Tấm giấy khen đi nửa vòng trái đất

(CMO) Chủ nhân của tấm giấy khen về thành tích đánh tàu địch giờ đã là một lão nông, thường cười móm mém, cởi mở và chân tình. Tấm giấy khen của ông, phần thưởng từ một trận đánh tàu, thất lạc gần 50 năm bỗng một ngày có người từng ở phía bên kia chiến tuyến mang trả lại, gợi nhớ trong ông nhiều kỷ niệm thời kháng chiến.

Áo bà ba, quần lưng rút

Được trao lại tấm giấy khen, ông Võ Văn Trác (Hai Trác) đã 74 tuổi, không khỏi ngỡ ngàng. Còn gì vinh dự hơn với người chiến sĩ khi một kỷ vật chiến tranh được cất giữ gần nửa thế kỷ từ một người không cùng giới tuyến? “Đây là vinh dự lớn nhất của tôi. Nhiều anh em biết tôi đi kháng chiến nhưng không có gì làm bằng chứng. Tấm giấy khen do lính Mỹ trả về giúp tôi giữ niềm tự hào cho đơn vị Đoàn 962 và uy tín, danh dự của bản thân”.

Không kể quá nhiều về mình, giọng ông vui vẻ: “Công của mình Nhà nước biết, Nhà nước lo chứ nói chi nhiều”. Tấm giấy khen với ông bây giờ mang ý nghĩa kỷ vật lớn hơn là một thành tích. Nhờ nó ông thấy tâm hồn mình vẫn tươi nguyên những tình cảm thời lội rừng, băng sông đánh giặc.

Ông Hai Trác trân trọng, nâng niu những kỷ vật thời kháng chiến.

Lúc mười mấy tuổi, ông mê cải lương nên tìm thầy theo học hát chứ không học chữ. Ông lớn lên ngay lúc cải lương đang thịnh nên ca hát cũng là đam mê chung thời ấy. Lớn thêm chút nữa, từ xứ dừa Bến Tre, ông theo cha mẹ về Cà Mau sinh sống. Không có việc gì làm, tuổi trẻ thích rong chơi, la cà đầu thôn cuối xóm. Nhà ở gần đồn giặc, ông sợ nên sớm rời gia đình, một mình sống nương tựa bà con ở sâu trong xóm.

Ông kể: “Lúc trẻ cứ đi linh tinh, chưa biết làm gì, giặc đánh dữ quá, tôi nghĩ ở quê cũng chết, đi theo Việt cộng có chết cũng vinh dự hơn. Buổi đầu tham gia kháng chiến, tôi chưa biết cách mạng là gì. Sau đó được giáo dục giác ngộ cách mạng, kết nạp Đảng năm 1970”.

Năm đó, cùng đi với ông Hai còn có ông Trần Văn Bình ở chung xóm. 2 đồng chí cùng đơn vị nhưng ông Hai tham gia tác chiến còn ông Bình được rút về ở kho giữ vũ khí từ miền Bắc chuyển vào. Thời đó, đơn vị rất bí mật, mỗi người một vị trí, có khi chỉ nghe tiếng chứ không được gặp mặt nhau.

Năm 1967, ông tham gia Đoàn 962 đến ngày giải phóng. Tháng 9/1975, ông được chuyển về Công an nội chính TP Hồ Chí Minh, công tác đến năm 1977 thì phục viên về quê. Giai đoạn ông tham gia Đoàn 962 chủ yếu làm nhiệm vụ săn tàu địch, bảo vệ vũ khí từ ngoài Bắc chuyển vào Nam. Được tham gia chiến đấu trong đơn vị anh hùng là vinh dự lớn trong cuộc đời làm cách mạng của ông. Tài sản tinh thần lớn nhất ông lưu giữ mãi là tình đồng chí và tình quân dân cá -  nước. Ông nói: “Bộ đội chủ yếu sống dựa vào dân. Ở rừng, có thời điểm bộ đội và nhân dân ăn trái mắm thay cơm là có thật. Bộ đội ngày xưa không có tài sản gì quý. Chiến đấu ở rừng đước sình lầy, mỗi người chỉ có được 2 bộ bà ba quần lưng rút”.

Tấm giấy khen bị thất lạc

Tấm giấy khen của Quân Giải phóng miền Tây Nam Bộ với nội dung: Chiến sĩ Võ Văn Trác, đơn vị C.198, xã Hai Chỉnh, huyện Năm Cứng, tỉnh Cà Mau (hiện nay là xã Tân Hưng, huyện Cái Nước), đã bình tĩnh lập thành tích, dũng cảm hoàn thành tốt nhiệm vụ trong trận chiến đấu đánh tàu địch ngày 4/9/1969.

Theo ông Hai Trác, trong giấy khen đề ngày 4/9, nhưng thật ra trận đó là ngày 3/9/1969, là ngày đánh tàu địch ở sông Tam Giang. Ông cùng các đồng chí trong tiểu đoàn đánh chìm 3 chiếc tàu địch. Lần đó phía ta không bị thiệt hại gì, nhưng khi trở vào thì thấy đồng chí chỉ huy rơi nước mắt, bà con mình khóc. Ông hỏi ra mới biết là Bác Hồ đã từ trần! Sau trận đó, ông được khen thưởng động viên tinh thần. Trong chiếc ba lô vải, tài sản người chiến sĩ có thêm tấm giấy khen ghi nhận thành tích chiến đấu.

