(CMO) Lăng Ông Nam Hải nằm cách TP. Cà Mau khoảng 45 km về hướng Tây, là địa chỉ tâm linh của cư dân miền biển, được đông đảo người dân địa phương, ngư phủ từ khắp nơi đến cúng bái thường xuyên, thực hành tín ngưỡng thờ cá Ông từ hàng chục năm qua.
Theo lời kể của Ban Quản trị Lăng Ông Nam Hải, vào ngày 15/7/1925, trời đổ mưa dông, biển động dữ dội, cư dân địa phương phát hiện một con cá rất lớn chết, trôi dạt vào cửa biển Vàm Xoáy (gần Rạch Gốc), thân cá dài hơn 20 m có màu đen, da láng, ở cổ có một lỗ to bằng miệng chén, mắt xuôi theo thân… Sau khi nghe mô tả về hình dáng, một số vị cao niên ở Sông Đốc xác định là cá Ông bị luỵ, nên đã tổ chức cúng và địa táng cho Ông. Sau đó xương cốt cá Ông được người dân thỉnh về thờ cúng tại vàm Rạch Ruộng.
 |
| Lăng Ông Nam Hải tại thị trấn Sông Đốc, huyện Trần Văn Thời. |
Một thời gian sau, người dân địa phương tổ chức xây dựng Lăng Ông trên khu đất có diện tích khoảng 2.000 m2, theo kiến trúc đình miếu cổ xưa, chiều ngang 15 m, chiều dài 24 m, gồm tiền sảnh và chánh điện được nối liền nhau. Cửa Lăng hướng về phía Nam, cất bằng cây tràm, chánh điện lợp ngói, đầu song phía lăng có nhà khách, hậu có nhà khói để phục vụ cho ngày cúng tế và hội họp.
Giữa Chánh điện để cốt Ông có bàn thờ chính, lư hương đồng lớn, bộ lư sư tử, đôi chân đèn lớn bằng đồng thau. Ở trên trước bàn thờ có treo tấm trấn lớn, thêu rồng phượng hý châu, bông hoa, kim tuyến, tua ren màu sắc rực rỡ. Dưới có cặp lọng vàng vươn thẳng, tiếp đó là đôi bạch hạc đứng trên kim quy, hai bên có dựng hai hàng khí cụ kiểu thời xưa như: siêu - đao - kích - giáo - đinh ba - xà mâu - búa - giản - song truỳ… xếp thành hai hàng binh khí hành lang bảo vệ, trông rất trang nghiêm.
Đến năm 1930, theo nguyện vọng của đông đảo ngư dân, Ban Trị sự Lăng Ông quyết định dời lăng ra gần cửa biển về phía bờ Bắc cho phù hợp với tính chất, ý nghĩa của lăng, và thuận tiện cho việc tổ chức cúng tế lễ hội. Những năm kháng chiến chống Pháp, Sông Đốc là một trong những địa điểm thường xuyên bị máy bay, tàu tuần biển của thực dân Pháp thả bom bắn phá. Nhân dân phải sơ tán, tản cư vào rừng hoặc đi nơi khác làm ăn. Lăng Ông cũng bị giặc nhiều lần bỏ bom bắn phá. Năm 1949, Lăng Ông bị cháy do tàu tuần biển của Pháp bắn pháo vào khu vực Sông Đốc, tuy nhiên bộ cốt cá Ông được người dân kịp thời lưu giữ và bảo quản.
Giai đoạn 1962-1963, Lăng Ông được xây cất lại bằng bê-tông cốt thép, với kiến trúc trang nghiêm gồm: tiền sảnh, chánh điện, cột đúc, xây tường, lợp tol xi-măng, nền lót gạch bông, phía Tây Bắc xây miếu Thuỷ Long thần nữ nương nương, phía Nam lăng cất nhà khách, hậu phía Đông có nhà khói. Công trình hoàn thành vào đầu năm 1963 và thỉnh Ông về lăng an vị. Đến năm 1990, Lăng Ông được xây thêm hàng rào, tu bổ, sửa chữa nhỏ phần mặt tiền, cổng chính như hiện nay.
Hằng năm, vào ngày 14-16/2 (âm lịch), người dân Sông Đốc tổ chức lễ hội Nghinh Ông rất trang nghiêm, thành kính và rất nhộn nhịp, tưng bừng, rộn rã. Đây là một trong những lễ hội lớn và lâu đời của tỉnh Cà Mau, đặc biệt là lễ hội gắn liền với tín ngưỡng thờ cá Ông của ngư dân làm nghề đánh bắt thuỷ hải sản tại thị trấn Sông Đốc. Cho nên, lễ hội Nghinh Ông ở Sông Đốc còn là một di sản văn hoá phi vật thể tiêu biểu của vùng đất Cà Mau.
Lễ hội Nghinh Ông Sông Đốc thể hiện được nhiều giá trị văn hoá tinh thần tiêu biểu của cộng đồng ngư dân địa phương, là một phương thức để con người bày tỏ ước vọng và tấm lòng của họ đối với thần linh.
Giữ gìn nét văn hoá đặc trưng của địa phương vùng biển, nhân dân trong và ngoài tỉnh thường đóng góp vật chất, công sức để cùng Ban Trị sự Lăng quản lý, bảo vệ và tổ chức các hoạt động văn hoá, tín ngưỡng thường niên theo truyền thống. Ngày 25/7/2018, Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau ban hành Quyết định số 1170/QĐ-UBND xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh đối với Lăng Ông Nam Hải, Sông Đốc, Khóm 2, thị trấn Sông Đốc, huyện Trần Văn Thời./.
Nguyễn Phú Hưng
Xem thêm bình luận