Chuyện một nghệ sĩ tham gia nhiều lĩnh vực nghệ thuật bây giờ không còn là của hiếm nữa. Nhưng một người hoạt động ở 2 lĩnh vực không ăn nhập gì với nhau mà thành công cả hai xem ra cũng còn hơi lạ, bởi 1 bên thì bay bổng - lãng mạn, 1 bên thì nghiêm túc - mẫu mực, vậy mà anh đã khéo léo quyện 2 thứ vào nhau thành 1 tác phẩm tuyệt hảo. Người tôi đang nhắc tới đó là Thầy giáo - Nghệ sĩ nhiếp ảnh (NSNA) Tạ Hoàng Nguyên.
Chuyện một nghệ sĩ tham gia nhiều lĩnh vực nghệ thuật bây giờ không còn là của hiếm nữa. Nhưng một người hoạt động ở 2 lĩnh vực không ăn nhập gì với nhau mà thành công cả hai xem ra cũng còn hơi lạ, bởi 1 bên thì bay bổng - lãng mạn, 1 bên thì nghiêm túc - mẫu mực, vậy mà anh đã khéo léo quyện 2 thứ vào nhau thành 1 tác phẩm tuyệt hảo. Người tôi đang nhắc tới đó là Thầy giáo - Nghệ sĩ nhiếp ảnh (NSNA) Tạ Hoàng Nguyên.
Tôi quen anh cách đây khá lâu, ngày đó anh là hiệu trưởng, còn tôi là giáo viên thỉnh giảng môn Mỹ thuật của Trường Tiểu học Nguyễn Tạo. Những giờ giải lao anh thường rủ tôi lên phòng anh uống trà. Những lúc ngồi uống trà với nhau, những câu chuyện về nghệ thuật đã chiếm hết thời gian của tôi và anh.
Tác phẩm “Chiến tranh đã đi qua” do NSNA Tạ Hoàng Nguyên chụp tại Đài Tưởng niệm chiến tranh Việt Nam tại Washington DC, nhân chuyến mời tham dự kỷ niệm 70 năm thành lập Hiệp hội Nhiếp ảnh Hoa Kỳ (PSA), năm 2009. |
Những tác phẩm của anh thật sự thu hút tôi ngay cái nhìn đầu tiên, bởi nó có cái gì đó gần gũi với mỹ thuật. Trong những tác phẩm đó có lẽ ấn tượng nhất là tác phẩm “Hoà bình - tuổi thơ”, nhân vật chính là các em thiếu nhi với gương mặt hồn nhiên, trong sáng đang gắn những cánh chim hoà bình lên hàng kẽm gai. Hai hình ảnh trái ngược nhau, cộng với sắc độ đen trắng tạo ra sự tương phản mạnh mẽ, đầy tính nhân văn.
Ðược biết, đây là tác phẩm đầu tiên gởi triển lãm và cũng là tác phẩm được nhiều giải thưởng nhất: Huy chương Vàng FIAP, Huy chương Bạc toàn quốc; sau này còn đạt thêm Giải B xuất sắc quốc gia; Giải Ðặc biệt Asahi Shimbun Nhật Bản và Giải thưởng Văn học - Nghệ thuật Phan Ngọc Hiển tỉnh Cà Mau.
Xem nhiều tác phẩm của anh, tôi phát hiện ra những tác phẩm để đời của anh đa phần là về người lính và thiếu nhi, trong đó ấn tượng nhất là tác phẩm “Chiến tranh đã đi qua” và “Hoà bình - tuổi thơ” là 2 tác phẩm làm tôi suy nghĩ nhiều nhất. Bởi khi xem 2 tác phẩm này tôi có cảm nghĩ như mình đang đọc một bài văn nào đó mà kết thúc của nó rất "có hậu".
Sự kết hợp thành công
Sinh ra trong gia đình không có ai làm nghệ thuật, bản thân anh cũng chọn cho mình nghề giáo, cứ tưởng như vậy là an phận. Rồi tình cờ người bạn nhiếp ảnh tặng cái máy ảnh và hướng dẫn một số cơ bản để chụp. Cầm máy trong tay, nhiều đêm anh suy nghĩ mình không được học về chuyên môn nhiều, nếu chỉ chụp cơ bản như vậy biết chừng nào mới có tác phẩm đẹp. Vậy là anh tận dụng chuyên môn của mình từ những lần đọc thơ, văn, những lần lên lớp giảng bài. Những ánh mắt hồn nhiên của học trò… cứ hiện dần lên. Vậy là anh dùng giấy, viết vẽ ra ý tưởng, bố cục trước, khi đã vừa ý rồi thì mới dựng nhân vật. Tác phẩm “Hoà bình - tuổi thơ” là 1 minh chứng.
