(CMO) Những ngày cuối tháng 9, chúng tôi có dịp trở lại ấp Bỏ Hủ, một trong những điểm nóng về sạt lở của xã Tam Giang Ðông, huyện Năm Căn. Những căn nhà còn trụ lại được cũng trở nên xơ xác khi cơn mưa ập đến. Dông lốc, sạt lở đất mỗi năm đã lấn dần vào đất liền. Trước cuộc rượt đuổi của thiên tai này, người dân nơi đây mong chờ khu tái định cư sớm hoàn thành để họ có thể an cư, lạc nghiệp.
Trong căn nhà cất tạm ven sông bằng cây lá, mưa dông những ngày tháng 9 càng khiến ông Phan Văn Tèo thêm rối bời. Mưa dông không đi đánh lưới được, đồng nghĩa với chén cơm bữa vơi bữa đầy. Căn nhà dù được chằng néo nhưng trước những cơn mưa lớn, dông lốc thì trong nhà vẫn ướt vì dột, vì tạt. Mỗi năm nhà ông lại gần bờ thêm chút, bởi đất bị cuốn xuống sông.
Ông Tèo cho biết: “Cách đây có mấy năm, mé bờ vẫn còn ở tận ngoài kia khoảng 50-70 m. Nhưng bắt đầu từ tháng 9 đến cuối năm, mưa cộng với dông, gió khiến tình trạng sạt lở càng trở nên phức tạp, mỗi năm có khoảng 10-15 m đất bị cuốn ra sông”.
Ông chia sẻ, đã mấy mươi năm gắn bó với nơi này và sống bằng nghề lưới, giờ muốn đổi nghề cũng không có vốn. Mong chờ lớn nhất của ông là được Nhà nước hỗ trợ di dời đến nơi ở mới ổn định, ông có thể an tâm làm lưới để cuộc sống ổn định hơn.
Vừa sắp gọn mấy món tạp hoá, bà Lê Thị Thanh vừa lau chùi sàn nhà vì mưa tạt. Căn nhà dù đã xuống cấp nhưng gia đình không đủ điều kiện sửa chữa. Theo bà Thanh, do ảnh hưởng của sạt lở đất, nay chỉ còn hơn chục mét nữa đến nhà nên dù có sửa chữa cũng chẳng được bao lâu. Mùa mưa năm ngoái nước ngập lộ tràn cả vào trong nhà, nên mấy món đồ có giá trị, mấy món tạp hoá phải mang đi gửi.
“Năm rồi bờ bao bể, nước tràn dữ dội nên tôi thuê xáng múc gia cố và kéo dài để đợi được vào khu tái định cư. Mấy chục năm sống bằng nghề lưới, thu nhập bấp bênh thì làm gì có điều kiện mua đất cất nhà để ổn định cuộc sống”, bà Thanh phân trần.
 |
| Mỗi năm hàng chục mét đất tại ấp Bỏ Hủ, xã Tam Giang Ðông, huyện Năm Căn rơi xuống sông vì sạt lở. |
Triều cường, sạt lở không chỉ ảnh hưởng đến các hộ dân sống gần đê bao, mà sạt lở đã đánh bạt những cánh rừng phòng hộ thuộc Ban Quản lý rừng phòng hộ Tam Giang.
Theo ông Nguyễn Quốc Em, Trưởng ban Quản lý, sạt lở trên địa bàn diễn ra quanh năm, nhưng cao điểm từ tháng 11-12 do triều cường dâng cao. Chiều dài tuyến biển do đơn vị quản lý khoảng 15 km, sạt lở hàng năm từ 30-50 m, trung bình mất đi khoảng 50 ha rừng và đất.
“Cần có giải pháp xây dựng đê, kè mới có thể giữ được cây rừng và đất, bởi trên thực tế 5 năm gần đây có khoảng 150 ha đất rừng bị mất đi vì sóng biển, có những nơi sóng đánh qua khỏi ranh giới quy hoạch rừng phòng hộ. Có khoảng 30 hộ dân chịu ảnh hưởng từ sạt lở, trong đó có 8 hộ không thể canh tác. Ðơn vị đã kiến nghị đến Sở NN&PTNT sớm có biện pháp hỗ trợ di dời những hộ dân này nhằm đảm bảo tính mạng và tài sản trước ảnh hưởng của sạt lở, nước biển dâng”, ông Nguyễn Quốc Em cho biết.
