Nằm ở phía Ðông Nam mũi Cà Mau, thuộc xã Tân Ân, huyện Ngọc Hiển, cách đất liền tại bãi Khai Long (xã Ðất Mũi) hơn 6 hải lý, Hòn Khoai có vị trí chiến lược về quốc phòng - an ninh, là tiền tiêu canh giữ vùng trời, vùng biển, vùng lãnh hải phía Tây Nam Tổ quốc.
Cụm đảo Hòn Khoai gồm 5 hòn: Hòn Lớn (Hòn Khoai), Hòn Tượng, Hòn Sao, hòn Ðồi Mồi và hòn Ðá Lẻ. Ðỉnh cao nhất Hòn Khoai có độ cao 318 m so với mặt nước biển và rộng khoảng 4 km2. Ngoài đảo Hòn Khoai có các đơn vị đứng chân làm nhiệm vụ, các hòn còn lại rất hoang sơ, không người cư trú. Trên đỉnh Hòn Khoai có ngọn Hải đăng cao 15,7 m, do Pháp xây dựng từ năm 1939 để phục vụ giao thương, hàng hải trong khu vực.
Ðảo Hòn Khoai gắn liền với lịch sử cách mạng của Cà Mau. Nơi đây ngày 13/12/1940, đồng chí Phan Ngọc Hiển lãnh đạo khởi nghĩa Hòn Khoai giành thắng lợi. Ngày 13/12 được chọn làm Ngày Truyền thống cách mạng của Ðảng bộ và quân, dân Cà Mau. Hòn Khoai được Bộ Văn hoá - Thông tin công nhận Di tích Lịch sử - Văn hoá cấp Quốc gia ngày 27/4/1990.
Tại khu vực Hải đăng Hòn Khoai, ngày 13/12/1940, đồng chí Phan Ngọc Hiển lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Hòn Khoai giành thắng lợi. Hòn Khoai được Bộ Văn hoá - Thông tin công nhận Di tích lịch sử - văn hoá cấp Quốc gia ngày 27/4/1990.
Năm 2015, Thủ tướng Chính phủ có ý kiến chỉ đạo về chủ trương đầu tư dự án xây dựng Cảng biển Hòn Khoai với mức khái toán 2,5 tỷ USD. Tỉnh tiến hành thực hiện các thủ tục liên quan cũng như thẩm định, phê duyệt đề xuất dự án và triển khai các bước nhằm mời gọi đầu tư.
Hy vọng thời gian không xa, Hòn Khoai sẽ trở thành khu cảng biển nước sâu lớn nhất vùng đồng bằng sông Cửu Long và điểm du lịch hấp dẫn nhất cực Nam Tổ quốc.
Toàn cảnh đảo Hòn Khoai.
Bãi Lớn ở phía Ðông Nam đảo Hòn Khoai, nơi nhìn ra Hòn Sao - vị trí xây dựng cảng biển nước sâu lớn nhất vùng đồng bằng sông Cửu Long.
Bãi Nhỏ ở phía Bắc vừa được đầu tư xây dựng cầu tàu, tạo điều kiện cho ghe tàu ra vào đảo thuận lợi.
Ðường lên đảo vừa được xây dựng rộng thoáng, bám theo sườn đồi với những tán cây xanh mướt, rợp lối đi.
Hòn Ðá Lẻ - điểm cơ sở A2 để tính chiều rộng lãnh hải trên vùng biển Việt Nam thuộc tỉnh Cà Mau.
Huỳnh Lâm thực hiện