Thứ năm, 25-12-25 17:43:20
Cà Mau, 32°C/ 32°C - 33°C Icon thời tiết nắng
Theo dõi Báo điện tử Cà Mau trên

Nâng cao kỹ năng cho nghệ nhân đờn ca tài tử

Báo Cà Mau

Không mang tính chất “giảng dạy”, nghệ sĩ ưu tú (NSƯT) Thiện Vũ - nghệ sĩ ưu tú duy nhất ở loại hình đờn ca tài tử (ĐCTT) xác định: “Tôi phụ trách lớp học nâng cao kỹ năng đờn cho giới nghệ nhân Bạc Liêu chỉ với tính chất trao truyền những gì mà tôi thông hiểu để phong trào ĐCTT của tỉnh sẽ đi sâu vào chuyên môn hơn, bản thân mỗi tài tử đờn sẽ hiểu về ngón nghề của mình tận tường hơn…”. Đó cũng là mục đích cốt lõi của lớp ĐCTT nâng cao vừa được Sở VH-TT&DL tổ chức cho trên 50 tài tử đờn trong tỉnh dự học.

Hiểu đúng mới thực hành đúng

Sau nhiều hoạt động diễn ra trong khuôn khổ Festival ĐCTT quốc gia lần I - Bạc Liêu 2014, mà trọng điểm là các hình thức giao lưu ĐCTT giữa nghệ nhân, tài tử các tỉnh, thành phố; một số tài tử đờn của tỉnh Bạc Liêu - những người đã từng chơi ĐCTT gần nửa đời người mới nhận ra rằng, mặc dù mình chơi nhạc tài tử đã lâu nhưng trình độ hiểu biết về loại hình nghệ thuật này vẫn còn chưa được thấu đáo. Đối với lớp nghệ nhân đang gìn giữ một di sản văn hóa thế giới thì sự chưa “thông suốt” ấy quả thật đáng băn khoăn! Thế là nhu cầu mở mang kiến thức, nâng cao kỹ năng thực hành di sản là một nhu cầu tất yếu đặt ra. Ông Đỗ Ngọc Ẩn, phụ trách phong trào ở CLB ĐCTT tỉnh chia sẻ: “Chỉ có hiểu đúng mới thực hành đúng. Với mong muốn đó, tôi đã mạnh dạn đề xuất Sở VH-TT&DL tổ chức lớp học này dưới sự hướng dẫn trực tiếp của Tiến sĩ - Nhạc sĩ Huỳnh Khải (Nhạc viện TP. HCM) và NSƯT Thiện Vũ. Sự uyên thâm của các “bậc thầy” về ĐCTT này sẽ giúp đội ngũ nghệ nhân nói chung, các tay đờn ở Bạc Liêu nói riêng hiểu biết sâu rộng và nâng cao ngón đờn…”

Các nghệ nhân biểu diễn hòa tấu ĐCTT tại Quảng trường Hùng Vương. Ảnh: C.T

Những kiến thức thuộc về lý thuyết được trao truyền tại lớp học đã giúp đa số nghệ nhân hiểu rõ hơn về những đặc trưng độc đáo của ĐCTT mà họ chưa từng được biết cho đến khi tham gia lớp này. Đó là sự mổ xẻ cụm từ “đờn - ca - tài tử” để người học hiểu rằng dòng nhạc tài tử là dòng nhạc của bậc thầy (hoàn toàn khác với cách hiểu của nhiều người về phong trào ĐCTT), các nghệ nhân cũng được hiểu rõ vì sao trong hơn 400 bài bản vô cùng phong phú của nhạc tài tử, chỉ có 20 bản được đại diện trở thành bản Tổ. Độc đáo nữa là, các thầy đứng lớp đã giải thích cặn kẽ tại sao đặt các tên gọi Cổ bản, Tây Thi, Lưu Thủy Trường, Phú Lục, Nam Ai… Mỗi tên gọi như vậy đều ứng với bản chất của ngón đờn, những ý nghĩa đặc biệt này rất nhiều người từng chơi nhưng không biết cách để giải thích về bài bản mình đang chơi… Và quả thật, nếu hiểu đến “ruột gan” từng bản Tổ, ngón đờn, nhịp nội - nhịp ngoại… thì người chơi mới thực hành đúng bản chất của di sản này.

