Khói thuốc lá chứa tới hơn 4.000 hóa chất, trong đó có nhiều chất độc hại. Đã có rất nhiều công trình nghiên cứu khẳng định tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe, trong đó có ung thư phổi - một nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở nhiều nước. Tuy nhiên mỗi ngày, người ta lại biết thêm nhiều tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe.
Thuốc lá với da
Người hút thuốc trông già hơn người cùng tuổi không hút thuốc. Chỉ cần nhìn kỹ vào mặt một người nào đó, có thể dễ dàng nhận ra người ấy có hút thuốc hay không. Bởi vì khói thuốc hoạt hóa một gen có trách nhiệm đối với enzym phân hủy collagen, một chất khuôn mẫu ngoại tế bào chiếm tới 70% trọng lượng khô của da. Kết quả là khói thuốc làm da mất tính đàn hồi, xệ và nhăn.
Nữ giới sẽ gặp những vấn đề gay cấn về sức khỏe sinh sản khi hút thuốc lá. Ảnh: T.L
GS Antony Young ở Trường y khoa Guy’s, Kings & St Thomas (London, Anh quốc) đã đo nồng độ ARN-đưa tin (mRNA) đối với metalloproteinase khuôn 1 (matrix metalloproteinase 1, viết tắt MMP-1) trên da mông của người hút thuốc so với người không hút thuốc, dùng phản ứng chuỗi polymerase thời gian thực định lượng (quantitative real-time polymerase chain reaction). Giống như phơi da ngoài nắng hứng chịu tia tử ngoại (UV), khói thuốc lá cũng sinh ra MMP. Men protease - phụ thuộc kẽm này cũng phân hủy collagen. Chất chiết từ khói thuốc lá khởi phát sinh MMP-1 và MMP-3 mRNA ở nguyên bào sợi da in vitro nhưng không tác động lên chất ức chế mô (tissue inhibitor) metalloproteinase-1 (TIM-1) và TIM-3 mRNA. Thế mà các TIM thì ức chế tác dụng tiêu protein của MMP.
Nghiên cứu trên nhóm người hút thuốc và so sánh với người không hút thuốc, cả nam lẫn nữ, tránh các hiệu ứng tương tự của tia UV lúc phơi nắng dễ gây nhầm lẫn, tác giả nhận thấy khói thuốc lá khởi phát tác dụng in vivo sinh MMP-1 mRNA trên da mà không tác động trên TIM-1 mRNA. Mất thăng bằng MMP-1 và TIM-1 là lý do lão hóa da vì tia nắng cũng như vì khói thuốc lá. Dĩ nhiên số đối tượng được nghiên cứu trong công trình này chưa nhiều nên cần mở rộng hơn nữa.
Ngoài ung thư phổi, hiện nay việc hút thuốc gây ra ngày càng nhiều ung thư ngoài phổi như ung thư bàng quang, đầu và cổ, cổ tử cung và cả ung thư da. Tuy các nhà nghiên cứu chưa biết chính xác nguyên nhân, song về lý thuyết thì hút thuốc gây tổn thương ADN trên da.
Carcinoma tế bào vảy (squamos cell carcinoma), mà có lẽ nguyên nhân chính do phơi nắng kéo dài, là một ung thư hay gặp lúc tuổi già. Tuy là một ung thư da ác tính, song phẫu thuật điều trị được 95% các ca và nếu phẫu thuật sớm sẽ không tái phát. Jan Bavinck, Trung tâm Y học Đại học Leiden (Hà Lan) đã xem xét số người hút thuốc trong một nhóm 580 người mắc nhiều loại ung thư da khác nhau. Ông thấy người hút thuốc lá dễ mắc carcinoma tế bào vảy nhiều gấp 3,3 lần so với người không hút. Hút 1 - 10 điếu/ngày, tỷ lệ mắc cao hơn 2,4 lần; 11 - 20 điếu: 3 lần và trên 21 điếu: 4 lần.
Thuốc lá và răng miệng
Thuốc lá gây cặn răng rất nặng và trở ngại rất nhiều cho chức năng răng miệng. Khói thuốc lá làm tăng nguy cơ ung thư miệng, gây nhiều bệnh lợi và nha chu, cản trở hoạt động của răng giả, biến màu răng rất mất mỹ quan, hôi mồm, mất cảm giác mùi vị... Nhiều bằng chứng cho thấy thuốc lá tác hại cho việc trồng răng, thậm chí gây thải loại răng trồng. Thầy thuốc khuyên ngừng hút thuốc trước khi trồng răng và 8 tuần lễ sau khi trồng răng.
Theo Scott Tomar (US Centre for Disease Control and Prevention, đăng trên Journal of Periodontology 5/00), người hút thuốc dễ mắc bệnh lợi gấp 4 lần so với người không hút. Hút thuốc là nguy cơ chính gây các bệnh quanh răng, dễ gây rụng răng. Hút thuốc phá hoại hệ miễn dịch, giảm cung cấp ôxy và chất dinh dưỡng cho lợi. American Academy of Periodontology dẫn ra một thống kê đáng kinh ngạc: nghiên cứu trên 12.000 đối tượng cho thấy những người hút trên 1,5 gói thuốc mỗi ngày thì bị viêm quanh răng cao gấp 6 lần so với người không hút; còn hút dưới nửa gói thì cao gấp 3 lần. Tuy nhiên, 11 năm sau khi bỏ thuốc lá, thì nguy cơ sẽ bằng người không hút.
Hút thuốc lá và sức khỏe sinh sản
Người ta biết rất rõ mối liên quan giữa thuốc lá với nguy cơ các bệnh tim, phổi, ung thư phổi, song đó là gánh nặng cho nam giới nhiều hơn nữ giới. Nhưng nữ giới lại gặp những vấn đề gay cấn về sức khỏe sinh sản. Hút thuốc lá dần dà làm giảm nồng độ hormon estrogen, do đó làm tăng nguy cơ xốp xương, giòn xương. Thuốc lá liên quan đến vô sinh, mãn kinh sớm, thai lạc chỗ, sảy thai, thai chết lưu và ung thư cổ tử cung. Tuy nhiên, rất không may là phụ nữ ít quan tâm đến điều đó. American Journal of Obstetrics and Gynecology dẫn một nghiên cứu điều tra trên 400 phụ nữ, cả hút thuốc và không, cho thấy gần 80% chưa hiểu có những vấn đề sức khỏe khác nhau liên quan đến thuốc lá giữa nam và nữ. 100% không biết hút thuốc gây các bệnh phổi, tim và ung thư phổi, chỉ 40% biết thuốc lá gây sảy thai; 30% biết thuốc lá gây xốp xương; 27% biết gây thai nghén lạc chỗ; 24% biết tới nguy cơ ung thư cổ tử cung và 17% với nguy cơ mãn kinh sớm.
Trong số đối tượng điều tra có nhiều người là nữ nhân viên y tế, song họ không hiểu biết gì hơn dân thường về các nguy cơ này. Những phát hiện nói trên được công bố mấy tuần lễ sau báo cáo của US Surgeon General cho biết hiện nay ở Mỹ, nữ giới chiếm 39% tổng số tử vong mỗi năm liên quan đến thuốc lá.
KHẢ VY
(theo Dân Trí)
Xem thêm bình luận