Dưới tác động của biến đổi khí hậu, tình hình hạn hán nói chung ngày một gay gắt, hậu quả để lại ngày càng nghiêm trọng hơn nếu không có giải pháp phòng, chống hợp lý. Hạn hán, cùng với xâm nhập mặn vùng ngọt sâu nội đồng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất và đời sống người dân, nhất là các huyện: U Minh, Trần Văn Thời, Thới Bình và TP Cà Mau.
Hẳn nhiều người còn nhớ thiệt hại nghiêm trọng mà hạn hán gây ra trong mùa khô 2015-2016. Gần 53.000 ha lúa, 158.000 ha nuôi trồng thuỷ sản, 1.500 ha cây ăn quả, cây trồng khác bị thiệt hại; sụp lún, lở đất, hư hỏng 112 km đường giao thông, hơn 12 ngàn hộ dân thiếu nước sinh hoạt..., chỉ trong vòng vài tháng diễn ra, hạn hán đã gây ra thiệt hại cho toàn tỉnh hơn 1.400 tỷ đồng. Ðến mùa khô 2019-2020, hạn hán cũng gây thiệt hại khoảng 800 tỷ đồng. Trong đó, nghiêm trọng nhất vẫn là diện tích lúa (21.000 ha), nuôi thuỷ sản (17.000 ha), hơn 1.300 vị trí thuộc các tuyến đường giao thông bị sạt lở, sụp lún với tổng chiều dài gần 43 km... Gần đây nhất, mùa khô năm 2020-2021, dù không nghiêm trọng bằng đợt hạn hán trước, nhưng cũng gây nhiều thiệt hại về sản xuất, sạt lở bờ sông, đặc biệt là lộ giao thông. Ðợt hạn hán này cũng là dấu hiệu cảnh báo hạn hán, xâm nhập mặn ngày càng phức tạp, khó lường.
Riêng mùa khô giai đoạn 2023-2025, các cơ quan khí tượng thuỷ văn nhận định, tình trạng thiếu nước, xâm nhập mặn tại các địa phương trong tỉnh có khả năng gay gắt hơn, có nguy cơ xảy ra cục bộ ở cấp độ cao (cấp độ 3-4), do tổng lượng mưa trong toàn mùa mưa thấp hơn trung bình nhiều năm từ 5-10%, mùa mưa kết thúc sớm hơn trung bình nhiều năm.
Vùng sản xuất lúa - tôm của huyện Thới Bình là nơi được đánh giá dễ bị tác động khi xảy ra hiện tượng El Nino.
Trước tình hình thời tiết diễn biến phức tạp, ông Phan Hoàng Vũ, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (cơ quan thường trực Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh), cho biết, sở đã chủ động tham mưu xây dựng, ban hành phương án ứng phó hạn hán; xâm nhập mặn vùng ngọt theo cấp độ rủi ro thiên tai trên địa bàn tỉnh Cà Mau giai đoạn 2023-2025. Theo đó, nhiều kịch bản ứng phó theo từng cấp độ rủi ro, từ kịch bản thấp đến kịch bản cao đã được xây dựng chi tiết, cụ thể. Kèm theo mỗi kịch bản là sự chủ động chuẩn bị về nguồn nhân lực, cơ sở hạ tầng, vật tư, phương tiện, trang thiết bị... đảm bảo phương châm “4 tại chỗ” trong phòng chống hạn mặn thực chất, hiệu quả.
Toàn tỉnh hiện có 5 tuyến quốc lộ đi qua, 16 tuyến đường tỉnh, 99 tuyến đường huyện, 4.174 tuyến đường xã và 396 tuyến đường đô thị, với tổng chiều dài hơn 15.000 km, không chỉ phục vụ cho việc đi lại vận chuyển hàng hoá mà còn góp phần đáng kể trong việc ngăn mặn chống tràn.
Diện tích sản xuất 1 vụ lúa trên đất nuôi tôm lớn nhất tỉnh nhưng hệ thống thuỷ lợi chưa được khép kín, huyện Thới Bình là nơi có nguy cơ thiệt hại nếu xảy ra El Nino như dự báo. Ðể bảo vệ sản xuất cho người dân, huyện đã chủ động nạo vét thuỷ lợi, xây dựng lịch thời vụ, chuyển đổi cơ cấu giống...
