Tác quyền trong nhiếp ảnh: Vấn đề cần được quan tâm

Thực hiện đúng tác quyền trong nhiếp ảnh là để ghi nhận công sức, khẳng định quyền tác giả đối với sản phẩm được tạo ra từ quá trình lao động trí óc. Mặc dù luật về quyền tác giả đã ra đời, nhưng tình trạng đạo ảnh, vi phạm bản quyền tác phẩm vẫn xảy ra liên tục, làm ảnh hưởng đến tâm lý, quá trình sáng tạo của người cầm máy.

Nhan nhản chuyện vi phạm bản quyền

Hiện nay, tình trạng đạo ảnh, vi phạm bản quyền tác phẩm ảnh đã trở thành chuyện khá phổ biến. Thông qua nhiều hình thức như: sao chép trên mạng, chụp lại từ các ấn phẩm, sử dụng trái phép hình ảnh của cộng tác viên... những sáng tác của người cầm máy đã bị sử dụng một cách tùy tiện, cẩu thả. Là nhiếp ảnh trẻ mới vào nghề, tác phẩm do Lâm Hương Nguyên sáng tác chưa thể so bì với những đàn anh, đàn chị đi trước, song đó là nhiệt huyết, đam mê và khát khao được chứng tỏ bản thân của anh. Dù tên tuổi chưa nổi trội, nhưng Hương Nguyên vẫn nhiều lần bị… đánh cắp tác phẩm. Dẫu người sử dụng vì mục đích tuyên truyền, nhưng không thông qua ý kiến tác giả là điều khó có thể chấp nhận. “Sau mỗi lần sáng tác, tôi thường chia sẻ tác phẩm lên mạng xã hội. Mặc dù có đính kèm tên tác giả, vậy mà vẫn bị người khác sử dụng một cách tùy tiện. Điều đáng nói là tác phẩm được sao chép trên mạng có chất lượng rất kém, nên khi dùng đã làm mất giá trị thẩm mỹ, giảm yếu tố tuyên truyền. Nhìn tâm huyết của mình bị “hành hạ”, bản thân tôi cảm thấy rất xót xa, hụt hẫng”, Hương Nguyên bộc bạch.

Tác phẩm “Khu du lịch nhà cổ Công tử Bạc Liêu” của NSNA Phan Thanh Cường bị sử dụng vì mục đích trực lợi cá nhân.

Ngoài mục đích tuyên truyền, tình trạng vi phạm bản quyền ảnh còn nhằm mục đích… thương mại. Theo thông tin từ nhiều người cầm máy ở Bạc Liêu thì một số tổ chức, cá nhân và một vài phóng viên thường trú của một vài báo của Trung ương tại Bạc Liêu thường xuyên “sử dụng” mồ hôi, công sức của người khác để hưởng lợi cá nhân. NSNA Phan Thanh Cường là một trong số những nạn nhân của hành vi thiếu tính trung thực này. Phan Thanh Cường kể, anh từng bị một cán bộ công tác tại một Đài truyền thanh trong tỉnh chiếm đoạt tác phẩm để trục lợi. Ban đầu, người này xin tác phẩm để trưng bày tại khu du lịch nhằm giới thiệu nét văn hóa độc đáo của Bạc Liêu với du khách. Nhưng thực chất, anh ta đã nhân số lượng tác phẩm ra nhiều bản để gửi bán, trong khi tác giả không hề hay biết và tác phẩm cũng không được xác nhận tác quyền.

Một NSNA khác cũng bị một đơn vị văn hóa sử dụng hình ảnh mà chưa có sự đồng ý. Đặc biệt là khi đem ra sử dụng, các tác phẩm đều dưới dạng khuyết danh. Tình trạng này không những gây bức xúc đối với người cầm máy mà còn gióng lên hồi chuông về sự vi phạm bản quyền tác phẩm của một đơn vị và một cá nhân.

Cần sự quan tâm nhiều hơn

Để có những tác phẩm ưng ý đòi hỏi người cầm máy không chỉ đầu tư về phương tiện, thời gian, mà còn phải có niềm đam mê, trí tuệ để sáng tạo. Và mục đích cuối cùng mà tác giả hướng đến là khẳng định tính… độc quyền! Trân trọng tác quyền là cách ghi nhận thành quả lao động, những đóng góp của tác giả. Từ đó, người cầm máy mới có thêm niềm tin để tiếp tục cống hiến. Và ngược lại, sự vô tâm, thiếu văn hóa của người sử dụng sẽ làm tổn thương “cha đẻ” tác phẩm.

Khi các tác giả phản ánh về tình trạng trên thì hầu hết các tổ chức, cá nhân đều có chung cách ứng phó là… xin lỗi vì không biết(?), một vài trường hợp có chi trả nhuận ảnh, nhưng một vài trường hợp thì phớt lờ cho qua. NSNA Lâm Thanh Liêm, Chi Hội trưởng Chi hội Nhiếp ảnh Việt Nam tỉnh Bạc Liêu, cho biết: “Thời gian gần đây, tình trạng bị chiếm dụng bản quyền tác phẩm xảy ra khá phổ biến với anh em nhiếp ảnh. Điều này trực tiếp gây ức chế tâm lý chung, làm hạn chế khả năng, khát khao sáng tạo của tác giả. Do đó, giới nhiếp ảnh rất mong các đơn vị, tổ chức, cá nhân thực hiện đúng luật tác quyền, cũng như thể hiện thái độ trân trọng với tác giả và tác phẩm”. Để đảm bảo quyền và lợi ích chính đáng cho người cầm máy, thiết nghĩ, ngành chức năng cần quan tâm nhiều hơn đến tác quyền, đồng thời có biện pháp xử lý những hành vi vi phạm. Quan trọng hơn, xã hội cần nhìn nhận đúng công sức, tâm huyết của giới nhiếp ảnh để họ có thêm động lực cho ra đời những “đứa con tinh thần” mang hơi thở cuộc sống.

GIA LẠC