Một trong nhiều nỗi lo mà con người trong xã hội hiện đại phải đối diện chính là sự tuột dốc về đạo đức, văn hóa ứng xử của một bộ phận học sinh - sinh viên (HS-SV). Để tìm lời giải cho bài toán này rất cần sự phối hợp hài hòa, đồng bộ của nhiều yếu tố.
Từ những chuyện có thật
Tháng 11 - tháng để HS-SV tri ân những đóng góp của đội ngũ thầy cô giáo cho sự nghiệp “trồng người”. Bên cạnh những câu chuyện đẹp về lòng biết ơn của học trò thì cũng có những “hạt sạn” trong ứng xử của HS-SV khiến thầy cô giáo phải chạnh lòng! Đó là việc một số HS-SV chỉ chăm chăm thể hiện lòng tri ân với những thầy cô giáo, giảng viên mình “có cảm tình” mà bỏ quên những “kỹ sư tâm hồn” khác; một số bạn trẻ còn tỏ thái độ vô lễ, tiếc rẻ những cái chào đối với những người đã từng có công dìu dắt mình.
Đáng buồn hơn, trong những buổi lễ kỷ niệm, bên trên khán đài thầy cô trang trọng phát biểu ôn lại truyền thống còn bên dưới thì HS-SV lại nhao nhao như bầy ong vỡ tổ, bất chấp sự nhắc nhở của Ban tổ chức. Đã vậy, khi bạn bè biểu diễn văn nghệ tri ân thầy cô, thay vì động viên, khích lệ tinh thần khi bạn mình “bị khớp” trước đám đông thì một bộ phận HS-SV lại bảo bạn mình… “hát dở quá, xuống nhanh đi”!
Một vài HS-SV cá biệt còn tỏ ra bất trị, thậm chí sẵn sàng “cãi tay đôi” với thầy cô, giảng viên để bào chữa cho những hành động sai trái của mình. Gặp người lớn tuổi không chào hỏi; thản nhiên ngồi hút thuốc lá phì phèo trên xe buýt, bất chấp một cụ già đang mỏi nhừ chân vì phải đứng cả đoạn đường dài và xung quanh là vài em bé sặc sụa vì khói thuốc.
Một lần nọ, trong khi đang chờ đèn đỏ thì tôi nghe một tiếng “rầm”, một sinh viên chẳng biết gấp chuyện gì mà thản nhiên vượt đèn đỏ và va quẹt một cụ bà. Thay vì đến hỏi han, xin lỗi trước hành động sai quấy của mình thì cậu ta lạnh lùng chìa ra tờ 500 ngàn đồng bảo là bồi thường thuốc men vì bà cụ chỉ xây xát nhẹ!
Học sinh Trường THPT Phan Ngọc Hiển tham gia buổi ngoại khóa giáo dục kỹ năng sống. Ảnh: Đ.K.C
Lời giải cho bài toán khó
Có thể thấy, văn hóa ứng xử của HS-SV hiện nay chịu sự tác động của rất nhiều yếu tố, trong đó yếu tố gia đình giữ vai trò chủ đạo. Nếu lớn lên trong một gia đình suốt ngày cứ cãi vã, giải quyết mâu thuẫn bằng bạo lực; cha mẹ chỉ mải mê kiếm tiền, quan tâm con bằng… tiền bạc; người trên kẻ dưới thiếu tôn trọng lẫn nhau… thì thử hỏi làm sao người trẻ không bị tiêm nhiễm và có những hành xử thiếu văn hóa!
Bởi vậy, lời giải cho bài toán đạo đức, văn hóa ứng xử không khó như nhiều người vẫn nghĩ! Vì một lẽ, dân tộc ta là một dân tộc giàu truyền thống, những giá trị văn hóa đã ăn sâu trong tiềm thức của mỗi con người, mỗi gia đình. Dẫu đôi lúc những giá trị ấy bị lung lay trong một bộ phận giới trẻ, nhưng một khi được giáo dục, cảnh tỉnh thì truyền thống văn hóa lại bùng lên mãnh liệt trong con người họ. Thế nên, người lớn trong mỗi gia đình hãy giữ vai trò là người “cầm trịch” trong việc giáo dục đạo đức, lối sống, cách hành xử cho con em mình ngay từ lúc nhỏ. Hãy nêu gương, quan tâm con cái bằng tình cảm đích thực, những lời động viên, khích lệ chân thành, đừng dùng tiền làm thước đo cho mọi sự quan tâm.
Vai trò của nhà trường cũng không hề nhỏ trong việc hình thành nhân cách, văn hóa ứng xử của HS-SV. Thầy cô giáo hãy đặt mình vào vai trò của những người cha, người mẹ, người bạn thân thiết để dễ dàng cảm thông, chia sẻ cùng HS-SV. Đặc biệt, đừng bỏ rơi những HS-SV cá biệt bởi họ chỉ “xù lông” tỏ ra mình mạnh mẽ, nhưng thực chất họ đang cần lắm vòng tay che chở của người thầy. Bên cạnh đó, các trường cần thường xuyên tổ chức các hoạt động ngoại khóa, về nguồn tìm hiểu các di tích lịch sử, dã ngoại, các buổi tọa đàm… để trang bị kỹ năng sống, văn hóa ứng xử cho HS-SV; trực tiếp nghe họ giãi bày những gút mắc, qua đó giúp họ tháo gỡ và có cách hành xử đúng.
Mặt khác, các tổ chức đoàn thể cần tạo ra nhiều sân chơi văn hóa, giáo dục đạo đức lối sống, định hướng nghề nghiệp tương lai để HS-SV có cơ hội được trải nghiệm, giao lưu học hỏi kinh nghiệm từ những người đi trước. Từ đó, có lối sống lành mạnh, cách hành xử tích cực và hoàn toàn miễn nhiễm trước những tiêu cực trong văn hóa ứng xử.
KIM TRÚC
Xem thêm bình luận