Ông Lý Minh Vững, Chủ tịch UBND huyện Thới Bình, cho biết, huyện mạnh dạn chuyển từ giống truyền thống sang các giống cao sản, ngắn ngày để rút ngắn chu kỳ sản xuất, thu hoạch trước khi nước mặn về. Theo đó, huyện cũng đã vận động người dân tự gia cố bờ bao để trữ nước ngọt nhiều nhất có thể, để phục vụ sản xuất. Ngoài ra, huyện còn triển khai hỗ trợ người dân áp dụng quy trình sản xuất mới, ứng dụng khoa học - kỹ thuật trong sản xuất để giảm thiệt hại xuống mức thấp nhất có thể.
Rút kinh nghiệm trong công tác phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn từ mùa khô năm 2015-2016, 2019-2020, thời gian qua, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tập trung triển khai thực hiện 2 nhóm giải pháp chính là công trình và phi công trình. Ông Phan Hoàng Vũ thông tin thêm, sở đang chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ thi công các công trình chống hạn, kiểm soát mặn. Ðồng thời, rà soát, vận hành hiệu quả các trạm cấp nước tập trung nông thôn, trữ nước và đảm bảo chất lượng cấp nước cho người dân, tuyệt đối không để người dân bị thiếu nước sạch sinh hoạt. Tiếp tục rà soát nâng cấp, mở rộng các hệ thống nước nối mạng, hướng dẫn các hộ dân vùng khó khăn về nước sạch có biện pháp trữ nước ngọt bằng các loại vật liệu như lót bạt ao, giếng sẵn có, trang bị bồn chứa, túi chứa... để sử dụng trong mùa khô.
Nhằm chủ động các giải pháp ứng phó với nguy cơ nắng nóng, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn do tác động của El Nino trên địa bàn tỉnh Cà Mau giai đoạn 2023-2025, mới đây, Chủ tịch UBND tỉnh đã ban hành Chỉ thị số 09, chỉ đạo các sở, ban, ngành, đoàn thể tỉnh, UBND huyện và TP Cà Mau theo dõi chặt chẽ thông tin dự báo khí tượng thuỷ văn của cơ quan chức năng; kịp thời thông tin, tuyên truyền, cảnh báo đến người dân, tổ chức có liên quan chủ động thực hiện các giải pháp ứng phó từ sớm, từ xa. Ðặc biệt, các biện pháp tích trữ nước ngọt; sử dụng hiệu quả, tiết kiệm, chống thất thoát, lãng phí nước, điện. “Ðẩy nhanh tiến độ thi công, sớm hoàn thành các công trình thuỷ lợi, công trình cấp nước sinh hoạt để đưa vào khai thác, sử dụng, đặc biệt công trình hồ chứa nước ngọt khu vực U Minh Hạ", chỉ thị nêu rõ.
Vùng nuôi cá chình, cá bống tượng xã Tân Thành, TP Cà Mau cũng là nơi có nguy cơ thiếu nước nếu xảy ra hạn hán gay gắt.
Ngoài ra, Chủ tịch UBND tỉnh còn chỉ đạo Sở Giao thông vận tải phối hợp, hướng dẫn các địa phương kiểm tra, rà soát tất cả các tuyến giao thông nằm ven sông, kênh, rạch có nguy cơ sạt lở cao; lắp đặt các biển cảnh báo, tổ chức tuyên truyền, triển khai các biện pháp phù hợp nhằm giảm tải, gia cố bờ sông, kiểm soát chặt chẽ tải trọng lưu thông, không thực hiện các hoạt động gây sạt lở; huy động Nhân dân trong khu vực cùng tham gia phòng, chống thiệt hại do sụp lún, sạt lở đất; khắc phục những vị trí có nguy cơ mất an toàn đến người và phương tiện lưu thông.
Hiện nay, toàn tỉnh có 214 cống ngăn mặn, giữ ngọt, ngăn triều và 18 trạm bơm điều tiết nước..., cơ bản đảm bảo vận hành ổn định, sẵn sàng ứng phó khi hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt xảy ra.
Mục tiêu tỉnh đặt ra trong giai đoạn 2023-2025 là 100% các hộ dân bị thiếu nước sinh hoạt trong mùa khô chủ động mua sắm hoặc được hỗ trợ dụng cụ chứa nước, có kế hoạch trữ nước đảm bảo nhu cầu sinh hoạt tối thiểu trong mùa khô./.
Nguyễn Phú
Xem thêm bình luận