(CMO) Trung tuần tháng 11/2022, những vòng xe lăn… Đó là một kỷ niệm thật đẹp khi Đoàn Cải lương Hương Tràm thực hiện chuyến Bắc tiến nhân sự kiện “Festival Ninh Bình 2022 - Tràng An kết nối di sản”. Cái tình anh em kết nghĩa hơn 60 năm cứ “thương lại càng thương” trong từng âm điệu, lời ca, cái siết tay thật chặt.
Hành trang cho chuyến lưu diễn đặc biệt, ngoài hai bài tân cổ “Áo mới Cà Mau” (Nhạc: Thanh Sơn; Lời cổ: NSND Viễn Châu) và “Nơi ấy Cà Mau” (Nhạc: Đặng Sơn Thủy; Lời cổ: NSƯT Lịch Sử) biểu diễn trong đêm khai mạc và bế mạc Festival, còn có vở cải lương “Huyền thoại Vua Đinh” (Soạn giả: Đăng Minh).
Còn nhớ hơn 4 năm trước, vẫn với vở diễn này, đóa Tràm đã tỏa hương thơm ngát trên đất Cố đô nhân dịp kỷ niệm 1050 năm Nhà nước Đại Cồ Việt. Câu chuyện về vị Đinh Tiên Hoàng Đế trải dài từ khi còn là cậu bé Đinh Bộ Lĩnh cờ lau tập trận đến lúc trở thành tướng lĩnh thu phục ba quân, thống nhất sơn hà, tình tự được kể lại. “Bình cũ nhưng rượu mới” bởi đã có nhiều thay đổi qua bàn tay đạo diễn của NSƯT Lịch Sử: Nhân vật chính Đinh Bộ Lĩnh do Nghệ sĩ Hùng Vương thủ vai thay Nghệ sĩ Thế Sơn, Nghệ sĩ Ngọc Xanh thế vai Nghệ sĩ Kim Hiền hóa thân vai Đàm Thị, Nghệ sĩ Tiểu Nhi lại vào vai Trần Tiểu Thơ của NSƯT Hoa Phượng trước đó… Vở diễn còn được tỉ mỉ diễn phục vụ tại tỉnh nhà cho nhuần nhuyễn, anh chị em nghệ sĩ xứ “cô Út” cùng nhau đem đóa hoa đẹp dâng tặng công chúng tại “nhà anh”.
Tiết mục tân cổ "Áo mới Cà Mau" (Tân nhạc: Thanh Sơn; Lời cổ: NSND Viễn Châu) ru mát lòng hàng chục ngàn khán giả trong đêm khai mạc Festival. |
Trong tâm thế háo hức, những vòng xe lăn…
Chèo, giá hầu đồng, hát xẩm, quan họ, bài chòi, hát xoan, múa rối, trống lân, cồng chiêng Tây Nguyên, đờn ca tài tử, cải lương… theo những nhịp tim ba miền Bắc-Trung-Nam tụ hội về; xen lẫn trong đó lại có điệu múa, tiếng kèn cất lên của người bạn Lào - vùng trời di sản cứ nối nhau xôn xao. Bạn cứ thương hoài khi trong không khí nhộn nhịp, đông nghẹt tại Quảng trường Đinh Tiên Hoàng Đế được nghe chất giọng của chính những người con xứ sở cất lên câu hát: “Nghe nói Cà Mau xa lắm, ở cuối cùng bản đồ Việt Nam, đường xa ngại chi không tới, về để nói với nhau mấy lời…”. Rồi đêm diễu hành tại phố đi bộ, trong số hàng chục đoàn nghệ thuật tham gia, mỗi khi biết đó là Đoàn nghệ thuật Hương Tràm đến từ Cà Mau, thế nào những bàn tay cũng lại đưa lên vẫy chào, nụ cười, giọng chào nối nhau í ới.
