự bảo vệ. Chỉ khi cả hệ thống chính trị cùng vào cuộc mới có thể xây dựng cộng đồng an toàn, chủ động và linh hoạt trước thiên tai, biến đổi khí hậu”.
"Thư viện xanh" thân thiện với trẻ em tại Trường THCS Lý Tự Trọng, được trang bị hơn 200 đầu sách, học liệu và các tài liệu về phòng, chống thiên tai, thích ứng biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường.
Hằng năm, tỉnh tổ chức hàng ngàn lớp tập huấn, huấn luyện, lồng ghép tuyên truyền trong các cuộc họp dân; phát hành hàng chục ngàn tờ rơi, băng-rôn; đồng thời đẩy mạnh thông tin trên báo chí, phát thanh, truyền hình và môi trường số. Tỉnh cũng chú trọng chuyển đổi số trong PCTT, giúp người dân dễ dàng tiếp cận cảnh báo và hướng dẫn phòng tránh mọi lúc, mọi nơi. Các chỉ tiêu giảm nhẹ rủi ro thiên tai được lồng ghép vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hằng năm.
Song song với nâng cao kỹ năng ứng phó, tỉnh tích hợp chương trình PCTT với xây dựng nông thôn mới, tái cơ cấu ngành nông nghiệp và phát triển kinh tế xanh. Các địa phương ven biển tăng cường trồng và bảo vệ rừng phòng hộ nhằm chắn sóng, chống sạt lở, bảo vệ đê điều. Ngành nông nghiệp đẩy mạnh chuyển đổi sang sản xuất hữu cơ, nuôi trồng thủy sản bền vững; linh hoạt thời vụ; sử dụng giống chịu hạn, mặn, sâu bệnh; đồng thời khuyến khích doanh nghiệp và hợp tác xã phát triển chuỗi giá trị gắn với truy xuất nguồn gốc và nhãn hiệu nông sản thân thiện môi trường.
Trước diễn biến của cơn bão số 12, Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường, các địa phương ven biển thông báo thông tin diễn biến của bão để ngư dân chủ động phòng tránh.
Với phương châm “Chủ động từ sớm, từ xa”, tỉnh luôn theo sát diễn biến thiên tai. Trước bão số 12, ngày 20/10/2025, UBND tỉnh Cà Mau đã ban hành công văn hỏa tốc số 06163/UBND-NNXD yêu cầu các sở, ngành, địa phương cập nhật liên tục diễn biến bão; kịp thời thông tin rộng rãi để người dân chủ động ứng phó, đặc biệt là tàu thuyền trên biển.
Cùng với đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường chỉ đạo rà soát hệ thống cống, đập, trạm bơm; phối hợp địa phương vận hành hợp lý để bảo vệ sản xuất; kiểm tra các tuyến đê biển, nhất là vị trí xung yếu; chuẩn bị lực lượng, vật tư và phương tiện sẵn sàng xử lý ngay khi xảy ra sự cố.
Nguyễn Phú