Sơ kết 5 năm thực hiện Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá: Mỗi năm Việt Nam có khoảng 40.000 người tử vong do thuốc lá

Ngày 14/11/2019 tại Hà Nội, Bộ Y tế tổ chức hội nghị sơ kết 5 năm thực hiện Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá (PCTHCTL). PGS-TS. Nguyễn Trường Sơn, Thứ trưởng Bộ Y tế chủ trì hội nghị.

Quang cảnh hội nghị sơ kết 5 năm thực hiện Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá. Ảnh: T.L

Phát biểu khai mạc tại hội nghị, PGS-TS. Nguyễn Trường Sơn cho biết, Luật PCTHCTL được Quốc hội thông qua ngày 18/6/2012 và có hiệu lực từ ngày 1/5/2013. Trong 5 năm qua, kể từ khi Luật PCTHCTL có hiệu lực, tỷ lệ hút thuốc trong nam giới Việt Nam giảm khoảng 2,1% vào năm 2015 so với năm 2010. Trung bình hơn 90% cán bộ, công viên chức, người lao động hiểu biết về quy định của luật.

Đến nay đã có 1.560 cơ quan hành chính, 3.778 trường mẫu giáo, 3.577 trường tiểu học, 2.502 trường THCS, 1.010 trường THPT thực hiện nghiêm quy định cấm hút thuốc trong khuôn viên và trong nhà. 169 trường đại học, cao đẳng trong toàn quốc thực hiện cấm hút thuốc lá tại khu vực trong nhà…

Thứ trưởng Bộ Y tế cũng cho biết thêm, theo WHO, Việt Nam là một trong 15 nước có số người hút thuốc lá cao nhất thế giới, đứng thứ ba tại ASEAN sau Indonesia và Philippines. Theo điều tra toàn cầu về sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành thì Việt Nam hiện có 45,3% người hút thuốc lá, nghĩa là cứ hai người có một người hút thuốc. Hiện nay, có khoảng 53,3% người không hút thuốc lá bị phơi nhiễm khói thuốc lá trong gia đình, 36,8% người không hút thuốc lá làm việc trong những tòa nhà bị phơi nhiễm khói thuốc lá. Mỗi năm, Việt Nam có khoảng 40.000 người tử vong vì thuốc lá.

Theo Tổng LĐLĐ Việt Nam, 5 năm qua đã có 195.000 công nhân viên chức, lao động bỏ thuốc lá, hơn 200.000 đoàn viên, công nhân viên chức giảm hút thuốc lá. Báo cáo điều tra tình hình sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành năm 2015, tỷ lệ phơi nhiễm với khói thuốc thụ động giảm đáng kể so với năm 2010 ở hầu hết các địa phương: tại gia đình giảm từ 73,1% xuống còn 59,9%; tại nơi làm việc từ 55,9% xuống còn 42,6%, tại cơ sở y tế từ 23,6% xuống 18,4%...

Báo cáo tại hội nghị, Ths. Trần Thị Trang, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế cho biết, hiện nay mạng lưới tổ chức hoạt động cai nghiện thuốc lá quốc gia gồm 24 bệnh viện, trong đó có những bệnh viện chuyên khoa có liên quan đến các bệnh có sử dụng thuốc lá và có lượng bệnh nhân lớn. 10 bệnh viện đã xây dựng kế hoạch hoạt động tư vấn cai nghiện thuốc lá hàng năm.

“Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương tiến hành nghiên cứu sử dụng phương pháp điều trị nhĩ trâm kết hợp xoa bóp bấm huyệt và tư vấn cai nghiện thuốc lá, tỷ lệ cai thuốc lá là 67,2% đạt tốt và 5% đạt khá”.

Giai đoạn 2015 - 2018, theo báo cáo của 6 bệnh viện, đã có hơn 5.000 lượt người tư vấn tại phòng tư vấn cai nghiện và tại các khoa lâm sàng, gần 45.000 lượt người tư vấn qua tổng đài. Số ca cai nghiện thuốc lá thành công từ 1 năm trở lên là 842 bệnh nhân.

Các bộ, ngành và địa phương đã có sự hưởng ứng tích cực đưa luật vào cuộc sống, nhưng tính nghiêm minh và chế tài xử lý vẫn còn nhiều vấn đề. Mặc dù giá bán thuốc lá tối thiểu đã được điều chỉnh tăng và đã tăng thuế tiêu thụ đặc biệt theo lộ trình từ năm 2013, nhưng giá bán tối thiểu và mức điều chỉnh tăng thuế tiêu thụ đặc biệt còn thấp và giá xuất xưởng thấp so với mặt bằng các nước trong khu vực. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến sự gia tăng tiêu dùng trong người dân và thu hút người hút mới, đặc biệt là những đối tượng nghèo và thanh thiếu niên. Trong khi đó, tình hình buôn lậu thuốc lá điếu ngoại qua biên giới vẫn còn phức tạp. Cho đến nay, việc thực hiện thí điểm bán đấu giá thuốc lá ngoại nhập lậu bị tịch thu chưa được thực hiện, còn tồn 6 triệu bao chưa được xử lý.

Chế tài xử lý vi phạm được quy định ở nhiều nghị định xử phạt vi phạm hành chính nên việc xử lý còn gặp khó khăn. Lực lượng thanh tra mỏng, hành vi hút thuốc xảy ra nhanh, công tác xử lý vi phạm hành chính ở một số cơ quan quản lý nhà nước còn chưa hiệu quả đối với những hành vi hút thuốc nơi công cộng, nơi cấm hút thuốc.

Các hoạt động cai nghiện thuốc lá chủ yếu mới được triển khai ở bệnh viện tuyến Trung ương và một số bệnh viện chuyên khoa tuyến tỉnh, chưa được triển khai toàn quốc, làm giảm sự tiếp cận của luật đối với tuyến dưới.

PGS-TS. Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh, Giám đốc Quỹ PCTHCTL cũng cho biết thêm, hiện nay, Bộ Y tế đang nghiên cứu và đề xuất Quốc hội xem xét đưa các loại thuốc lá điện tử vào loại hàng hóa cấm kinh doanh và tiêu dùng, và quản lý chặt thuốc lá làm nóng. Đồng thời, Bộ Y tế cũng đề xuất sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, trong đó tăng thuế đối với thuốc lá.

Để kiểm soát việc quảng cáo sản phẩm thuốc lá, đặc biệt là sản phẩm thuốc lá mới trên môi trường mạng Internet, nhất là trên Youtube, Facebook…, Bộ Y tế cũng đề nghị Bộ TT-TT có biện pháp kiểm soát chặt chẽ môi trường Internet đối với loại hình thuốc lá. Đồng thời, tăng cường công tác giáo dục truyền thông về tác hại của thuốc lá và các quy định pháp luật về PCTHCTL, ưu tiên các hoạt động truyền thông ngăn ngừa việc sử dụng thuốc lá trong giới trẻ…

T.L (theo www.moh.gov.vn)