Phần diễu hành nghệ thuật của đơn vị Hương Tràm, Cà Mau tại Festival được công chúng, bè bạn trong nước và quốc tế yêu mến. |
Đêm Phố cổ, “Huyền thoại Vua Đinh” hội ngộ hàng ngàn khán giả. Những ánh mắt mê say, tràng vỗ tay cứ rộn vang mỗi khi nghệ sĩ xuống “hò” câu vọng cổ. “Hay lắm, sao mà hay thế không biết. Lần đầu tiên được xem cải lương của Đoàn Hương Tràm ở trong Cà Mau ra, chúng tôi vỗ tay liên tục. Có những đoạn diễn rơi nước mắt, nghệ sĩ đóng vai mẹ của Vua Đinh diễn phúc hậu, cảm tình, hay quá. Chú nghệ sĩ đóng Đinh Bộ Lĩnh cũng hay, kể cả nhân vật phản diện Liễu Thị cũng hay nữa. Chúc các nghệ sĩ hát hay mãi mãi, khi nào có điều kiện ra nữa nhé! Tôi rất hâm mộ đoàn…”, hai vị khán giả nông dân Nguyễn Thị Yến (67 tuổi) và Nguyễn Thị Vượng (60 tuổi) đến từ Hoa Lư cứ chen nhau nhận xét với giọng phấn khởi.
Là người con Trường Yên, Hoa Lư, Bác sĩ Nguyễn Văn Thảo, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Ninh Bình, rất tâm đắc sau khi xem hết vở diễn nói về vị Vua huyền thoại. Thương quý nghệ thuật một phần, nhưng phần nữa, chính tiếng ca điệu đờn, nét diễn đã đưa ông về miền kỷ niệm, nhắc nhớ đến tình anh em kết nghĩa quý giá Minh Hải-Hà Nam Ninh: Trong kháng chiến chống Mỹ, đã có nhiều con người từ nơi này về tiếp sức với vùng đất cực Nam, rồi hành trình dài bà con miền Bắc vừa chiến đấu vừa sản xuất mà lòng vẫn nhớ Minh Hải. Sau giải phóng lại tiếp tục chia sẻ với hình ảnh những đoàn người xung phong đi vào vùng kinh tế mới Minh Hải. Để sau một chặng dài phát triển, Bắc-Nam nối liền, những chuyến đi về cứ thấm đượm nghĩa tình.
“Ở đây là đất của chèo nhưng bà con vẫn mê cải lương lắm, đặc biệt là cải lương miền Nam. Vở diễn nói về nhân vật lịch sử mà khi đưa lên sân khấu một cách công phu, chi tiết được như thế là quá tuyệt vời, đặc biệt là giọng ca ngọt ngào đầy cảm xúc mang hết những gì tinh túy nhất của đất, người và nghệ thuật cải lương Nam Bộ nên chúng tôi rất thích…”, bắt tay người đối diện, ông chia sẻ chân tình.
Vở cải lương "Huyền thoại Vua Đinh" (Soạn giả: Đăng Minh; Đạo diễn: NSƯT Lịch Sử;), do tập thể Đoàn Cải lương Hương Tràm biểu diễn, như cánh hoa đẹp tại Phố cổ Ninh Bình. |
“…Đưa chúng ta cùng đi, ra Bắc hay về Nam, là thương nhau…”. Những vòng xe lăn…
Trên hành trình đầy kỷ niệm đó thấp thoáng nhiều cung bậc cảm xúc. Trong câu chuyện của hai ông “bầu gánh”: Nghệ sĩ Quốc Tín và Nhạc sĩ Đặng Sơn Thủy cứ khấp khởi mừng mỗi khi nhắc đến chuyện Cà Mau mình sắp có 5 nghệ sĩ được phong tặng danh hiệu NSND, NSƯT. Đến mỗi điểm nghệ thuật giao lưu, ai cũng lại tự hào khoe “tuổi” Hương Tràm nay đã bước qua 62 với bề dày truyền thống tiếp nối từ Đoàn Văn công Giải phóng. Nửa chặng hành trình, niềm vui lớn vỡ òa khi nhận được tin Đơn vị Hương Tràm đoạt 10 giải tại Liên hoan Cải lương toàn quốc 2021. Từ Ninh Bình, theo dõi qua kênh trực tuyến, nhìn NSƯT Lịch Sử, đại diện về Long An tham dự đêm bế mạc và chốc lát lại phấn khởi bước lên sân khấu nhận giải, các thành viên trong đoàn ai cũng lâng lâng niềm vui.
