(CMO) Qua rà soát từ dữ liệu của các cơ quan quản lý doanh nghiệp (DN), hiện trong tỉnh còn 651 đơn vị chưa đăng ký đóng bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) cho 2.969 lao động. Việc vi phạm quy định đóng BHXH không chỉ gây thiệt thòi quyền lợi của người lao động (NLÐ) mà còn ảnh hưởng đến mục tiêu, chính sách BHXH của Ðảng và Nhà nước, tạo ra sự bất bình đẳng giữa DN thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội và DN không thực hiện đúng quy định, dẫn đến cạnh tranh không lành mạnh, thiếu công bằng.
Ông Trịnh Trung Kiên, Giám đốc BHXH tỉnh Cà Mau, chia sẻ, việc DN không đóng BHXH, BHTN cho NLÐ dẫn đến tình trạng khi NLÐ bị ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hoặc thất nghiệp, hết tuổi lao động không được hưởng trợ cấp từ quỹ BHXH, BHTN; gói hỗ trợ do ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 theo Nghị quyết số 68 và Nghị quyết số 116 cũng không được hỗ trợ.
 |
| Người lao động đến BHXH tỉnh làm hồ sơ nhận hỗ trợ theo Nghị quyết 116. |
Né, trốn đóng BHXH cho NLÐ
Theo ông Trịnh Trung Kiên, bên cạnh số DN chưa đăng ký đóng BHXH, BHTN cho NLÐ thì còn có hơn 1.400 DN đã đăng ký đóng BHXH, BHTN cho NLÐ nhưng chưa hết số lao động đang sử dụng, mà một số DN chỉ đóng BHXH, BHTN cho số lao động làm nhiệm vụ quản lý, chuyên môn cao, chưa đóng cho số lao động phổ thông là 1.428 DN với 41.590 lao động. Qua rà soát những DN đã tham gia BHXH có từ 5 lao động trở lên từ dữ liệu, phát hiện có 197 DN với 4.590 lao động chưa tham gia BHXH.
Việc chủ DN cố tình né tránh việc đóng BHXH, BHTN cho NLÐ để giảm khoản chi phí phải đóng là 21,5% so với tổng quỹ lương đóng bảo hiểm (hiện nay là 20% do đã giảm mức đóng quỹ tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp 0,5%, BHTN 1%) và NLÐ không phải đóng 10,5%. Tuy nhiên, nếu như DN vẫn đưa khoản chi phí này vào để tính chi phí đầu vào và quyết toán với cơ quan thuế thì đây là sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các DN chấp hành tốt việc đóng BHXH và DN không chấp hành việc đóng BHXH (không phải bỏ ra chi phí 20%).
Ðể né tránh việc đóng BHXH cho NLÐ, DN không ký hợp đồng lao động mà chỉ thoả thuận thuê và trả lương theo sản phẩm, theo ngày; phổ biến nhất là các DN sơ chế mặt hàng thuỷ sản, DN xây dựng. Thậm chí, một số DN chế biến thuỷ sản có cơ sở hoặc thuê phân xưởng ngoài trụ sở chính để thực hiện khâu sơ chế sản phẩm thô.
Hiện nay, do nhu cầu cần việc làm, NLÐ không dám đấu tranh, một bộ phận thì chưa nắm được quy định của pháp luật và ý nghĩa an sinh xã hội của chính sách BHXH, BHTN; chỉ quan tâm đến thu nhập hiện tại, chưa tính đến an sinh khi tuổi già. Bên cạnh một số DN do sản xuất kinh doanh gặp khó khăn nên không có khả năng thanh toán nợ BHXH, BHTN thì vẫn còn một số DN cố tình chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHTN cho NLÐ.
Nhiều khó khăn, vướng mắc
Do chỉ thoả thuận với NLÐ trả công theo sản phẩm, theo ngày đối với công việc mang tính chất thường xuyên nên việc yêu cầu doanh nghiệp đóng BHXH cho NLÐ gặp khó khăn. Vấn đề này chưa được cơ quan quản lý lao động thanh tra, kiểm tra để xử lý theo pháp luật lao động.
Theo Luật BHXH năm 2014 (có hiệu lực từ năm 2016), quy định tổ chức công đoàn có quyền đại diện NLÐ khởi kiện DN ra toà án đối với hành vi vi phạm pháp luật về BHXH gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của NLÐ. Tuy nhiên, từ năm 2016 đến nay quy định này vẫn chưa thực hiện được do "vướng" quy định phải được uỷ quyền của Công đoàn cơ sở (CÐCS) và có đầy đủ chữ ký của NLÐ; chế tài xử phạt vi phạm hành chính về lĩnh vực BHXH theo Nghị định số 28/2020 và Nghị định số 117/2020 chưa đủ sức răn đe.
Trong tỉnh có trên 10 DN nợ BHXH kéo dài với số tiền trên 94 tỷ đồng, mặc dù BHXH tỉnh đã nhiều lần kiểm tra, thanh tra, khởi kiện kể cả Thanh tra Chính phủ, Tổng Liên đoàn Lao động, Thanh tra Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, nhưng vẫn không thu hồi nợ BHXH, BHTN, BHYT được do hầu hết chuyển sang cho thuê nhà xưởng, cắt giảm hết lao động, không phát sinh giao dịch với cơ quan BHXH thời gian dài; không thể phá sản, giải thể để xử lý nợ bảo hiểm.
Trước những khó khăn trên, BHXH tỉnh kiến nghị bổ sung chế tài quy định khi sử dụng lao động làm các công việc mang tính chất thường xuyên, người sử dụng lao động bắt buộc phải ký hợp đồng lao động, không được phép thoả thuận ký hợp đồng vụ việc hoặc trả lương theo ngày, theo sản phẩm. Ðồng thời, cần sửa đổi quy định cho phép tổ chức công đoàn khởi kiện DN khi phát hiện vi phạm trong lĩnh vực BHXH làm ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của NLÐ được pháp luật bảo vệ, không cần thủ tục uỷ quyền của NLÐ và CÐCS.
BHXH tỉnh cũng kiến nghị cho phép khoanh nợ BHXH, không tiếp tục tính lãi đối với những đơn vị sử dụng lao động đã cắt giảm hết lao động, ngừng hoạt động không phát sinh giao dịch với cơ quan BHXH nhiều năm liền./.
Phúc Duy
Xem thêm bình luận