(CMO) Khi mùa mưa đến, bên cạnh những dòng nước tắm mát cho vùng khô hạn, người dân thiếu nước sạch có cơ hội trữ nước sinh hoạt thì tại một số vùng ven biển, ven sông, lại là nỗi ám ảnh thường trực bởi tình trạng sạt lở đến hẹn lại lên. Nỗi trăn trở từ các cấp lãnh đạo địa phương mỗi năm là một câu chuyện khác nhau, còn người dân sống trên những bờ đất mong manh ấy vẫn thấp thỏm nỗi lo sập nhà, mất đất.
Mùa lở
Là một trong những người kiến sạt lở, dù sự việc đã qua nhưng nhắc lại bà Nguyễn Thị Phương (ngụ ấp Xóm Mới, xã Ðất Mới, huyện Năm Căn) vẫn còn bàng hoàng. Vụ sạt lở diễn ra quá nhanh khiến bà chỉ biết chôn chân tại chỗ.
Bà Phương kể lại: “Hôm đó là 3 giờ sáng, nhà tôi chuẩn bị làm giỗ nên tôi thức sớm sơ chế thực phẩm. Ðang làm thì nghe rung rinh nền nhà, chạy ra thì thấy nguyên phần lộ nối liền với hàng ba nhà sà xuống sông từng mảng lớn, hú vía, tôi chỉ kịp hô lên chứ không làm được gì cả”.
Rạng sáng, sau khi tiếp nhận thông tin sự cố, chính quyền ấp và xã lập tức đến hiện trường vụ sạt để khảo sát hiện trạng, làm việc với chủ hộ để thống nhất phương án khắc phục ổn định nhất.
Theo đó, nguyên nhân làm sạt lở được xác định do triều cường xói lở với chiều dài 15 m, rộng 2 m, sâu 2 m, ước tính thiệt hại khoảng 20 triệu đồng. Phần lộ nối liền với phần sân nhà bà Phương nằm trên tuyến Kênh Ranh, đoạn phía trước lộ là con sông lớn. Bà Phương cho biết, đây là lần đầu tiên tại chỗ bà ở xảy ra sạt lở. Nhớ đến tình cảnh đêm hôm đó bà không khỏi rùng mình, nếu sạt lở lấn sâu vào trong thì cả nhà bà trở tay không kịp, lại thêm nửa đêm chẳng biết cầu cứu ai.
 |
| Khu vực nhà bà Nguyễn Thị Phương ở ấp Xóm Mới bị sạt lở cuốn trôi mất phần lộ bê-tông. |
Ðược sự hợp sức từ bà con xóm giềng trong ấp, cùng chính quyền tiến hành gia cố phần đất đã sụp xuống, trục vớt các tấm bê-tông để làm phần bờ kè. Thêm vào đó vận động các hộ được vài trăm cây mắm tiến hành chằng chống, be đất để củng cố độ chắc chắn cho phần đất đã sụp.
Cuối năm 2020, xảy ra vụ sạt lở hơn 40 m lộ tại kênh Ông Do, ấp Ông Do (xã Ðất Mới). Ðến nay dù đã cơi nới, gia cố trên 10 lần nhưng đoạn đường vẫn đang trong tình trạng phải khắc phục thêm.
 |
| Phần lộ 40 m thuộc ấp Ông Do đã và đang trong tình trạng gia cố chờ lún để phần chân đất ổn định. |
Phó chủ tịch UBND xã Ðất Mới Trịnh Thanh Thoảng phân tích: “Chân đất thịt xốp, triều cường, lại thêm nước mưa từ trên xuống làm phần đất chịu áp lực gây sạt lở. Rất may vụ việc xảy ra không gây thiệt hại về người. Phương án để khắc phục tại chỗ tránh ùn tắc giao thông là cho xáng cuốc đến múc đất gia cố lại phần chân đất đã lở, việc gia cố diễn ra nhiều lần, chia nhỏ và đưa phần lộ dời vào trong khoảng 1 m. Ðến nay vẫn chờ cho phần đất ổn định, tiếp tục bồi đất gia cố đến khi chân đất trở về nguyên trạng”.