Cộng lực để nâng tầm di sản

NSƯT Thiện Vũ nói một câu thật ấn tượng: “Một vài người, dù giỏi vẫn không làm được, phải có sự cộng lực thì chúng ta mới đẩy con thuyền nghệ thuật ĐCTT vươn xa xứng đáng với bản chất vốn có và xứng tầm là di sản của nhân loại”. Chính vì vậy, những người trong vai trò “thầy” không phải dạy học mà chỉ nhận trách nhiệm trao truyền những kỹ năng mình nắm bắt được để cùng nhau “đẩy con thuyền” ấy!

Một lớp học nâng cao về kỹ năng đờn với cách thức lý thuyết áp dụng thực hành ngay trên từng bản đờn; tóm tắt tiểu sử, chữ nhạc trên từng nhạc cụ; cách xướng âm, ca trên từng chữ đờn để học viên thấy được sự độc đáo của nghệ thuật luyến láy, ngân nga... đã gợi hứng cho từng học viên. Ngoài ra, lớp học còn được chia thành các ban nhạc lên biểu diễn để “đồng môn” góp ý, sẻ chia kinh nghiệm qua sự hướng dẫn trực tiếp của thầy đứng lớp…

Lớp học chỉ diễn ra 10 ngày nhưng những kiến thức, kỹ năng được trao truyền đã thật sự giúp ích cho mỗi nghệ nhân, tài tử tham gia. Anh Thanh Sử, một nghệ nhân đã từng biểu diễn ĐCTT tại Hoa Kỳ chia sẻ: “Dù cầm đờn đã mấy chục năm, từng đi nước ngoài biểu diễn nhưng vào lớp học này tôi vẫn tiếp thu thêm rất nhiều kỹ năng bổ ích. Muốn có một ngón đờn hay, người cầm đờn phải rõ từng chữ nhạc trong các bài, ngoài ra chúng ta cần phải rõ sâu xa về ý nghĩa của nghệ thuật mình đang chơi. Tôi đã học được nhiều điều bổ ích như vậy”. Một số học viên theo học vài buổi phải xin nghỉ với lý do theo không kịp trình độ với các nghệ nhân đờn chuyên nghiệp và họ mong rằng ngành Văn hóa tỉnh sẽ mở tiếp những lớp ĐCTT căn bản để họ được hiểu những kiến thức bước đầu về loại hình này…

Hơn 50 nghệ nhân, tài tử đến từ CLB ĐCTT ở các huyện, thành phố, trong đó có một số học viên ở Trường cao đẳng Y tế Bạc Liêu, Bộ đội Biên phòng tỉnh… đã được trao truyền những kỹ năng nâng cao về ĐCTT. Hy vọng rằng, với những gì tiếp thu được, họ sẽ là lớp kế thừa đủ tài và đủ trí để nâng cao giá trị một di sản của Nam bộ Việt Nam nay đã trở thành di sản của nhân loại.

CẨM THÚY

Chùa Rạch Cui - biểu tượng của đoàn kết và sum họp

Giữa không gian sông nước hiền hoà của xã Khánh Bình, chùa Rạch Cui hiện lên như một dấu son đặc biệt trong đời sống văn hoá tâm linh của đồng bào Khmer Cà Mau. Không chỉ là ngôi chùa Nam tông mang giá trị kiến trúc truyền thống, Rạch Cui còn là nơi ghi dấu lịch sử cách mạng hào hùng, in đậm tinh thần đoàn kết Kinh - Khmer - Hoa trên vùng đất địa đầu cực Nam Tổ quốc.

