Các nước giàu ngày càng phụ thuộc vào lao động nhập cư trong bối cảnh tình trạng thiếu lao động vẫn đang tiếp diễn. Các nhà kinh tế cảnh báo tình trạng này sẽ dẫn đến hệ lụy lâu dài.
Theo The Wall Street Journal, nhiều chủ doanh nghiệp ở Mỹ thừa nhận rằng việc tuyển dụng lao động nước ngoài có tay nghề thấp đã trở nên cần thiết khi dân số bản địa đang già đi và lực lượng lao động bị thu hẹp. Ở vùng nông thôn Wisconsin, ông John Rosenow cho biết không thể tìm được người dân địa phương làm việc tại trang trại bò sữa của mình. Hiện tại, toàn bộ nhân công ở trang trại của ông Rosenow là 13 người nhập cư Mexico. Việc thuê họ giúp ông Rosenow không phải bỏ khoản tiền lớn để mua robot vắt sữa bò như một số chủ trang trại khác .
Cuộc tranh luận về lao động nhập cư có thể sẽ nóng hơn nữa khi các nước phương Tây đang tiến gần hơn đến “vực thẳm nhân khẩu học”. Lần đầu tiên kể từ Chiến tranh thế giới thứ hai, dân số trong độ tuổi lao động đang bị thu hẹp ở các nền kinh tế phát triển. Theo một báo cáo gần đây của công ty bảo hiểm Allianz của Đức, dân số trong độ tuổi lao động của Liên minh châu Âu (EU) sẽ giảm 20% vào năm 2050. Các nhà kinh tế cho rằng có nhiều cách để ứng phó với xu hướng này, bao gồm khuyến khích lao động lớn tuổi trì hoãn nghỉ hưu. Tuy nhiên, việc sử dụng lao động nước ngoài thường là lựa chọn dễ dàng nhất nhờ nguồn cung lao động sẵn có chủ yếu từ Mỹ Latin hoặc châu Phi.
Một người nhập cư đến từ Ấn Độ làm thợ cơ khí ô tô ở Freiburg, Đức. Ảnh: The Wall Street Journal
Số lượng lao động nhập cư tại các nền kinh tế lớn như Canada, Đức và Anh hiện tăng lên mức gấp 2-3 lần so với trước đại dịch Covid-19. Hiện nay, hơn 27% y tá của Dịch vụ y tế quốc gia (NHS) của Anh là người nước ngoài, tăng đáng kể so với mức khoảng 14% vào năm 2013. Tại Đức, các doanh nghiệp đang ngày càng phụ thuộc vào lao động nhập cư.
Các chủ cửa hàng thịt ở chân dãy núi Rừng Đen cho biết, người trẻ địa phương không muốn theo nghề bán thịt vì đây là công việc không mấy hấp dẫn và lương thấp. Tình trạng thiếu lao động là một lý do khiến số lượng cửa hàng thịt tại khu vực đã giảm gần một nửa trong hai thập kỷ qua. Tại Mỹ, số lao động nhập cư đã vượt mốc 3,3 triệu người vào năm ngoái. 75% công nhân nông trại và 30% công nhân khai thác mỏ ở Mỹ hiện nay là người nhập cư. Vào năm 2021, người nhập cư chiếm tới 18% lực lượng lao động Mỹ.
Theo các nhà kinh tế, sự phụ thuộc vào lao động nhập cư ở một số nước đang tiến đến mức không lành mạnh, từ đó kìm hãm tốc độ tăng năng suất lao động. Điều này cũng khiến các doanh nghiệp trì hoãn việc tìm kiếm giải pháp bền vững hơn cho tình trạng thiếu lao động như tăng đầu tư vào tự động hóa hoặc tái cấu trúc triệt để.
Một nghiên cứu năm 2022 ở Đan Mạch cho thấy các doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận lao động nhập cư có xu hướng đầu tư ít hơn vào tự động hóa. Các nghiên cứu ở Australia và Canada cho thấy lao động nhập cư có thể giúp các doanh nghiệp yếu kém tiếp tục tồn tại nhưng ảnh hưởng đến năng suất tổng thể. Trong những năm gần đây, tốc độ tăng năng suất lao động tại các nền kinh tế lớn đã chậm lại. Ở Mỹ và Anh, lĩnh vực nông nghiệp chứng kiến năng suất lao động “giậm chân tại chỗ” trong suốt hơn một thập kỷ. Trong khi đó, theo dữ liệu của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD), Nhật Bản và Hàn Quốc, nơi có chính sách nhập cư cứng rắn hơn, năng suất lao động tăng khoảng 1,5%/năm.
Các cửa hàng thịt ở Đức ngày càng phụ thuộc vào lao động nhập cư. Ảnh: The Wall Street Journal
Trên thực tế, tìm kiếm sự cân bằng hợp lý giữa việc tận dụng nguồn lao động nhập cư để duy trì sự năng động của nền kinh tế ở các nước đang có dân số già hóa và tránh phụ thuộc quá mức vào nguồn lao động này là điều khó khăn. Trong nhiều ngành, chủ doanh nghiệp không có giải pháp rõ ràng để thay thế lao động nhập cư. Bà Anna Boucher, chuyên gia về di cư toàn cầu của Đại học Sydney (Australia), cho rằng việc sử dụng lao động nhập cư có tay nghề thấp là điều cần thiết trong ngắn hạn để giúp giải quyết tình trạng thiếu lao động. Nếu không sử dụng lao động nhập cư, một số dịch vụ chăm sóc trẻ em ở Australia sẽ ngừng hoạt động và rau sẽ héo úa trên các cánh đồng.
Ông Dan Andrews, chuyên gia về năng suất lao động của OECD, nhận định đối với chính phủ các nước giàu, việc theo đuổi các biện pháp cải cách nhằm tăng năng suất lao động và cho phép các công ty yếu kém phá sản khó thực hiện hơn rất nhiều so với việc triển khai chính sách tăng cường nhập cư.
C.Q.B (theo QĐND)
Xem thêm bình luận