23 năm gắn bó với rừng phòng hộ Tam Giang nhưng ông Lý Văn Duyên (kênh Rạch Già, ấp Bỏ Hủ) cũng chưa xác định có thể gắn bó lâu dài được hay không. Với ông Duyên, không phải đất bạc, rừng bạc với người, nhưng biến đổi khí hậu, sạt lở đã đánh bạt những cánh rừng và đe doạ đến diện tích đất mà ông nhận canh tác từ Ban quản lý. 12 ha mặt nước, sống một mình nên mỗi tháng thu nhập từ tôm, cua, cá đủ để ông Duyên trang trải và tích luỹ phòng thân. 15 năm, ông còn nhận thêm 30% tiền từ khai thác gỗ với Ban Quản lý rừng phòng hộ Tam Giang, ấy vậy mà ý định đi - ở với ông vẫn chưa thể rạch ròi.
“Do sạt lở nên từ mé biển trở vào đã có 5 hộ không thể bám trụ nuôi tôm, giữ rừng, trong đó có cả cha mẹ tôi cũng phải đi nơi khác mượn đất, cất nhà ở tạm. Cách đây 5 ngày, tôi phải năn nỉ chủ xáng đưa xáng vào đắp bờ bao hết 3 triệu đồng để gia cố, ráng kéo dài đến cuối năm chờ dịch bệnh lắng xuống để khai thác gỗ, thu hoạch tôm, cua”, ông Duyên cho biết.
 |
| Phương tiện khai thác biển nhỏ, thô sơ nên thu nhập của người dân ấp Bỏ Hủ cũng bấp bênh. |
Theo ông Vũ Hồng Thịnh, Phó chủ tịch UBND xã Tam Giang Ðông, dự án khu tái định cư Kênh Ba sẽ đáp ứng chỗ ở cho khoảng 328 hộ dân. UBND tỉnh phê duyệt dự án vào năm 2011, nhưng đến đầu năm 2019 dự án mới bắt đầu thực hiện và dự kiến đến cuối năm 2021 sẽ đưa vào hoạt động. Sau hơn 9 năm phê duyệt, khu tái định cư Kênh Ba mới hoàn thành công tác san lấp mặt bằng, hạ tầng, điện, giao thông…
“Tuy nhiên, thiết kế ban đầu so với hiện nay đã không còn phù hợp do mỗi năm triều cường mỗi dâng cao. Do đó, UBND xã đã kiến nghị nâng độ cao để khi người dân vào tái định cư không bị ảnh hưởng triều cường. Ðồng thời, UBND xã đang trình cấp có thẩm quyền tiếp tục xem xét hỗ trợ một số hộ dân chịu ảnh hưởng sạt lở để vào khu tái định cư, sớm ổn định cuộc sống”, ông Vũ Hồng Thịnh cho biết thêm.
Ông bà xưa bảo “có an cư mới lạc nghiệp”, bởi khi nơi ăn, chốn ở ổn định, không còn phải thấp thỏm, lo âu trước mưa to gió lớn, trước sạt lở đất thì người dân Bỏ Hủ mới có thể an tâm dốc toàn lực cho việc phát triển kinh tế. Khi đó, xã Tam Giang Ðông mới có thể thực hiện thắng lợi các tiêu chí trong xây dựng xã nông thôn mới.
Chia tay Bỏ Hủ, chiếc vỏ máy xe đưa chúng tôi trở lại bờ, trong lòng mỗi người không khỏi bồi hồi. Trước mưa dông, sạt lở, nước biển dâng, cuộc sống con người càng trở nên khó khăn biết bao. Cần có chiến lược hoạch định dài hơi để bảo vệ đất, bảo vệ rừng và an sinh xã hội cho người dân ven biển - bài toán này đã vượt tầm của Ban Quản lý rừng phòng hộ và chính quyền địa phương./.
Thanh Phương - Vũ Trân
Xem thêm bình luận