Đó là ý kiến của Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Hoàng Hiệp sau khi ghi nhận kiến nghị của tỉnh tại Hội nghị tổng kết mô hình hợp tác công tư trong xây dựng công trình phòng, chống sạt lở ven biển tỉnh Cà Mau, vào sáng 12/1.
Hội nghị do UBND tỉnh phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức. Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Hoàng Hiệp và Phó chủ tịch UBND tỉnh Lê Văn Sử chủ trì.
Tình trạng sạt lở bờ biển là một trong những thách thức mà tỉnh Cà Mau đang phải đối mặt và đang có xu thế ngày một gia tăng cả về mức độ, phạm vi. Thực trạng này đang là mối đe doạ lớn tới ổn định dân sinh, kinh tế, xã hội của tỉnh. Qua quan trắc sạt lở ở bờ biển Tây, bình quân từ 20-25 m/năm, cá biệt có những nơi lên đến 50 m/năm; ở bờ biển Đông, bình quân từ 45-50 m/năm. Như vậy, với khoảng 187 km đang trong tình trạng sạt lở thì bình quân mỗi năm tỉnh bị mất khoảng 400 ha đất do xói lở bờ biển.
Theo Phó Giáo sư - Tiến sĩ Tô Văn Thanh, Phó viện trưởng Viện Khoa học Thuỷ lợi Việt Nam chia sẻ, thời gian qua gần như Cà Mau tiếp cận được hết công nghệ phòng, chống sạt lở mà thế giới có, tuy nhiên do quá trình sạt lở xảy ra mạnh và thường xuyên nên đường bờ biển bị dịch vào phía đất liền nhanh chóng, rừng ngập mặn và các công trình hạ tầng khác bị phá huỷ. Sự vận động tự nhiên của địa chất, địa mạo ven sông, ven biển đã gây ra tình trạng sạt lở rất nghiêm trọng.
Những năm qua, được sự quan tâm hỗ trợ tích cực của Chính phủ, bộ, ngành Trung ương trong thực hiện kế hoạch phòng, chống sạt lở bờ sông, bờ biển; cùng với sự cố gắng, nỗ lực của địa phương, tỉnh Cà Mau đã đầu tư xây dựng hoàn thành được gần 63 km kè bảo vệ bờ biển với tổng kinh phí 2.018 tỷ đồng. Trong đó, bờ biển Tây 44 km, kinh phí thực hiện khoảng 1.103 tỷ đồng; bờ biển Đông 19 km, kinh phí thực hiện 915 tỷ đồng. Những công trình kè chống sạt lở bờ biển được bố trí đủ vốn và đầu tư hoàn thiện đã phát huy hiệu quả rõ rệt, làm giảm sóng, chống sạt lở và bước đầu đã gây bồi, tạo bãi, khôi phục gần 1.000 ha rừng phòng hộ.
Trước đó, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Hoàng Hiệp (phải) cùng Phó chủ tịch UBND tỉnh Lê Văn Sử tìm hiểu trên bản đồ tình hình sạt lở khu vực biển Đông.
Nhằm huy động thêm nguồn lực cùng tỉnh khắc phục tình trạng sạt lở, ngày 6/7/2015, UBND tỉnh đã thống nhất chủ trương cho Công ty TNHH Xây dựng - Thương mại - Du lịch Công Lý (Công ty Công Lý) thực hiện kè trong phạm vi bờ biển của diện tích đất công ty quản lý; đồng ý chủ trương cho Công ty Công Lý thuê 211 ha đất mặt nước ven biển tại đoạn bờ biển nói trên để thực hiện dự án đầu tư xây dựng bờ kè chống sạt lở Khu du lịch Khai Long (khu đất thuộc bãi bồi ven biển, không có thu hồi đất mà cho Chủ đầu tư thuê đất theo mục đích sử dụng đất của dự án).