Anh cho biết, dù không được may mắn như những đồng nghiệp là được học bài bản hay chí ít cũng là con nhà tông, nhưng trong cái thiệt thòi đó cũng có cái lợi cho mình là anh không đi theo lối mòn hay khăng khăng theo một quy trình chụp nào đó mà anh vô tư sáng tạo. Anh kể, có lần anh chụp 1 tác phẩm gởi triển lãm, theo thông thường của những người có "trường lớp" thì điểm mạnh nằm ở giữa, điểm phụ nằm xung quanh, còn anh thì làm ngược lại, vậy mà vô giải luôn rồi còn được ban giám khảo nhận xét là sáng tạo, phá cách.
NSNA Tạ Hoàng Nguyên: |
- Theo anh, giữa chụp ảnh khoảnh khắc với sắp đặt thì cái nào lợi thế hơn?
NSNA Tạ Hoàng Nguyên: Mỗi cái có ưu thế riêng. Khoảnh khắc mang tính báo chí rất cao, nhưng hạn chế là không lặp lại. Còn sắp đặt thì tính tư tưởng chủ đạo của mình nó chuẩn bị sẵn, nhiều ngày nhiều tháng, thậm chí cả năm, cho nên nó chỉn chu, sạch. Nhưng nó vẫn có hạn chế là không phải lúc nào cũng được như ý, bởi nó còn lệ thuộc vào không gian, thời gian. Theo tôi, 2 thứ đó phải có tính cộng hưởng. Suy cho cùng, bản chất nhiếp ảnh vẫn là chụp tại chỗ và phải thực, ảo là ảo trong tư tưởng thôi. Theo xu hướng bây giờ thì ảnh nghệ thuật cũng phải có tính báo chí và ngược lại ảnh báo chí cũng phải có nghệ thuật thì tác phẩm mới bay cao.
- Anh vào Hội NSNA năm nào? Ðược biết anh là một trong những NSNA của ÐBSCL nhận được nhiều giải thưởng danh giá cũng như nhiều tước hiệu, chắc là có bí quyết?
NSNA Tạ Hoàng Nguyên: Hồi thời tôi đó không có quy định thời gian như bây giờ là phải tham gia 2 năm và được 50 điểm mới được kết nạp. Nói thiệt, hồi lúc bắt đầu dự thi cho đến khi kết nạp vào hội chỉ trong vòng 6 tháng. Nói về chuyện đạt được nhiều giải, tôi chẳng có bí quyết gì, chỉ nghĩ đơn giản, đã dự thi thì phải chụp theo “khẩu vị” giám khảo, ban giám khảo muốn ăn món gì thì phải cho ăn món đó.
- Anh thấy các NSNA trẻ bây giờ như thế nào? Và anh có lời khuyên gì?
NSNA Tạ Hoàng Nguyên: Các bạn bây giờ rất giỏi, kỹ thuật tốt, nhanh nhạy, thuận lợi, tốp già tụi tui theo không nổi đâu. Nhưng tuổi trẻ thì muốn đánh nhanh, thắng nhanh (cái đó là mặt hạn chế trong tất cả lĩnh vực nghệ thuật), như vậy thì không chỉn chu. Nếu như mấy em chậm lại, tư duy một chút và tự trọng một chút, sẽ có tác phẩm tốt. Tôi từng đi chấm thi, thấy sự thụt lùi lạ đời. Có những tác phẩm đã có hàng chục năm bây giờ chụp lại, mặc dù rất đẹp.
Tóm lại, chụp như thế nào thì có thể người này chỉ người kia, còn chụp cái gì thì không ai dạy hết. Cho nên cái thiếu bây giờ là thiếu chụp cái gì, bởi hiện tượng, sự vật xảy ra là do khách quan, nhưng khi chụp thì phải chủ quan của người chụp. Cái hay của nghệ sĩ là biết lựa chọn.
- Xin cảm ơn anh!./.
NSNA Tạ Hoàng Nguyên hiện là Trưởng Đài Truyền thanh - Truyền hình TP Cà Mau, Uỷ viên Thường vụ kiêm Trưởng Ban Kiểm tra Hội NSNA Việt Nam. Tước hiệu: E.VAPA (Nghệ sĩ Xuất sắc Việt Nam); ES.VAPA (Nghệ sĩ Cống hiến đặc biệt); E.FIAP (Nghệ sĩ Ưu tú FIAP). Các giải thưởng: “Hoà bình - tuổi thơ”, Huy chương Vàng FIAP, Huy chương Bạc toàn quốc, Giải B xuất sắc quốc gia, Giải Đặc biệt Asahi Shimbun Nhật Bản, Giải thưởng VHNT Phan Ngọc Hiển tỉnh Cà Mau. “Chiến tranh đã đi qua”, Giải B xuất sắc quốc gia. “Mùa chiếu”, Huy chương Đồng ĐBSCL, Huy chương Asahi Shimbun Nhật Bản. “Những cánh hoa biển”, Huy chương Asahi Shimbun Nhật Bản. Cùng nhiều giải thưởng giá trị khác. |
Khởi Huỳnh thực hiện