Năm 1970, vào tháng mùa hạn, một lần hành quân qua sông Bồ Đề, ông bị thất lạc tấm giấy khen. Trận này, mấy anh em gặp biệt kích của địch. 2 xuồng, mỗi xuồng có 3 đồng chí đang chèo rất êm thì gặp tàu giặc đánh biệt kích. Ông nói, sau này nghe bà con kể lại, trận biệt kích hôm đó nổ súng đúng 6 giờ.

Bị biệt kích nhưng ông cùng các đồng chí vẫn bình tĩnh chiến đấu. Chiếc xuồng đi trước đụng tàu địch chủ động lật úp, lặn ngược hướng tàu chạy. Địch thấy xuồng trôi, không có người bắn trả nên tưởng là dân thường không tiếp tục xả súng. Chiếc xuồng ông đang chèo không lật úp, 2 đồng chí đi cùng, ba lô trên vai nhanh chóng xuống sông tìm đường thoát. Ông Hai cố gắng kéo xuồng ngược lại nhưng tàu địch ngày càng tiến tới, ông bỏ xuồng thoát thân. Lúc đó ba lô ông không đeo trên vai, nên sau trận biệt kích đó ông Hai bị mất tất cả “tài sản” - chiếc ba lô có đựng tấm giấy khen.

Việc nhận lại tấm giấy khen với ông là điều không tưởng. Kỷ vật này do một cựu quân nhân quân đội Hoa Kỳ trao lại thông qua đối thoại chính sách quốc phòng giữa Việt Nam và Hoa Kỳ. Một ngày, có một cô gái giọng miền Bắc gọi qua điện thoại hỏi: “Ông có phải là Võ Văn Trác, chiến sĩ ở Đoàn 962 không?”. Cô cho hay có một quân nhân người Mỹ giữ tấm giấy khen của ông nhưng nói ông đã chết rồi. Ông kể: “Tôi nghe nói người quân nhân Mỹ đó bây giờ là trung tá ngành hải quân, đã tận tay trao giấy lại cho Bộ Ngoại giao của mình. Hôm địa phương tổ chức trao lại tấm giấy khen, nghe anh em nói có quay phim gửi về bên kia cho ông người Mỹ xem. Ông ta hứa, nếu có dịp qua Việt Nam sẽ tìm đến gặp tôi”.

Chuyện tấm giấy khen đi gần nửa vòng trái đất còn có ngày quay về thì biết đâu lại chẳng có buổi gặp gỡ, một cái bắt tay chân thành giữa 2 người từng “đấu súng”.

Nhắc về ông Võ Văn Trác, Đại tá Khưu Ngọc Bảy, nguyên Trung đoàn trưởng Đoàn 962, thời điểm đó là Tham mưu phó Đoàn 962, chỉ đạo tác chiến, nhận xét: “Quá trình chú Trác ở Trung đoàn 962 luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ. Phần lớn thời gian chú ở đơn vị đánh tàu trên sông Tam Giang. Trong một lần đột xuất, tôi có điều đồng chí Trác ở đơn vị đánh tàu về tham gia pháo kích lớn gây thiệt hại cho địch ở Chi khu Năm Căn. Khi ở ngoài Bắc thông báo tàu sắp vô bến, cùng lúc địch điều xuống Năm Căn một tiểu đoàn. Phía ta nhận định không biết địch có nắm tin tàu mình sắp vô hay không mà đưa lực lượng ngăn chặn, đánh trả. Ta quyết định dùng pháo bắn vào Chi khu Năm Căn. Lúc điều chú Trác về chỉ được huấn luyện không quá một ngày thì tối đó đi nổ súng. Kết quả bắn trúng đội hình và tàu đậu ở Năm Căn, gây thiệt hại lớn cho địch, chiều hôm sau địch bốc tiểu đoàn này đi. Trong trận này, chú Trác xử lý tình huống tốt, cùng đồng đội hoàn thành tốt nhiệm vụ”.

Duyên tái ngộ

Nhân nói về tấm giấy khen trong kháng chiến thất lạc rồi trở về cố chủ, ông ngẫm lại cuộc đời mình thật là có duyên tái ngộ. Cũng như mối tình của ông với vợ mình, bà Đặng Thị Ảnh, cũng đi một đường vòng. Ông kể, ông và bà là người cùng ở ấp Tân Hiệp. Lúc trẻ ở quê chỉ biết nhau nhưng chưa có tình ý gì. Thời gian cách biệt, ông tham gia kháng chiến, trải qua một vòng sinh tử, 2 người lại hữu duyên nên có ngày gặp lại. Tỏ tình chỉ mấy câu thiệt dạ: “Có chồng chưa, thương tôi hông, chứ tôi thương rồi đó nghe, về tôi cưới?”, ông Hai vui vẻ kể.

Ông phục viên vào những năm đầu sau giải phóng. Lúc đó cảnh nhà đơn chiếc, con nhỏ nheo nhóc. Để có cuộc sống yên ấm như ngày nay, gia đình ông cũng có thời gian dài chật vật tìm cách thoát nghèo. “Bây giờ nợ nần hết rồi, tôi ráng cho con đi học tới nơi tới chốn. 3 đứa con gái đều yên bề gia thất. Tôi thì tham gia cựu chiến binh ở ấp", ông Hai bằng lòng với cuộc sống hiện tại.

Sống an vui bên gia đình, nhiệt tình tham gia công tác hội, là người có uy tín ở địa phương. Những lúc tham gia kể chuyện chiến đấu giáo dục truyền thống cách mạng cho giới trẻ, ông thấy cuộc sống nhiều ý nghĩa./.

Trúc Thi