Độc đáo nghệ thuật Hát xoan Phú Thọ

Trong những ngày dự lễ Giỗ Tổ Hùng Vương tại tỉnh Phú Thọ vừa qua, đoàn cán bộ Bạc Liêu đã có dịp thưởng thức những giai điệu, lời ca ngọt ngào, vui tươi của nghệ thuật Hát xoan. Nét độc đáo của loại hình nghệ thuật có tuổi đời hơn 2.000 năm đã cuốn hút và chinh phục trái tim những người đến từ phương xa.

Từ trung tâm TP. Việt Trì, đoàn cán bộ Bạc Liêu di chuyển về hướng Bắc để đến với xã Kim Đức. Nằm bên dòng sông Lô thơ mộng, xã Kim Đức là một trong những địa phương có truyền thống lâu đời về Hát xoan. Trong số 4 phường xoan cổ của TP. Việt Trì thì xã Kim Đức có đến 3 phường gồm: Phù Đức, Kim Đới và Thét.

Đoàn cán bộ Bạc Liêu tham gia giao lưu cùng các nghệ nhân Hát xoan Phú Thọ. Ảnh: H.T

Con đường làng dẫn vào miếu cổ Lãi Lèn - nơi các phường xoan tập trung biểu diễn. Trong không gian cổ kính và ngập tràn sắc màu văn hóa Bắc bộ, các phường xoan lần lượt phô diễn hết tài nghệ để đón chào những vị khách nơi cuối trời Nam Tổ quốc. Cũng giống nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam bộ, Hát xoan cần nhiều người biểu diễn và mang tính cộng đồng rất cao. Trong bộ áo dài tứ thân (nữ) và cánh trắng (nam), các đào kép đã thật sự “hút hồn” người xem bằng những tiết mục đặc sắc. Điều làm đoàn bất ngờ là nhiều nghệ nhân xoan nay đã ở cái tuổi “xưa nay hiếm”, thế nhưng, trong họ vẫn rực cháy niềm đam mê và tình yêu dành cho môn nghệ thuật này. Từng động tác, điệu bộ múa được các cụ thực hiện rất thanh thoát, mềm dẻo và đúng nhịp nhàng. Bởi thế, không ít cụ đã được mọi người tín nhiệm và bầu làm quản lý phường xoan hay còn gọi là “Trùm xoan”. Năm nay bước sang tuổi 85, song cụ Lê Thị Tân, nghệ nhân phường xoan Thét vẫn nhanh nhẹn như những đào trẻ tuổi. “Việc đoàn cán bộ tỉnh Bạc Liêu vượt đường sá xa xôi đến đây thật sự là vinh dự cho những nghệ nhân Hát xoan chúng tôi. Đáp lại tấm lòng của Bạc Liêu, chúng tôi đã cố gắng trình diễn những tiết mục thật hấp dẫn của nghệ thuật Hát xoan. Mong rằng, đây sẽ là món quà tinh thần quý giá để thắt chặt thêm nghĩa tình Bắc - Nam”, cụ Lê Thị Tân xúc động nói.

Không khí của buổi biểu diễn càng trở nên sôi nổi hơn khi đoàn cùng vỗ tay hòa theo tiếng trống của nghệ nhân. Cũng vì vậy mà các đào, kép biểu diễn thêm phần hăng say. Mỗi chặng Hát xoan có nhiều điệu và đều mang đến những nội dung, ý nghĩa khác nhau. Điển hình là chặng 1 (hát thờ) là lời khẩn nguyện, thỉnh mời vua Đại vương cùng các thần linh giáng tọa, ban ơn phúc cho dân làng và cho phép con dân vào hội hát. Thông qua loại hình nghệ thuật Hát xoan, đoàn đã có dịp khám phá, hiểu hơn về nét văn hóa của người dân đất Tổ. Chị Nguyễn Thị Kiều Loan, một thành viên trong đoàn cán bộ Bạc Liêu chia sẻ: “Lần đầu đến với Phú Thọ và được nghe những điệu Hát xoan, tôi cảm thấy rất vui và tự hào. Dân tộc Việt Nam nói chung và Phú Thọ nói riêng đã sản sinh ra một loại hình nghệ thuật thật hấp dẫn. Hầu như nét văn hóa đặc trưng của đất và người Phú Thọ đã được lột tả qua nghệ thuật Hát xoan”.

Dễ đi vào lòng người và mang tính cộng đồng cao là những nhận xét của các thành viên trong đoàn. Điều đó được thể hiện cụ thể qua tiết mục hát - múa mó cá. Trước sân miếu cổ Lãi Lèn, đoàn cán bộ Bạc Liêu đã cùng giao lưu nhảy múa với những nghệ nhân xoan. Ban đầu, nhiều thành viên còn bỡ ngỡ, nhưng sau đó đã nhanh chóng “bắt chước” khá thuần thục các điệu múa xoan. Thật vô cùng thú vị, khi kết thúc điệu múa này, một thành viên trong đoàn Bạc Liêu đã bị một đào xoan “cướp” (mó dính cá).

Trên mảnh đất nguồn cội dân tộc, đoàn khách Bạc Liêu cũng chiêu đãi chủ nhà bằng một vài tiết mục đờn ca tài tử. Và “đặc sản” của quê hương Bạc Liêu cũng làm nức lòng các nghệ nhân xoan Phú Thọ qua những lời ngợi khen và những tràng vỗ tay nồng nhiệt. Chia tay các phường xoan thuộc xã Kim Đức, đoàn Bạc Liêu hẹn một ngày không xa, nghệ thuật Đờn ca tài tử sẽ được giao lưu và thăng hoa cùng Hát xoan.

HỮU THỌ