Trên cơ sở đó, Công ty Công Lý đã triển khai xây dựng bờ kè với chiều dài 4.000 m, vốn đầu tư khoảng 72 tỷ đồng, đã hoàn thành vào năm 2021. Phạm vi được bảo vệ bên trong kè có chiều rộng khoảng 89 m tính từ đất liền đến chân kè. Sau khi xây dựng kè, đoạn bờ biển này không bị sạt lở thêm. Trong khi đó, hai bên khu vực liền kề đoạn kè này hiện nay đang bị sạt lở rất nhanh, cây rừng phòng hộ bị tàn phá nghiêm trọng.
Ông Trịnh Thanh Sang, Phó giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư nhận định, dự án kè chống sạt lở Khu du lịch Khai Long vừa bảo vệ được diện tích các dự án du lịch mà công ty đã đầu tư, đáp ứng nhu cầu tham quan của du khách trong và ngoài tỉnh, qua đó đóng góp cho phát triển du lịch của tỉnh; vừa góp phần cùng với Nhà nước ứng phó với tình trạng sạt lở bờ biển do tác động của biến đổi khí hậu.
Theo Phó Giáo sư - Tiến sĩ Tô Văn Thanh, Phó viện trưởng Viện Khoa học Thuỷ lợi Việt Nam, nếu chỉ dựa vào nguồn kinh phí từ ngân sách thì các công trình, dự án phòng chống sạt lở rất khó đạt được những mục tiêu đề ra, cần huy động sự tham gia của nhiều nguồn lực, nhất là từ doanh nghiệp.
Tỉnh Cà Mau và Bộ NN&PTNT hiện đang tiếp tục triển khai thực hiện gần 33 km kè, với kinh phí 1.178 tỷ đồng (bờ biển Tây 23,53 km, bờ biển Đông 9,1 km). Tuy nhiên, hiện nay tổng chiều dài bờ biển của tỉnh đang tiếp tục bị sạt lở khoảng 91 km, với các mức độ khác nhau; có nhiều đoạn bờ biển đang bị sạt lở rất nhanh, rất nghiêm trọng, ảnh hưởng đến tính mạng, tài sản của Nhà nước và Nhân dân.
Trong Quyết định số 1527/QĐ-UBND ban bố tình huống khẩn cấp, Chủ tịch UBND tỉnh kiến nghị Trung ương hỗ trợ kinh phí triển khai thi công bảo vệ đối với 6 đoạn bờ biển, với nhu cầu vốn hơn 2.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, Trung ương mới cân đối hỗ trợ được 500 tỷ đồng. Rõ ràng, nếu chỉ dựa vào ngân sách thì nguồn vốn không thể đáp ứng được nhu cầu đầu tư phòng, chống sạt lở bờ biển; chưa kể đến nhu cầu vốn đầu tư phòng, chống xói lở bờ sông, nhu cầu vốn đầu tư công trình di dời, bố trí tái định canh, định cư cho người dân sinh sống vùng thiên tai cũng rất lớn. Do đó, việc thực hiện hình thức hợp tác công tư trong đầu tư công trình phòng, chống sạt lở bờ biển theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ là rất cần thiết và cấp bách.
Tuy nhiên, qua rà soát cho thấy hình thức hợp tác công tư trong đầu tư công trình phòng, chống sạt lở bờ biển đang gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, đặc biệt liên quan đến quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch rừng, Luật Lâm nghiệp, Luật Đất đai, Luật Đầu tư…, cần sớm được tháo gỡ.
“Tiêu biểu có thể kể đến như, toàn bộ diện tích ven biển tỉnh Cà Mau được quy hoạch là đất rừng phòng hộ, trong khi đó chỉ tiêu quy hoạch sử dụng đất quốc gia không cho phép giảm diện tích rừng phòng hộ. Hay theo quy định Luật Lâm nghiệp, rất khó chuyển đổi mục đích sử dụng rừng đối với diện tích có rừng nên trong nghiên cứu xây dựng, điều chỉnh quy hoạch cũng không bố trí được diện tích", ông Trịnh Thanh Sang nêu cụ thể.
