Nhân lực cho cách mạng công nghiệp 4.0

Mấy năm gần đây, trên các phương tiện truyền thông đề cập nhiều đến cuộc cách mạng công nghiệp (CMCN) 4.0. Hàng trăm cuộc hội thảo được tổ chức để bàn giải pháp tiếp cận, nắm bắt thành công xu thế của cuộc cách mạng này.

Trong khi đó, theo báo cáo về mức độ sẵn sàng cho nền sản xuất trong tương lai do Diễn đàn Kinh tế thế giới mới công bố, Việt Nam thuộc nhóm các quốc gia chưa sẵn sàng cho cuộc CMCN 4.0, xếp thứ 70/100 về nguồn nhân lực và 81/100 về lao động chuyên môn cao.

Đối với các nước có trình độ sản xuất phát triển, đang trong guồng quay của CMCN 4.0 thì chất lượng lao động không còn là vấn đề lớn. Nhưng với nước ta hiện nay, cần thẳng thắn nhìn nhận, muốn có công nghiệp 4.0 thì đòi hỏi cần phải có con người 4.0. Bởi xét đến cùng, máy móc, công nghệ dù hiện đại đến mấy cũng đều do con người tạo ra và vận hành dưới sự lập trình, điều khiển của con người. Do đó, để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phải bắt đầu ngay từ khâu đào tạo nghề.

Nhân lực chất lượng cao không phải là một người có thể làm được nhiều việc, mà là mỗi người làm tốt công việc của mình trong dây chuyền sản xuất hiện đại, chuyên môn hóa ở mức độ rất cao. Để có được nguồn nhân lực 4.0, không phải chuyện ngày một ngày hai mà cần phải có chiến lược bài bản. Ngay từ lúc này, các nhà trường phải cập nhật cho sinh viên những kiến thức mới, đặc biệt là kỹ năng mềm; đẩy mạnh sáng tạo và khởi nghiệp, tùy theo điều kiện của mỗi trường để lựa chọn những ngành nghề đào tạo phù hợp. Điều này đòi hỏi các trường phải lấy người học làm trung tâm; tất cả việc quản trị, xây dựng chương trình đào tạo đều phải hướng đến mục tiêu đó. Để đáp ứng yêu cầu đào tạo trong môi trường mới, đội ngũ giáo viên dạy nghề phải được trang bị những kiến thức, kỹ năng mới theo chuẩn quốc tế.

Vấn đề khó khăn nhất của các cơ sở đào tạo hiện nay là chi phí đầu tư cho công nghệ khá cao. Do đó, thay vì đầu tư dàn trải thì các trường nên lựa chọn những nghề chất lượng cao, trọng điểm, phù hợp với xu thế. Mặt khác, cần chuyển đổi mạnh mẽ sang mô hình đào tạo theo nhu cầu của thị trường và gắn kết chặt chẽ với doanh nghiệp; phát triển mô hình trường dạy nghề trong doanh nghiệp để đào tạo nhân lực phù hợp với công nghệ của doanh nghiệp.

Chưa có một giáo trình khuôn mẫu nào về việc đào tạo ra những con người 4.0, nhưng một dây chuyền đào tạo cho 4.0 mà nặng về kiến thức hàn lâm thì chắc chắn sẽ thất bại, và không có con đường nào khác là phải thay thế bằng đào tạo thực hành.

MINH MẠNH