Hoàn thiện hạ tầng, an toàn hơn trước thiên tai

Dưới tác động của biến đổi khí hậu (BÐKH), tình hình thiên tai trên địa bàn tỉnh những năm gần đây ngày càng phức tạp, khó lường. Bão, mưa lớn, triều cường, ngập lụt... đang gia tăng về cường độ, tần suất; xuất hiện ngày một nhiều hơn các đợt thiên tai cực đoan không theo quy luật. Thực tế này đòi hỏi hạ tầng phòng, chống thiên tai (PCTT) cần được đầu tư hoàn thiện và đồng bộ hơn.

• Thích ứng biến đổi khí hậu để phát triển bền vững
• Ðể ứng phó hiệu quả, bền vững với biến đổi khí hậu
• Toạ đàm về bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu

Hạ tầng, nhất là hệ thống thuỷ lợi phục vụ công tác PCTT trên địa bàn tỉnh thời gian qua được quan tâm củng cố, xây dựng, với phương châm phục vụ đa mục tiêu, đa nhiệm vụ. Cụ thể, không chỉ chủ động PCTT, thích ứng với BÐKH mà còn đảm bảo cho công tác quản lý, sử dụng hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả và bền vững các nguồn tài nguyên, nhất là tài nguyên nước.

Hiện nay, toàn tỉnh có khoảng 93 tuyến đê bao, bờ bao được đầu tư xây dựng, chiều dài hơn 714 km. Song song đó là 214 cống thuỷ lợi đảm nhiệm vai trò ngăn mặn, giữ ngọt, ngăn triều và 18 trạm bơm điều tiết nước, ngăn mặn, giữ ngọt, xổ phèn, mặn... sẵn sàng ứng phó khi xảy ra các tình huống thiên tai, cũng như phục vụ sản xuất của người dân. Tuyến đê biển Tây đang tiếp tục được đầu tư kiên cố, nâng cấp, nhằm từng bước đảm bảo ngăn mặn, triều cường và sóng lớn cho vùng ven biển.

Hiện toàn tỉnh được đầu tư khoảng 214 cống thuỷ lợi, đảm nhiệm vai trò ngăn mặn, giữ ngọt, ngăn triều cường.

Thời gian qua, tỉnh đã dành nhiều nguồn lực để đầu tư hạ tầng phục vụ công tác PCTT. Năm 2023, từ nguồn vốn dự phòng ngân sách Trung ương năm 2022 hỗ trợ khẩn cấp khắc phục hậu quả thiên tai trên địa bàn tỉnh, đã triển khai đầu tư 9 công trình đê, kè biển với tổng kinh phí 70 tỷ đồng.

Ngoài ra, từ nguồn vốn duy tu, bảo dưỡng đê điều, đã có 4 hạng mục công trình đê biển được triển khai xây dựng. Riêng đối với công trình bờ bao, cống, nạo vét kênh mương... tỉnh đầu tư 85 công trình với tổng mức đầu tư được duyệt hơn 133 tỷ đồng, cơ bản đảm bảo các công trình đê điều và PCTT được vận hành hiệu quả.

"Chỉ trong năm 2023, tổng kinh phí tỉnh triển khai thực hiện các chương trình, đề án, dự án liên quan đến PCTT hơn 766 tỷ đồng", ông Ðỗ Minh Ðiền, Phó chi cục trưởng Chi cục Thuỷ lợi, cho biết.

Bên cạnh đó, nhiều chương trình, dự án về PCTT, thích ứng BÐKH do các tổ chức phi chính phủ nước ngoài viện trợ được tỉnh triển khai thực hiện đạt hiệu quả cao, như các dự án: "Tăng cường sự thích ứng với BÐKH dựa vào cộng đồng"; "Rừng cho trẻ em"; "Tăng cường khả năng chống chịu với khí hậu của hệ sinh thái rừng ngập mặn và cộng đồng địa phương tại khu vực ven biển tỉnh Cà Mau"... nhằm nâng cao năng lực ứng phó thiên tai, thích ứng BÐKH cho người dân tỉnh Cà Mau, đặc biệt là đối với các đối tượng dễ bị tổn thương trước thiên tai.

Mặc dù đã phát huy tối đa các nguồn lực trong đầu tư xây dựng hạ tầng phòng chống, giảm nhẹ thiên tai, nhưng ông Ðỗ Minh Ðiền nhận định: "Trong vùng ngọt hoá, nếu xảy ra hiện tượng thiên tai khốc liệt, nhất là mưa lớn kéo dài thì rất khó chủ động và thiệt hại sẽ rất lớn. Bởi vùng này hiện nay chỉ khép kín được vòng ngoài mà chưa thể đầu tư khép kín từng ô thuỷ lợi để trữ nước trời, từ đó điều tiết hợp lý nước mưa giữa các vùng trũng, vùng vừa và vùng gò để sử dụng nguồn nước một cách hiệu quả nhất. Ðồng thời, hiện nay các trạm bơm vẫn chưa đảm bảo công suất khi xảy ra mưa lớn kéo dài".