Vẫn tâm thế háo hức qua mỗi tỉnh thành, được đem nghệ thuật đãi công chúng, anh chị em nghệ thuật mấy mươi người “năm thuở mười thì” mới có dịp cùng chung chuyến xe trải dọc chiều dài đất nước, cùng ăn, cùng nghỉ, gắn kết tình đồng nghiệp. Đâu đâu cũng là kỷ niệm đẹp. Người lo phục trang, người chăm chút âm thanh, cảnh trí, hậu đài. Những nghệ sĩ: Tuấn Sinh, Văn Ngoán, Hoàng Dũng, Minh Thiện… vừa lau phấn son sau vai diễn, mồ hôi nhễ nhại, lại ùa vào tháo từng cảnh trí, phông màn. Bên kia, ca sĩ Hoàng Công cứ tất bật ôm máy quay, cố gắng ghi lại trọn vẹn nhất những khoảnh khắc ở mỗi điểm đến; tay trống tài hoa Hoàng Vinh đến bất cứ điểm diễn nào cũng chinh phục công chúng bởi sự điêu luyện trong biểu diễn…
Khoảnh khắc kỷ niệm của hai đoàn nghệ thuật Cà Mau và Ninh Bình. |
Đâu đó thoáng luyến tiếc khi hai nơi sân khấu sáng đèn trên dãy đất miền Trung trong chuyến về là Cửa Việt (Quảng Trị) hay Tây Hòa (Phú Yên) lại thấy khán giả có phần thưa thớt. Thưa thì thưa, nhưng trên sân khấu, nghệ sĩ đoàn nhà cùng với đoàn bạn vẫn diễn say sưa. NSƯT Hoa Phượng với tiếng ca ngọt lịm vẫn đem bài ca “Chim sáo đồng bằng” gieo nhớ gieo thương vào lòng tri kỷ. Đêm buông, những ánh mắt nhìn nhau, nghệ thuật đã qua xa rồi thời hoàng kim, điều này khiến lòng người bám sân khấu truyền thống thêm suy tư về bài toán đi tìm khán giả.
Lại có những mạch lòng thật lắng. Trong chuyến lưu diễn lần này, nghệ sĩ Hoa Biển lòng nhiều xốn xang, khi chốc lát điện thoại chị lại “réo”, bên kia đầu dây có tiếng bi bô “Mẹ ơi con nhớ mẹ” của đứa con gái lên ba. Rất nhiều lần, người mẹ trẻ nhớ con lén giấu giọt nước mắt ngược vào trong, ráng giữ vững tâm trạng, sức khỏe để hoàn thành tốt nhất vai đào lẳng Liễu Thị của mình. Nghệ sĩ Hoàng Thái Hùng cứ thả hoài làn khói thuốc buồn thương, khi ngày xả tang cha mà anh lại không thể có mặt quấn vành khăn báo hiếu vì còn mải miết chuyến đi dài ngày…
Đại diện hai đơn vị nghệ thuật Cà Mau và Phú Yên tặng quà kỷ niệm trong chuyến giao lưu nghệ thuật. |
Những vòng xe lăn…
Đêm cuối cùng ngồi cùng nhau bên sóng vỗ rạt rào biển Đồi Dương, Phan Thiết, ly cay cứ cụng hiền hòa. Hai anh bạn lần lượt là Trưởng phòng Tổ chức và Trưởng phòng Nghệ thuật ngồi bên nhau thủ thỉ mừng hoài khi chuyến đi dài ngót nghét nửa tháng rồi cũng khép lại thành công: thành công nghệ thuật, mà cũng thành công trong tâm tình đồng nghiệp. Lời hẹn, niềm mong mỏi, hy vọng cho những chuyến đi, được đem Hương Tràm tỏa ngát khắp muôn phương lại cất lên nối những mạch lòng nhau thêm dài…
Bài và ảnh: Minh Hoàng Phúc