Những trở trăn với thế hệ trẻ hôm nay

Có thể bắt gặp hiện tượng ngay các em học sinh không thuộc hết bài “Quốc ca” mang hồn nước của dân tộc; không biết vua Quang Trung, Ngọc Hân công chúa... nhưng rành rẽ lai lịch vua Càn Long, Hoàn Châu cách cách... tận bên Trung Quốc. Trong các kỳ thi tốt nghiệp THPT, đại học, dư luận đã cảnh báo về việc xuất hiện những bài văn kỳ lạ, bài thi môn Sử, Địa bị điểm 0. Không nhói lòng sao được khi học sinh của ta lại không biết sử ta, không biết một chút gì về địa lý của ta. Học hết THPT nhưng không rõ Phú Quốc, Côn Đảo, Trường Sa, Hoàng Sa của nước ta thuộc tỉnh nào?

Trường Mầm non Sơn Ca (huyện Vĩnh Lợi) đưa các cháu đi tham quan đền thờ Bác để giáo dục truyền thống lịch sử. Ảnh: Y.N

Không hiếm trường hợp thanh thiếu nhi rất vô tư gọi cha, mẹ, thầy cô giáo của mình bằng những từ ngữ chói tai như “ông lão”, “bà lão”, “cha nội đó”, “bà cố đó”... Dư luận nóng lên khi hàng loạt video clip học sinh nữ đánh nhau, quay phim tung lên mạng; học sinh tiểu học, THCS biết “cặp bồ”, thậm chí rủ nhau “đi bụi đời”; học sinh đi học mang theo hung khí sẵn sàng “xử” nhau như những thước phim hành động nước ngoài có khi chỉ vì những lý do giản đơn, vớ vẩn. Dư luận đau lòng khi ngày có càng nhiều trẻ vị thành niên phải nạo phá thai vì quan hệ tình dục trước tuổi.

Trong giao tiếp, người lớn bây giờ lại quen sử dùng ngôn từ xưng hô “sư phụ”, “đại ca”, “sư tỷ”, “tiểu muội”... đã tác động đến suy nghĩ của lớp trẻ. Nhiều người lớn chưa thật sự gương mẫu trong đạo đức, tác phong, đi lại, ăn nói, phong cách sống thiếu trung thực nên tạo ấn tượng xấu, thiếu lòng tin ở giới trẻ.

Mặt khác, phải nói rằng trong thời gian qua chúng ta đã quá đơn điệu, có lúc lại lãng quên việc giáo dục truyền thống lịch sử, văn hóa quê hương, giáo dục phong cách sống đơn giản, gần gũi, nhân ái, khoan dung cho lớp trẻ. Thực tế cho thấy nhiều thanh thiếu nhi “mù tịt” về những danh nhân đất nước, địa phương, những di tích lịch sử, văn hóa, cách mạng tại chính nơi mình đang sinh sống vì thiếu thông tin, thiếu hình thức tuyên truyền, giáo dục. Trong thời gian qua, phải nói rằng, các cấp bộ Đoàn, Đội đã cố gắng rất nhiều trong việc tập hợp lực lượng, rèn luyện đạo đức, tác phong, nhân cách sống cho thanh thiếu nhi, nhưng vẫn chưa đủ sức quản lý, thuyết phục do hình thức, tổ chức còn nhiều đơn điệu, chậm đổi mới, cán bộ quản lý đầu tàu còn quá hạn chế, kinh phí hoạt động chưa tương xứng.

Nhìn từ các sân chơi bổ ích, có thể thấy vấn đề này dù đã có cố gắng rất lớn từ các địa phương, đơn vị nhưng chưa đáp ứng được nhu cầu như: sân bóng, nhà hát, khu vui chơi, bảo tàng, thư viện, rạp chiếu phim... còn quá hạn chế, nhất là khu vực nông thôn, trong khi xuất hiện khá ồ ạt những tụ điểm Internet từ thành thị đến nông thôn. Hệ lụy đi kèm là việc không thể quản lý các nội dung phim ảnh khiêu dâm, phản động, bạo lực... Từ đó, xuất hiện nhiều tội phạm còn rất trẻ nhưng hành vi phạm tội rất tàn bạo, tinh vi.

Mới đây cả nước xúc động khi biết việc tượng danh nhân Trần Hưng Đạo cao 11m đã được dựng lên ở Trường Sa. Tại tỉnh Khánh Hòa và một số tỉnh khác bắt đầu triển khai giảng dạy nội dung về chủ quyền Trường Sa, Hoàng Sa cho học sinh phổ thông. Đây là những nỗ lực đáng trân trọng, mang ý nghĩa giáo dục tuyên truyền rất sâu sắc, chiến lược, khơi dậy tình yêu quê hương đất nước, yêu biển đảo Tổ quốc chúng ta. Cách làm này giúp môn học lịch sử sẽ trở nên hấp dẫn, không nhàm chán, giáo dục chủ nghĩa yêu nước, các giá trị lịch sử, văn hóa.

Một vấn đề tế nhị khác cần bàn đến là nên chăng cân nhắc lựa chọn giáo viên giảng dạy các môn văn hóa nói chung, môn Lịch sử nói riêng phải là người tâm huyết, có kiến thức sâu rộng, có kỹ năng truyền đạt hiệu quả, đặc biệt tạo sự thích thú khám phá cho các em. Bên cạnh đó, cần bổ sung phần lịch sử biển đảo Việt Nam vào sách giáo khoa. Đẩy mạnh công tác cổ động trực quan, tuyên truyền lịch sử dân tộc thông qua các sản phẩm báo chí, văn học nghệ thuật trên các phương tiện truyền thông, các hình thức sinh hoạt tập thể...

Biết, hiểu, yêu, tuyên truyền về văn hóa, lịch sử Việt Nam là trách nhiệm của mỗi chúng ta. Đây còn là biện pháp khá hữu hiệu để góp phần xây dựng nhân cách sống có hoài bão, có ước mơ cho thế hệ trẻ hôm nay.

TÔ PHỤC HƯNG