Không khó để bắt gặp những ngôi nhà mất đi dáng vẻ ban đầu, khi nhiều mặt xiêu vẹo, thậm chí chồm hẳn ra khúc sông do tác động từ sạt lở. Không chỉ ảnh hưởng đời sống sinh hoạt mà ngay cả tâm lý người dân cũng hết sức ái ngại, nhất là di chuyển trong mùa mưa.
 |
| Nhiều căn nhà xiêu vẹo, thậm chí nhô hẳn ra sông do sạt lở. |
Ông Hồ Văn Oai, ấp Tắc Năm Căn A, xã Ðất Mới, cho biết: “Thường cứ tháng 9, 10 (âm lịch) nước dâng làm ngập đường, hư nhiều tuyến lộ và nhiều vuông nuôi thuỷ sản của người dân. Khi di chuyển tôi chọn đường lớn để đi, tránh đi đường tắt, hay cận kề sông, vuông tôm, vì không biết nguy hiểm xảy ra lúc nào”.
Là vùng có chiều dài sông, rạch, giao thông đường thuỷ gắn liền với sinh kế của nhiều hộ dân, do vậy, chuyện các hộ bám đất mưu sinh dường như là tất yếu. Theo đó, 3 ấp thường xảy ra tình trạng sạt lở vào mùa mưa gồm: Tắc Năm Căn A, Xóm Mới, Ông Do. Ðây cũng là những địa bàn mà cán bộ địa phương thường xuyên đến tuyên truyền, vận động nhắc nhở bà con trước mỗi mùa mưa bão.
Trong năm 2020, trên địa bàn xã Ðất Mới ghi nhận 16 điểm sạt lở, phần lớn là lộ và bờ vuông tôm, thiệt hại nhiều tài sản.
Nâng cao ý thức
Thực tế cho thấy, khi xảy ra các vụ sạt lở, chính quyền địa phương đến khảo sát nguyên nhân, ngoài điều kiện địa chất nền đất yếu, thuỷ triều mạnh, cộng với lực xoáy mỗi khi dông gió lớn thì việc tác động từ con người cũng là một trong những tác nhân gây ra các vụ sạt lở.
Dọc các khu vực ven sông là nơi lý tưởng, thuận lợi để kinh doanh. Vì lẽ đó mà việc xây nhà, khu vực bến lên xuống thuỷ sản, cộng hưởng áp lực của nền đất khiến quá trình sạt lở diễn ra nhanh và nguy hiểm hơn.
Xã Ðất Mới thành lập đội phản ứng nhanh để hỗ trợ người dân khắc phục sự cố nhanh chóng và an toàn nhất. Phân chia lực lượng đóng tại các ấp làm tốt công tác tuyên truyền sâu rộng đến các hộ dân có nhà, sinh sống trên những khu vực dự đoán có thể xảy ra sạt lở bất cứ lúc nào.
Chủ tịch UBND xã Ðất Mới Trần Văn Phim cho biết: “Trong công tác tuyên truyền vận động, khắc phục hậu quả sạt lở, đặc biệt phải chú trọng nâng cao ý thức cho người dân về tập quán sinh sống, canh tác, xây nhà dựng cửa. Riêng địa phương khi tiến hành rà soát làm lộ cũng tính toán đến phương án này, hạn chế tình trạng sạt lở, sụt lún do triều cường, căn cứ vào địa hình để xây dựng các công trình dân sinh phục vụ bà con”.
Trong các phương hướng hỗ trợ hộ dân tái lập sản xuất, ổn định nhà cửa, hiện chính quyền xã Ðất Mới đã xây dựng đề án khả thi, trong đó gắn liền với sinh kế của người dân. Dành quỹ đất khoảng 7.000 m2 tại ấp Hộ Phòng xây dựng khu dân cư tập trung. Hiện tại, đề án đang được xem xét chờ phê duyệt. Theo tiến độ, đến năm 2022 sẽ hoàn thành, từ đó mở ra cục diện mới cho các hộ dân bám đất ven sông sinh sống, giảm thiểu các nguy cơ thiệt hại về người lẫn của do sạt lở gây ra hàng năm.
“Trên diện tích 7.000 m2 khu tái định cư có sức chứa 200 hộ dân, mỗi hộ có diện tích từ 20-30 m2. Theo rà soát, trên địa bàn xã hiện nay có 90 hộ không đất sản xuất và 70 hộ (khu vực ấp Phòng Hộ) có tập tục sinh sống canh tác ven sông. Như vậy, khi khu tái định cư hoàn thành, đây sẽ là khu vực lý tưởng giải quyết tình trạng nhà ở lẫn nguy hiểm khi mùa mưa đến”, ông Phim cho biết thêm.
Việc xây dựng khu tái định cư, chính quyền địa phương còn hướng đến an cư, lạc nghiệp cho bà con. Cùng với đó là xây dựng lộ, phát triển giao lưu kinh tế, vì đây là khu vực tiếp giáp với xã Rạch Chèo, huyện Phú Tân./.
Yến Nhi - Hữu Nghĩa
Xem thêm bình luận