Do hạ tầng thuỷ lợi chưa được đầu tư khép kín theo phương án từng ô thuỷ lợi, nên việc sản xuất lúa dễ bị thiệt hại khi xảy ra mưa lớn kéo dài.

Thực tế trên là nguyên nhân khiến nhiều diện tích lúa hè thu vụ mùa năm 2023 của vùng ngọt hoá huyện Trần Văn Thời bị thiệt hại trong đợt mưa lớn kéo dài vào cuối tháng 7, đầu tháng 8. Là một trong những hộ bị thiệt hại nặng đợt này, ông Nguyễn Văn Cưng, Ấp 5, xã Khánh Bình Ðông, huyện Trần Văn Thời, ngậm ngùi nhớ lại: "Ðợt đó, 3 ha lúa vụ hè thu của gia đình gần như mất trắng, gần đến ngày thu hoạch nhưng bị mưa lớn kéo dài khiến nước ngập sâu nên chỉ có thể tận thu nhằm phục vụ chăn nuôi".

Cũng trong đợt mưa lớn này đã gây ra thiệt hại cho vụ lúa trên đất nuôi tôm của bà con huyện Thới Bình, U Minh. Một trong những hộ bị thiệt hại, anh Trịnh Văn Lịnh, ấp Cái Sắn Vàm, xã Biển Bạch Ðông, huyện Thới Bình, kể: "Gần 1 ha lúa vừa mới cấy hơn 1 tuần thì mưa lớn ngập cả bờ bao. Do bờ bao bị ngập nên dù có máy bơm cũng không thể bơm nước để cứu lúa. Từ xưa đến nay chưa bao giờ có tình trạng bờ bao vuông bị ngập nên chủ quan, không gia cố thêm, đến khi ngập thì trở tay không kịp".

Ðể ứng phó với tình trạng ngập úng do mưa lớn kéo dài, giải pháp được các cơ quan chuyên môn đưa ra là chia nhỏ các ô thuỷ lợi để đầu tư khép kín. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất để thực hiện giải pháp này chính là nguồn kinh phí.

“Hiện nay đã có đề án, có nhiều giải pháp để ứng phó, giảm nhẹ thiệt hại của thiên tai, thế nhưng, cái khó lớn nhất là nguồn kinh phí rất hạn chế. Từ đó, chưa thể đầu tư xây dựng được các công trình theo kế hoạch, phương án, nên khi xảy ra thiên tai, nhất là hạn hán, mưa bão thì rất bị động”, ông Ðiền cho biết thêm.

Dù đã được tập trung nguồn lực đầu tư, nhưng qua kiểm tra, đánh giá, tuyến đê biển Tây vẫn còn một số vị trí trọng điểm xung yếu, nếu xuất hiện triều cường dâng cao bất thường kết hợp với sóng to, gió lớn thì có nguy cơ nước biển tràn vào bên trong nội đồng, ảnh hưởng rất lớn đến đời sống và sản xuất.

Tuyến đê biển Tây vẫn còn một số vị trí trọng điểm xung yếu, cần có phương án hộ đê khi bước vào mùa mưa bão như hiện nay.

Hay đối với đoạn bờ biển Ðông, diễn biến sạt lở ngày càng gia tăng, nguy cơ đe doạ các khu dân cư tập trung, các công trình hạ tầng của Nhà nước và diện tích đất sản xuất của người dân. Do vậy, Chủ tịch UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 1527/QÐ-UBND về việc công bố tình huống khẩn cấp về thiên tai đối với sạt lở bờ biển tỉnh Cà Mau (6 đoạn sạt lở bờ biển Ðông với tổng chiều dài khoảng 29.150 m), để đưa ra các biện pháp khẩn cấp cần áp dụng ngay để ứng phó và khắc phục hậu quả, ngăn chặn, hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại, với tổng kinh phí 2.233 tỷ đồng. Ðến nay, đã bố trí vốn thực hiện được 500 tỷ đồng cho 3/6 công trình.

"Tỉnh đã xây dựng đề án chống sạt lở bờ biển Ðông, đang trình Chính phủ phê duyệt, nếu có kinh phí sẽ triển khai thực hiện", ông Ðỗ Minh Ðiền thông tin./.

Nguyễn Phú