79 thí sinh tham gia Liên hoan Đờn ca tài tử học đường

Tối 19/12, tại Trung tâm Văn hoá tỉnh, Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tổ chức khai mạc Liên hoan Đờn ca tài tử học đường tỉnh Cà Mau năm 2025.

Tập huấn xây dựng mô hình trải nghiệm Nhạc trống lớn của người Khmer

Sáng 19/12, tại Nhà sinh hoạt văn hoá ấp Cây Khô, Xã Hồ Thị Kỷ, Phân viện Văn hoá, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch miền Nam phối hợp Đoàn Nghệ thuật Khmer tỉnh Cà Mau tổ chức tập huấn “Xây dựng mô hình trải nghiệm Nghệ thuật Nhạc trống lớn của người Khmer ở tỉnh Cà Mau”. Đoàn Nghệ thuật Khmer tỉnh Cà Mau tổ chức tập huấn “Xây dựng mô hình trải nghiệm nghệ thuật Nhạc trống lớn của người Khmer ở tỉnh Cà Mau”. Dự buổi tập huấn có Tiến sĩ Bùi Thị Hoa, Phó Phân viện trưởng phụ trách Phân viện Văn hoá, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch miền Nam.

Trưng bày triển lãm “Cà Mau - Nơi khắc ghi dấu ấn lịch sử và bản sắc văn hóa phương Nam”

Sáng 15/12, Bảo tàng tỉnh Cà Mau phối hợp với Đảng uỷ, UBND xã An Trạch và Trường THCS Võ Nguyên Giáp tổ chức khai mạc trưng bày triển lãm chuyên đề “Cà Mau - Nơi khắc ghi dấu ấn lịch sử và bản sắc văn hóa phương Nam”.

Một thời hoa lửa

U Minh Hạ mùa sa mưa. Trong cái nắng mới cố xiên mình qua những đám mây đen nặng oằn chực chờ trút xuống, thoang thoảng mùi bông tràm nở muộn.

Biểu tượng hoa cau trong văn hoá Khmer

Hoa cau, biểu tượng thiêng liêng trong hôn lễ của người Khmer, được xem là thước đo phẩm hạnh, phản ánh giá trị văn hoá độc đáo.

Trao thưởng các tác giả đạt Giải thưởng Văn học, Nghệ thuật Phan Ngọc Hiển lần thứ V

Chiều 12/12, UBND tỉnh Cà Mau tổ chức Lễ trao Giải thưởng Văn học, Nghệ thuật Phan Ngọc Hiển lần thứ V. Dự lễ có đồng chí Phạm Văn Thiều, Phó Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch HĐND tỉnh và đồng chí Ngô Vũ Thăng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh.

Điểm đến giàu tiềm năng du lịch văn hoá - tín ngưỡng

Toạ lạc tại xã Hưng Hội, chùa Soryaram (chùa Giữa) đã tồn tại gần một thế kỷ và vẫn gìn giữ nguyên vẹn vẻ đẹp kiến trúc cổ truyền, lộng lẫy. Không chỉ là nơi sinh hoạt tôn giáo của đồng bào Khmer, chùa còn là không gian văn hoá đặc sắc, hội tụ nhiều giá trị truyền thống, tạo tiềm năng lớn để phát triển du lịch văn hoá - tín ngưỡng.

Tục thờ Môn thần của người Hoa

Trong tín ngưỡng dân gian của cộng đồng người Hoa tại Cà Mau, tục thờ Môn thần là nét văn hoá đặc sắc, gắn liền với quan niệm về sự an cư, bảo hộ và trấn áp tà khí.

Sắc màu văn hoá Khmer qua Lễ Cầu an

Hằng năm, sau Tết Chôl Chnăm Thmây, đồng bào Khmer tại các phum - sóc trên địa bàn tỉnh Cà Mau lại hân hoan tổ chức Lễ Cầu an (Panh Kom San Srok), một trong những nghi lễ truyền thống quan trọng nhất.