Hiện nay, quy định của các Luật có liên quan đến công tác phòng, chống sạt lở bờ biển còn nhiều bất cập, chồng chéo; việc sửa đổi các quy định của pháp luật cần có thời gian; trong khi đó tình hình sạt lở bờ biển diễn biến ngày càng nhanh và phức tạp.
Với nhiều nguồn lực từ Trung ương cho đến tỉnh, thời gian qua Cà Mau đã đầu tư được khoảng 63 km kè (Trong ảnh: Kè khu vực Hòn Đá Bạc, huyện Trần Văn Thời).
Để kịp thời thực hiện các công trình phòng, chống sạt lở, ngăn chặn tình trạng mất đất, mất rừng diễn ra ngày càng nhanh, tại hội nghị, Phó chủ tịch UBND tỉnh Lê Văn Sử kiến nghị cho phép tỉnh thí điểm thực hiện các công trình theo theo cơ chế đặc thù. Cụ thể như cho phép giao, cho thuê một phần diện tích đất rừng phòng hộ được bảo vệ sau kè đối với khu đất đã bị sạt lở để xây dựng công trình, dự án phát triển kinh tế; cho phép thực hiện giao đất ở vị trí khác để thực hiện dự án đầu tư theo hình thức BT khi nhà đầu tư đề xuất thực hiện dự án kè bảo vệ bờ biển; cho phép điều chỉnh kịp thời quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch rừng ven biển cho phù hợp với thực trạng diễn biến sạt lở (không chờ 5 năm theo quy định).
“UBND tỉnh rất mong nhận được sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả, đồng hành của các bộ, ngành Trung ương, các doanh nghiệp và tổ chức chính trị - xã hội nhằm tiếp tục có những cách làm hay, những giải pháp mới đối với công tác phòng, chống sạt lở ven biển của Cà Mau thời gian tới”, Phó chủ tịch UBND tỉnh Lê Văn Sử chia sẻ.
Hiện nay toàn tỉnh còn hơn 93 km bờ biển đang trong tình trạng sạt lở cần được đầu tư (trong ảnh: Khu vực sạt lở ở cửa biển Cái Đôi Vàm, huyện Phú Tân)
Kết thúc hội nghị, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Hoàng Hiệp khẳng định, vấn đề hiện nay là phải bảo vệ Đất Mũi, địa phương trọng tâm trong phòng, chống sạt lở. Thời gian qua, tỉnh Cà Mau là địa phương có nhiều mô hình hay, sáng tạo trong phòng, chống sạt lở nhất cả nước. Chống sạt lở, giữ đất, giữ rừng không còn là câu chuyện riêng của tỉnh mà là câu chuyện của quốc gia và yêu cầu của thực tế đặt ra là chúng ta phải làm.
“Do đó, trước mắt tỉnh báo cáo Thủ tướng về đầu tư công và mô hình xã hội hóa trong huy động nguồn lực đầu tư kè chống sạt lở. Có những vấn đề lớn mà tỉnh cần quan tâm, đó là xã hội hoá các nguồn lực trong chống sạt lở bờ sông, bờ biển phải có yếu tố thiên tai và Nhà nước phải chủ động hơn trong mục tiêu của dự án. Ngoài ra, cần đề xuất một số vấn đề lớn liên quan đến kiểm đếm chính xác về đất rừng, chính sách liên quan đến cho thuê dịch vụ môi trường rừng, tín chỉ carbon và chính sách về lấn biển, để Chính phủ và Quốc hội xem xét”, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Hoàng Hiệp đề nghị.
Thứ trưởng nhấn mạnh, Bộ NN&PTNT sẽ tiếp tục đồng hành với tỉnh để báo cáo Thủ tướng tìm cách tính cho các dự án xã hội hoá trong phòng, chống sạt lở. Riêng đối với đề án phòng chống sạt lở, cần tập trung đề xuất giải pháp kỹ thuật từ công trình cho đến phi công trình và các nguồn kinh phí để thực hiện./.
Nguyễn Phú
Xem thêm bình luận