Từ rất nhiều phiên tòa, qua rất nhiều bản án, cũng như đã gặp nhiều thẩm phán ở nhiều tòa án cấp huyện, trăn trở nhất vẫn là đối với các vụ án xét xử tội trộm cắp. Nhiều trường hợp, thẩm phán phải gặp gương mặt bị cáo nhiều lần, ở nhiều phiên tòa khác nhau cũng chỉ một tội trộm cắp.
Các đối tượng trộm cắp bị TAND tỉnh Bạc Liêu xét xử tháng 6/2024. Ảnh: K.P
Ngày 14/6/2023, Tòa án nhân dân (TAND) huyện Vĩnh Lợi đưa ra xét xử công khai vụ án hình sự sơ thẩm đối với bị cáo Phan Tòng Nhiệm (27 tuổi, ngụ Phường 8, TP. Bạc Liêu) về hành vi trộm cắp tài sản. Đáng nói là bị cáo đã có đến 2 lần bị TAND huyện Hòa Bình xử phạt 9 tháng tù về tội “Trộm cắp tài sản”, chấp hành xong hình phạt tù ngày 18/2/2014; ngày 16/6/2016 bị TAND TP. Bạc Liêu xử phạt 4 năm tù về tội “Trộm cắp tài sản”, chấp hành xong hình phạt tù ngày 25/9/2019.
Trở lại vụ việc bị xét xử giữa năm 2023, có thể nói tình tiết đơn giản đến không ngờ. Ngày 21/12/2022, bị cáo Phan Tòng Nhiệm được người quen nhờ chở đi làm giấy tờ tại UBND xã Long Thạnh (huyện Vĩnh Lợi). Trong lúc chờ người quen vào làm giấy tờ, bị cáo Tòng quan sát khu vực nhà xe của UBND xã Long Thạnh có nhiều xe mô tô nhưng không có người trông coi. Khi thấy có 1 chiếc mô tô cũ, ổ khóa dễ mở liền phát sinh ý định lấy trộm. Nghĩ là làm, sau khi lấy trộm xe, bị cáo điều khiển xe đến khu vực Bến xe Bạc Liêu để cất giấu và bỏ trốn xuống tỉnh Cà Mau, sau đó thì đầu thú. Bị cáo bị TAND huyện Vĩnh Lợi tuyên phạt 9 tháng tù về tội trộm cắp tài sản, chiếc xe máy cũng đã được bị cáo trả lại cho bị hại.
Tương tự, bị cáo Nguyễn Minh Trí (40 tuổi, ngụ ấp Trà Ban 2, xã Châu Hưng A, huyện Vĩnh Lợi), có nghề nghiệp là thợ cắt tóc nhưng vẫn thích “hành nghề” trộm cắp. Bị cáo đã có tiền án vào năm 2020, bị TAND huyện Vĩnh Lợi xử phạt 6 tháng tù về tội “Trộm cắp tài sản” chưa xóa án tích. Khi về lại địa phương, bị cáo Trí không lấy đó làm bài học rèn luyện bản thân mà đến ngày 13/10/2021, lại thực hiện hành vi trộm cắp xe đạp của người khác tại ấp Nhà Việc (xã Châu Thới), bị Cơ quan cảnh sát điều tra Công an huyện Vĩnh Lợi khởi tố và áp dụng biện pháp ngăn chặn “Cấm đi khỏi nơi cư trú”. Đến ngày 7/1/2022, tiếp tục trộm cắp chiếc xe mô tô của ông Đ.V.P, bị phát hiện, bị bắt, khởi tố, TAND huyện Vĩnh Lợi tuyên phạt 1 năm 3 tháng tù.
Không chỉ 2 vụ việc trên mà còn rất nhiều trường hợp, hầu hết các bị cáo phạm tội trộm cắp đều có tiền án, tiền sự về hành vi trộm cắp, có thể đã được xóa án tích hoặc chưa. Vậy nguyên nhân gì khiến cho các đối tượng phạm tội trộm cắp tài sản không thể “cải tà quy chánh”, dù đã nhiều lần chấp hành án ở các trại giam? Vì sao con đường hoàn lương của các bị cáo lại trở nên mờ mịt, dù hành vi phạm tội hết sức đơn giản?
Trước nhất là vấn đề học tập cải tạo ở các nơi giam giữ, liệu đã thật sự được cải tạo tốt hay chưa? Trên thực tế, cứ hết thời hạn chấp hành án, trở về với cuộc sống bên ngoài, trở về với gia đình, địa phương thì không ít bị cáo lại tiếp tục trộm cắp, lại tiếp tục bị xử lý hình sự?
Bên cạnh đó là sự chấp nhận của xã hội đối với những đối tượng này, tuy chúng ta luôn nói, địa phương phải tạo điều kiện cho những người lầm lỡ cơ hội để hoàn lương; tạo việc làm cho họ, giúp họ giảm bớt mặc cảm để hòa nhập cuộc sống. Tuy nhiên trên thực tế, điều này là hết sức khó khăn. Bằng chứng là, rất nhiều phạm nhân sau khi mãn hạn tù, nhất là với tội “Trộm cắp tài sản”, gần như không thể tìm được việc làm (tâm lý ai cũng sợ đối tượng trộm cắp cũng vì câu nói của ông bà xưa “ăn cắp quen tay”), từ đó họ không thể có việc làm tử tế. Lại tiếp tục lêu lỏng, lang thang và chuyện gì đến sẽ phải đến.
Và bài học cứ xử lý cái ngọn của vấn đề cũng tiếp diễn, các đối tượng phạm tội, bị bắt, bị xét xử, vào tù, ra tù, lại phạm tội… Đó là cái vòng luẩn quẩn đến đau lòng.
KIM PHƯỢNG
Xem thêm bình luận