Vụ lúa hè thu năm nay, nông dân trong tỉnh đang đối mặt với “bất lợi kép”, vừa chịu ảnh hưởng thời tiết mưa dông kéo dài, vừa thị trường tiêu thụ bấp bênh. Những tác động này khiến nhiều hộ sản xuất đứng trước nguy cơ thua lỗ.
Toàn tỉnh đã xuống giống hơn 94.142 ha lúa hè thu 2025. Trong đó, giống OM18 chiếm 36% (34.147 ha), Đài Thơm 8 chiếm 25% (23.135 ha), HP1 chiếm 22% (20.942 ha), ST24, ST25 chiếm 5% (5.040 ha). Ngoài ra còn có RVT (3.000 ha), Nàng Hoa 9 (1.703 ha), OM2517 (1.574 ha), OM5451 (1.196 ha)…
Thời tiết bất lợi
Đến nay, toàn tỉnh đã thu hoạch hơn 30.896 ha, còn lại khoảng 60.707 ha đang chín và một phần nhỏ đang trổ bông. Từ nay đến giữa tháng 9 là cao điểm thu hoạch, song mưa kéo dài đã ảnh hưởng rõ rệt đến tiến độ, năng suất và chi phí thu hoạch.
Tranh thủ trời vừa có nắng nhiều bà con xã Khánh Bình tiến hành thu hoạch lúa.
Bà Nguyễn Thị Liên (ấp 12B, xã Khánh Bình) chia sẻ: “Gia đình tôi trồng hơn 1 ha giống HP1, đúng ra thu hoạch từ 3 ngày trước nhưng mưa dầm không cắt được. Giờ chỉ cần hửng nắng là gọi máy vô ngay, phải tranh thủ từng chút mới kịp”.
Tại ấp Ông Bích, xã Khánh Bình, ông Nguyễn Bé Hờn canh tác hơn 6 công lúa, dự kiến thu hoạch vào rằm tháng 7 (âm lịch). Tuy nhiên, mưa lớn đã làm hơn 600 m² lúa bị đổ rạp. Ông phải cột lại từng khóm, phần nào không cứu được thì cắt cho gà vịt ăn. “Vụ này chắc chỉ đạt 7-8 bao/công, coi như đủ ăn chứ không có lời” – ông bộc bạch.
Theo thống kê, năng suất bình quân diện tích đã thu hoạch đạt khoảng 5,5 tấn/ha – mức tạm ổn trong điều kiện bình thường. Nhưng năm nay, Philippines tạm dừng nhập khẩu gạo xay xát trong 60 ngày (1/9 – 30/10/2025), khiến giá lúa giảm mạnh. Bà Liên cho biết, lúa HP1 của gia đình chỉ bán được 5.000 đồng/kg, thấp hơn nhiều so với mức 6.500 – 7.000 đồng/kg hồi đầu vụ.
Ông Nguyễn Bé Hờn (ấp Ông Bích, xã Khánh Bình) tranh thủ buộc lại những phần lúa bị đổ ngã.
Thị trường biến động
Ông Trần Hoàng Việt (ấp Rạch Cui, xã Khánh Bình) đã bán xong vụ lúa với giá chỉ 4.800 đồng/kg. Ông tiếc nuối: “Hơn 3 tháng cực nhọc, lúa thu về chỉ 9 bao/công, lại gặp giá thấp nên chắc chắn lỗ”.
Hiện, giá lúa trên địa bàn dao động từ 5.000 – 6.500 đồng/kg tuỳ giống và chất lượng; riêng ST24, ST25 đạt 7.000 – 8.100 đồng/kg. Với mức giá này, lợi nhuận hầu như không có, thậm chí nhiều hộ còn thua lỗ do chi phí đầu vào cao. Đáng lo nhất là diện tích trồng HP1 – giống chiếm tỷ lệ lớn – hiện chỉ được thu mua 5.000 – 5.500 đồng/kg, lại khó bán ra.
Giống lúa PH1 của gia đình Nguyễn Thị Liên (ấp 12 B, xã Khánh Bình) được thương lái thu mua chỉ 5.000 đồng/kg.
Trước tình hình giá thấp, một số hộ chọn cách trữ lúa chờ giá. Tuy nhiên, thời tiết ẩm ướt khiến việc bảo quản vô cùng khó khăn. Ông Nguyễn Văn Công (ấp 12B, xã Khánh Bình) cho hay: “Giá này bán chắc chắn lỗ, giữ lại thì còn hy vọng. Biết trời mưa phơi lúa rất cực, phải mua thêm bạt, cao su… nhưng cực mấy cũng ráng, mong sau này có giá khá hơn”.
Dự báo thời gian tới mưa vẫn kéo dài, trong khi vụ lúa hè thu đang bước vào giai đoạn thu hoạch rộ. Điều này càng làm giảm năng suất, chất lượng và giá trị lúa. Trong bối cảnh Philippines tạm ngưng nhập khẩu, khả năng giá lúa phục hồi trong ngắn hạn rất mong manh.
Giải pháp ứng phó
Trước khó khăn trên, ngày 2/9, Chủ tịch UBND tỉnh đã ban hành Công văn số 03523/UBND-NNXD về các biện pháp hạn chế thiệt hại. Theo đó, Sở NN&MT phối hợp các ngành liên quan và chính quyền địa phương khẩn trương thông tin, phổ biến đến nông dân, HTX thương nhân để có kế hoạch sản xuất, tiêu thụ phù hợp. Hỗ trợ kết nối với thương lái, ưu tiên hợp đồng nội địa, tìm thị trường khác hoặc tạm trữ, tránh bán tháo.
Hệ thống trạm bơm dọc tuyến Tắc Thủ - Sông Đốc đang được vận hành nhằm hạn chế ngập úng cục bộ, giảm thiểu thiệt hại và giúp thuận tiện hơn trong thu hoạch lúa hè thu.
Hướng dẫn HTX, hộ dân chuyển đổi giống lúa chất lượng cao, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ để đáp ứng yêu cầu thị trường quốc tế, giảm phụ thuộc vào thị trường truyền thống. Hình thành nhiều chuỗi liên kết giữa hộ dân, HTX và doanh nghiệp để ổn định đầu ra.
Ngoài ra, Sở Công thương chủ trì, phối hợp với các sở, ngành, các đơn vị có liên quan tiến hành rà soát, tổng hợp tình hình doanh nghiệp thu mua lúa trên địa bàn tỉnh xuất khẩu sang Philippines. Thông tin ý kiến của cộng đồng doanh nghiệp về khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình sản xuất, xuất khẩu gạo và đề xuất giải pháp phù hợp. Hỗ trợ các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo tìm kiếm thị trường mới, tăng cường xúc tiến thương mại qua các sàn giao dịch điện tử, hội chợ...
Riêng đối với UBND các xã, phường có sản xuất lúa chủ động phối hợp với các sở, ngành, đơn vị có liên quan rà soát, thực hiện tốt công tác thông tin, tuyên truyền và chỉ đạo sản xuất, thu hoạch, tiêu thụ lúa trên địa bàn.
Nguyễn Phú