Mở rộng BHXH bắt buộc đến hộ kinh doanh cá thể

Từ ngày 1/7/2025, Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2024 chính thức có hiệu lực, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong công tác an sinh xã hội khi lần đầu tiên chủ hộ kinh doanh cá thể được đưa vào diện tham gia BHXH bắt buộc. Ðây là bước đi chiến lược nhằm tiến tới mục tiêu phủ rộng an sinh xã hội toàn dân, phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 28-NQ/TW.

Trên cả nước, hộ kinh doanh cá thể chiếm tỷ trọng lớn trong khu vực phi chính thức. Tuy nhiên, trước đây nhóm này chưa thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, dẫn đến nhiều chủ hộ và người lao động trong các hộ kinh doanh không được hưởng các chế độ bảo hiểm như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, hưu trí...

Luật BHXH năm 2024 đã khắc phục khoảng trống chính sách này bằng quy định mới, chủ hộ kinh doanh cá thể đủ điều kiện theo quy định sẽ bắt buộc tham gia BHXH từ ngày 1/7/2025. Việc này không chỉ mở rộng diện bao phủ BHXH mà còn tạo ra nền tảng pháp lý vững chắc để bảo vệ quyền lợi của nhóm lao động tự thân đang ngày càng gia tăng trong xã hội hiện đại.

Tại địa bàn 2 tỉnh, Cà Mau và Bạc Liêu, qua thống kê sơ bộ, hiện có hơn 40 ngàn hộ kinh doanh cá thể, BHXH khu vực XXXII đã và đang tích cực triển khai nhiều giải pháp nhằm hiện thực hoá quy định mới này. Ông Lê Hùng Cường, Phó giám đốc BHXH khu vực XXXII, cho biết: "Việc đưa chủ hộ kinh doanh cá thể vào diện tham gia BHXH bắt buộc là một bước tiến quan trọng, nhưng cũng đặt ra không ít thách thức. Ðể thực hiện hiệu quả, chúng tôi đã xây dựng kế hoạch chi tiết, phối hợp chặt chẽ với ngành thuế, chính quyền địa phương cấp xã để rà soát, xác định đúng nhóm đối tượng".

Theo số liệu rà soát ban đầu, toàn khu vực có khoảng 11.505 hộ sẽ thuộc diện tham gia ngay khi luật có hiệu lực. Trong đó, nhiều người hiện đã tham gia BHXH, là cán bộ hưu trí, hoặc vừa là chủ hộ vừa làm việc tại cơ quan, doanh nghiệp.

Xác định truyền thông là chìa khoá cho sự thành công của chính sách, BHXH khu vực XXXII đã triển khai hàng loạt hoạt động, như tổ chức hội nghị đối thoại, toạ đàm chuyên đề; tuyên truyền trên các phương tiện truyền thông địa phương, mạng xã hội; phát tờ rơi đến tận hộ...

“Chúng tôi sẽ đến từng nhà, giải thích cụ thể chính sách mới, đặc biệt là quyền lợi khi tham gia BHXH bắt buộc như: được hưởng chế độ ốm đau, thai sản, nghỉ hưu, trợ cấp tử tuất... Việc này giúp chủ hộ kinh doanh hiểu rõ rằng tham gia BHXH không chỉ là nghĩa vụ mà còn là quyền lợi thiết thực cho bản thân và gia đình”, ông Cường nhấn mạnh.

Bà Quách Ánh Hồng đồng tình với chủ trương tham gia BHXH bắt buộc. Ảnh: TRẦM NGHĨ

Bà Quách Ánh Hồng, chủ tiệm tạp hoá tại Phường 9, TP Cà Mau, chia sẻ: "Tôi đã tham gia BHXH tự nguyện mấy năm qua. Nay chuyển sang BHXH bắt buộc theo quy định thì cũng đồng tình, vì quyền lợi về sau rõ ràng và ổn định hơn".

Dù được đánh giá là bước đi đúng đắn, việc triển khai BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh cá thể cũng đối mặt nhiều khó khăn, trong đó có việc xác định chính xác đối tượng, do nhiều hộ kinh doanh sử dụng lao động là người thân trong gia đình, hoặc đã có tham gia BHXH ở nơi khác. Công tác theo dõi, quản lý thu cũng đặt ra áp lực lớn, nhiều đơn vị chỉ có một người tham gia nhưng quy trình quản lý, thông báo, theo dõi lại không hề giảm nhẹ. Các trường hợp chậm đóng, nợ BHXH nếu không được kiểm soát tốt có thể ảnh hưởng đến quyền lợi người tham gia và uy tín chính sách.

Trước những thách thức đó, BHXH khu vực XXXII xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách nhưng cũng mang ý nghĩa lâu dài. Cơ quan BHXH đã và đang phối hợp chặt chẽ với chính quyền các cấp, các tổ chức đoàn thể như: Mặt trận Tổ quốc, Hội Nông dân, Hội Liên hiệp Phụ nữ... để tăng cường vận động, đối thoại, hỗ trợ người dân hiểu rõ và tự nguyện tham gia BHXH.

“Chúng tôi cam kết nỗ lực cao nhất để chính sách mới được triển khai hiệu quả, góp phần bảo đảm quyền lợi chính đáng cho người lao động, cũng như thực hiện mục tiêu xây dựng hệ thống an sinh xã hội bền vững tại địa phương,” ông Lê Hùng Cường khẳng định.

Việc mở rộng BHXH bắt buộc đến chủ hộ kinh doanh cá thể là chủ trương lớn, thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Nhà nước trong xây dựng một xã hội công bằng, phát triển bền vững. Ðể chính sách đi vào thực tiễn, ngoài sự nỗ lực của ngành BHXH, rất cần sự đồng hành của các cấp chính quyền, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và sự ủng hộ từ người dân. Bởi lẽ, an sinh xã hội chỉ bền vững khi quyền lợi được chia sẻ và nghĩa vụ được thực hiện đầy đủ./.

Hồng Phượng