Nhớ cội thương nguồn

“Dù ai đi ngược về xuôi/ Nhớ ngày giỗ Tổ mùng Mười tháng Ba/ Khắp nơi truyền mãi câu ca/ Nước non vẫn nước non nhà ngàn năm”. Vâng! Đã hàng ngàn năm nay, dù trải qua bao trận bể dâu, đất nước thịnh suy mấy đỗi, dù bôn ba ngược xuôi trăm nẻo miễn là người Việt Nam thì, mùng Mười tháng Ba vẫn luôn là ngày thiêng của dân tộc: Ngày Quốc Tổ - giỗ Tổ để người Việt Nam biết nhớ cội thương nguồn!

Chào cờ đầu tuần vừa qua, tuần lễ đặc biệt có ngày giỗ Tổ mùng Mười tháng Ba, tại lễ chào cờ của Trường THPT Chuyên Bạc Liêu, thầy và trò nhà trường đã được ôn lại lịch sử, ý nghĩa đặc biệt của ngày Quốc Tổ! Thầy Huỳnh Quang Lâm, giáo viên dạy môn Lịch sử trong bộ trang phục áo dài khăn đóng truyền thống của người Việt Nam, bằng những kiến thức lịch sử thực tế và sự tâm huyết của một người con đất Việt, thầy đã trao truyền những điều thiêng liêng nhất liên quan đến ngày giỗ Tổ và từ đó truyền đạt cho các học trò của mình tình yêu quê hương đất nước, sự tri ân đối với những bậc tiền hiền đã có công lao dựng nước và giữ nước. Đó xem như một bài học lịch sử thực tế quý giá, và cũng là hành trang văn hóa không thể thiếu trong ý thức hệ của người dân Việt Nam, đặc biệt là thế hệ trẻ hôm nay. Thầy Huỳnh Quang Lâm cũng là người thuộc dạng “hiếm” trong việc đích thân tham gia công việc ý nghĩa này vào mỗi mùng Mười tháng Ba hàng năm. Ở trường học, thầy truyền dạy cho học trò mình; còn ở các nơi thờ cúng linh thiêng dành cho người dân Bạc Liêu (như Tiên sư cổ miếu, phường 7, TP. Bạc Liêu), thầy tuyên truyền ý nghĩa ngày giỗ Tổ và tham gia thực hiện những nghi thức cúng bái trân trọng để người dân thấm thía câu “Uống nước nhớ nguồn”. Không có một nơi thờ cúng chính danh như đền thờ các Vua Hùng ở TP. Việt Trì (tỉnh Phú Thọ), khắp nơi trên đất nước Việt Nam, những người con nặng tình với tổ tiên luôn thành tâm thắp nén nhang thơm hay chỉ là những nén nhang lòng của sự tưởng nhớ để tri ân những người đã dựng nước, giữ nước và gánh nghiệp non sông, bằng những cách riêng như thế! 

Thầy Huỳnh Quang Lâm ôn lại lịch sử, ý nghĩa ngày giỗ Tổ cho học sinh Trường THPT Chuyên Bạc Liêu. Ảnh: Nguyễn Chánh Tín

Năm 2012, “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ”, một biểu tượng thiêng liêng của tinh thần đoàn kết, ý thức uống nước nhớ nguồn của dân tộc Việt Nam đã được Tổ chức UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Một di sản có giá trị nổi bật mang tính toàn cầu, khích lệ ý thức chung của mọi dân tộc trong việc thúc đẩy giá trị đó, đó là một trong năm tiêu chí quan trọng đã được các chuyên gia UNESCO ghi nhận trong hồ sơ đề cử của di sản văn hóa này! Đền Hùng (TP. Việt Trì, tỉnh Phú  Thọ) - ngôi đền thiêng của dân tộc - hàng năm cứ vào mùng Mười tháng Ba lại nô nức đón những người con đại diện cho những cộng đồng dân tộc anh em đến đây thắp hương, dự lễ đón rước kiệu của các Vua Hùng, tham gia những trò chơi dân gian đậm bản sắc dân tộc để thắm tình đoàn kết các dân tộc anh em trong ngày hội lớn của non sông, đất nước. Giỗ Tổ tưởng nhớ giống nòi Việt Nam hàng năm vẫn luôn thiêng liêng, để nhớ cội thương nguồn, để ai là người Việt Nam phải ghi nhớ những bậc tiền hiền đã có công với đất nước, dân tộc mình. Mang màu sắc huyền thoại nhưng tích “sinh trăm trứng, nở trăm con” vẫn là tích để con cháu đời sau xem Lạc Long Quân và Âu Cơ chính là Tổ tiên của người Việt, là Cha - Mẹ của các vị Vua Hùng. Bác Hồ lúc sinh thời đã dạy: “Các Vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”. Giữ lấy nước bằng tinh thần đại đoàn kết dân tộc vì dân tộc ta mấy mươi dân tộc anh em vẫn là anh em một nhà, “bầu bí chung giàn”, cùng chung nguồn cội. Đó là thông điệp thiêng liêng để giỗ Tổ hàng năm dù ai đi ngược về xuôi vẫn đau đáu nhớ về!
Ở Bạc Liêu, giỗ Tổ đã từng được tổ chức tại Đền thờ Bác Hồ ở xã Châu Thới (huyện Vĩnh Lợi), tại Trung tâm Hội nghị tỉnh (nay là Trung tâm Văn hóa tỉnh) với những nghi lễ trang trọng như dâng các loại bánh dân gian, mâm vật lễ (bánh trái, nhang, đèn…) lên bàn thờ Tổ… Dù chưa có một nơi chính thức để tổ chức lễ giỗ Tổ nhưng những buổi lễ ấy vẫn đủ sự trịnh trọng để người dân Bạc Liêu ý thức được đó là ngày Quốc Tổ thiêng liêng, hun đúc thêm tình đoàn kết dân tộc, lòng tưởng nhớ những người đã có công với đất nước! Thiết nghĩ, trong phạm vi hẹp hơn, những trường học chẳng hạn, nên tổ chức tuyên truyền về ý nghĩa của ngày giỗ Tổ như mô hình của thầy Huỳnh Quang Lâm. Đó là cách thiết thực nhất để giới trẻ biết nhớ cội thương nguồn, từ truyền thuyết về ngày giỗ Tổ và những giá trị độc đáo của một “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ” đã được thế giới công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. 
Cẩm Thúy