Trong một xã hội ngày càng phát triển theo hướng hiện đại, tuân thủ pháp luật và tăng cường pháp quyền, con người ta ngày càng hướng đến khái niệm về công bằng. Đặc biệt, trên phương diện luật pháp, hai chữ “công bằng” càng được đề cao. Tuy nhiên, không phải ở đâu và lúc nào, công bằng cũng thật sự… công bằng, ngay cả khi đó là chốn pháp đình.
Bản thân tôi đã không ít lần dự những phiên tòa mà nhìn xung quanh toàn là quan tòa và những người chấp pháp, còn bị cáo thì lọt thỏm ở giữa, một mình. Không luật sư, không thân nhân, không người dự khán. Chỉ có Hội đồng xét xử, công tố viên, vài chiến sĩ cảnh sát bảo vệ phiên tòa.
Ở những vụ án như mua bán ma túy (với số lượng ít), trộm cắp, cướp giật… mà bị cáo đã nhận tội đều diễn ra rất chóng vánh. Phần xét hỏi, vì bị cáo nhận hết tội nên không có gì nhiều để làm rõ. Phần tranh luận, sau khi công tố viên luận tội, tòa hỏi bị cáo có gì tranh luận lại với đại diện Viện Kiểm sát nhân dân, nếu không có luật sư, hầu hết các bị cáo khi được hỏi câu này đều có một cử chỉ duy nhất: lắc đầu từ chối tranh luận, hoặc xin tòa xem xét giảm nhẹ cho bị cáo. Và như vậy, những quyền mà pháp luật trao cho bị cáo để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của bị cáo trước tòa, đều không được bị cáo vận dụng. Mà điều đó còn phụ thuộc vào tinh thần trách nhiệm của quan tòa, của công tố viên.
| Theo thống kê, cả nước hiện chỉ có 20% các phiên tòa có sự tham gia của luật sư, người bào chữa. Con số gần 80% không có luật sư tham gia phiên tòa, thật sự đáng để chúng ta suy ngẫm. |
Vẫn biết công bằng, dù ở lĩnh vực nào, cũng chỉ mang tính chất tương đối. Tuy nhiên, có lẽ, ở góc độ pháp lý và chấp pháp, thì ở đâu đó chốn pháp đình, nếu công bằng bị kéo giãn quá nhiều, lại thấy xót xa cho những thân phận bọt bèo…
Kim Phượng
Xem thêm bình luận