Theo thống kê của Bộ Y tế, mỗi năm Việt Nam có hơn 40.000 người tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá. Mặc dù tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe con người đã được khuyến cáo từ rất lâu, thậm chí in trên cả bao thuốc, thế nhưng số người sử dụng thuốc lá vẫn rất cao, đặc biệt là trong thanh thiếu niên.
Biết có hại… vẫn hút
Trên mỗi bao thuốc lá đều có in dòng chữ: “Hút thuốc lá có hại cho sức khỏe”, một số nơi trang trọng như: phòng làm việc, hội trường, trường học…thì treo bảng: “Không hút thuốc lá”. Còn tác hại của thuốc lá thì gần như được tuyên truyền nhan nhản trên các phương tiện thông tin đại chúng với những câu chuyện, số liệu minh họa. Tuần lễ quốc gia không hút thuốc lá (từ ngày 25 - 31/5) đã được ấn định cách đây 20 năm nhằm đẩy mạnh cuộc vận động “Tuổi trẻ nói không với thuốc lá”. Nhiều phương thức tuyên tuyền sâu rộng về tác hại của thuốc lá là vậy, nhưng thực tế cho thấy không ít bạn trẻ vẫn “nói có với thuốc lá”. Điều đáng lo ngại là lứa tuổi làm quen với thuốc lá đang có chiều hướng trẻ hóa. Hình ảnh những chiếc áo trắng ở bậc THCS phì phèo điếu thuốc tại các quán cà phê sau giờ tan học không còn quá lạ lẫm với mọi người. Khi được hỏi về những tác hại của thuốc lá thì P., cậu học trò lớp 9 liền “hùng biện”: “Theo như các nhà nghiên cứu y học thì thuốc lá quả là không tốt cho sức khỏe. Nhưng hiện nay số người hút thuốc lá còn rất nhiều. Đi bất cứ quán cà phê, ẩm thực, thậm chí là cửa hàng bách hóa, tạp hóa… đều có đủ mặt hàng thuốc lá. Riêng em thì chủ yếu hút… cho biết thôi, rồi sẽ “cai” sau. Như thế chắc cũng không ảnh hưởng đến sức khỏe lắm đâu…”.
Nhiều bạn trẻ sớm tiếp cận với thuốc lá. Ảnh: Internet
Không chỉ dừng lại ở nam thanh niên mà xu hướng hút thuốc nhằm thể hiện “cá tính” còn xuất hiện ở những bạn gái trẻ, thậm chí còn ngồi trên ghế nhà trường. Nổi tiếng là tiểu thư con nhà khá giả, cha mẹ bận kinh doanh nên khá thoải mái với con cái, trong mắt các bạn đồng trang lứa N.H (nữ sinh Trường THPT Phan Ngọc Hiển) là một “hotgirl” đầy cá tính, do đó N.H không ngần ngại tập hút thuốc và tự nghĩ rằng đó là sự mạnh mẽ của phụ nữ ngày nay. Từ hình ảnh của P. và N.H cho thấy, một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng hút thuốc lá ở thanh thiếu niên, đặc biệt là học sinh ngày càng tăng cao là do thường bị bạn bè lôi kéo, muốn chứng tỏ mình là người biết “chơi”… Cũng vì tò mò muốn biết xem hút thuốc lá cảm giác sẽ như thế nào. Với tâm lý hút vài điếu sẽ không bị nghiện dần dần trở thành thói quen không bỏ được.
Lệnh cấm dường như… vô hiệu
Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá đã được áp dụng từ năm 2013 với nhiều hình thức xử phạt. Luật này đã quy định về nơi cấm hút thuốc hoàn toàn, đó là các cơ sở y tế; cơ sở giáo dục, cơ sở chăm sóc, nuôi dưỡng, vui chơi, giải trí dành riêng cho trẻ em; khu vực có nguy cơ cháy nổ cao; phương tiện giao thông công cộng. Theo luật, hành vi sử dụng, mua hoặc bán thuốc lá khi chưa đủ 18 tuổi sẽ bị phạt từ 100.000 - 300.000 đồng, người bán thuốc lá cho người chưa đủ 18 tuổi cũng sẽ bị phạt từ 500.000 - 1 triệu đồng… Tuy nhiên cho đến nay cuộc chiến chống thuốc lá vẫn còn nhiều khó khăn và bất cập. Tại bến xe Bạc Liêu, từ ngoài bến đến nhà chờ dễ dàng bắt gặp nhiều người với điếu thuốc trên tay thản nhiên nhả khói. Dường như họ có vẻ không biết tới quy định cấm hút thuốc nơi công cộng. Thậm chí, khi được hỏi đến vấn đề này, nhiều người tỏ ra rất ngạc nhiên. Tương tự như thế, nhiều khu vực công cộng khác, đặc biệt là các nơi làm việc trong nhà hiện tượng tràn lan khói thuốc vẫn tiếp diễn mà không được nhắc nhở hay bị xử phạt. Nhiều người khi được đồng nghiệp, bạn bè hay người thân nhắc nhở thì cho rằng “ghiền rồi, kêu bỏ ngay tức khắc thì làm sao bỏ được, lại không thấy ai nhắc nhở, hay xử phạt”. Trước một trường THPT trên địa bàn TP. Bạc Liêu, một nam sinh lớp 11 phì phèo điếu thuốc trên tay nói với chúng tôi: “Chỉ nghe phong thanh trên truyền hình, báo chí nhưng chưa biết cụ thể cấm ở đâu, phạt như thế nào”.
Thực tế cho thấy, tính khả thi của lệnh cấm, quy định xử phạt đối với người hút thuốc lá nơi công cộng là rất yếu. Thanh tra chuyên ngành Y tế và UBND các cấp là những đơn vị có thẩm quyền xử phạt. Tuy nhiên, lực lượng thanh tra Y tế lại quá mỏng, nên việc xử lý các trường hợp vi phạm là rất nan giải. Trong khi đó, các cấp chính quyền gần như “đứng ngoài cuộc”. Còn việc xây dựng phòng dành riêng cho người hút thuốc lá tại các khu vực cấm thì đường như chẳng nơi nào muốn thi hành. Đặc biệt, đáng quan tâm nhiều nhất là việc tiếp cận thuốc lá quá sớm của giới trẻ hiện nay. Đây cũng là độ tuổi dễ bị ảnh hưởng nhất và họ chưa nhận thức đúng về tác hại của thuốc lá. Do đó, để ngăn ngừa giới trẻ tiếp cận với thuốc lá thì việc giáo dục ý thức pháp luật, văn hóa nơi công cộng và ý thức bảo vệ sức khỏe cho giới trẻ là vô cùng cần thiết và quan trọng.
TUYẾT ĐÌNH
Xem thêm bình luận