Cần Thơ hiện nay là nơi “hợp lưu” các dòng chính trị, văn hoá, kinh tế, xã hội... của thành phố trực thuộc Trung ương và 2 tỉnh: Hậu Giang, Sóc Trăng. Thành phố sau hợp nhất tự hào với tiềm năng phát triển vượt trội như: vườn ươm công nghệ, hệ thống cảng biển, cảng sông sầm uất, cùng những đặc sản làm nên tên tuổi: khóm Cầu Đúc, bánh pía Vũng Thơm. Tất cả hoà quyện đưa Cần Thơ phát triển mạnh mẽ trên nền tảng của sự hiểu biết sâu sắc, trân trọng và phát huy giá trị lịch sử, văn hoá.
Giữa bối cảnh đó, "Dấu xưa Cần Thơ", quyển sách đầu tay của Nhà báo Đăng Huỳnh, ra mắt dịp kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam, đưa chúng ta trở về với Cần Thơ xưa, vùng đất từng được ví von "Chín tổng trong chín mươi làng/ Ruộng thuộc ruộng khẩn muôn vàn biết nhiêu" (Nguyễn Liên Phong).
Nhà báo Đăng Huỳnh.
Hé lộ "trầm tích thời gian" của Tây Đô
Quyển biên khảo dày hơn 260 trang này được ví như "trầm tích thời gian", nơi mỗi "vỉa" trầm tích là câu chuyện lôi cuốn về: Di sản kiến trúc và đô thị hoá, từ nhịp sống huyên náo của chợ Hàng Dương đến sự hình thành của địa danh Tân An, cùng những kiến trúc cổ đặc sắc của đình, chùa, miếu. Di sản văn hoá phi vật thể và tín ngưỡng địa phương (làn điệu hò Cần Thơ mượt mà, gánh hát Tập Ích Ban vang bóng một thời, hay huyền tích ly kỳ về Ông Dựa, Ông Hổ). Nhân vật lịch sử - văn hoá tiêu biểu (gặp gỡ những danh nhân: Đinh Sâm, Phan Văn Trị, hay tìm hiểu về "Người đưa 'Dạ cổ hoài lang' lên sân khấu cải lương", danh sư đờn tranh lừng lẫy).
Tác giả Đăng Huỳnh (bìa trái) tặng sách biên khảo “Dấu xưa Cần Thơ” cho nhà báo Vũ Thống Nhất (giữa) và NSNA Văn Ngọc Nhuần.
Hay góc nhìn đời sống xã hội độc đáo: Bạn đọc được khám phá những điều thú vị như: cách người Cần Thơ ăn Tết hơn 100 năm trước, sự xuất hiện của máy cày, hay những biến đổi địa danh đầy thú vị chẳng hạn: Búng Xáng, Bình Thuỷ.
Đặc biệt, tác giả còn cung cấp những tư liệu quý về Anh hùng lực lượng vũ trang Nhân dân Phan Ngọc Hiển, người con Cần Thơ xưa với sự nghiệp cách mạng hiển hách gắn liền với quê hương Cà Mau.
Với nội dung phong phú, phương thức chuyển tải của "Dấu xưa Cần Thơ" cũng đa dạng không kém. Từ những công trình khảo cứu lịch sử, du ký, ghi chép văn hoá dân gian đến việc phục dựng "Cần Thơ xưa qua tiểu thuyết của Hồ Biểu Chánh"; từ bài viết sưu khảo đến tác phẩm báo chí mang hơi thở thời đại. Cần Thơ xưa sinh động, gợi mở nhiều suy nghĩ cho hiện tại. Nội dung và hình thức của quyển sách như cặp thơ biền ngẫu, dẫn dắt người đọc miên man trong mạch nguồn văn hoá bất tận.
Lấp đầy khoảng trống lịch sử, văn hoá địa phương
Phần lớn các công trình biên soạn lịch sử - văn hoá Cần Thơ hiện có thường tập trung vào các giai đoạn lịch sử xa xưa, các cuộc chiến tranh, sự kiện lớn, nhân vật kiệt xuất hoặc các nét văn hoá truyền thống mang tính khái quát. Tuy nhiên, những câu chuyện gần gũi, đời thường, góc khuất và sự biến đổi xã hội thường ít được đề cập sâu, hoặc chưa được biên soạn hệ thống và hấp dẫn, dù đây là nội dung được đông đảo độc giả mong chờ.
“Dấu xưa Cần Thơ” của Đăng Huỳnh (bên phải) được bạn đọc đón nhận.
Nhà báo Vũ Thống Nhất, nguyên Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Cần Thơ, nhận định: "Dấu xưa Cần Thơ" đã tiếp cận, phản ánh, lấp được phần nào khoảng trống đó! Những câu chuyện nhỏ, phong tục tập quán bình dị (Dấu xưa vườn Thầy Cầu, Búng Xáng và địa danh có thành tố 'Búng' ở đồng bằng sông Cửu Long, Máy cày ở Cần Thơ hơn trăm năm trước...) lại chính là yếu tố tạo nên bản sắc độc đáo của đất Cần Thơ. Giá trị cuốn sách nằm nhiều ở đây!".
Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Văn Ngọc Nhuần bày tỏ sự quý mến đặc biệt đối với người trẻ như Đăng Huỳnh, khi dành nhiều tâm huyết nghiên cứu lịch sử, văn hoá, phong tục, tập quán của quê hương, rồi thể hiện có chất văn học, nhẹ nhàng nhưng đầy gợi mở. Con trai út của Anh hùng Văn Ngọc Chính còn mong mỏi mảng đề tài này cần được nhân rộng để làm giàu thêm vốn văn hoá nước nhà.
"Dấu xưa Cần Thơ" là tác phẩm không thể thiếu trong tủ sách của những ai yêu mến và muốn khám phá sâu hơn về cội nguồn và bản sắc của Cần Thơ - Tây Đô xưa.
Nhà báo Đăng Huỳnh tên thật là Đặng Duy Khôi. Anh có nhiều đóng góp cho Báo Cần Thơ, với những bài viết sâu sắc về văn hoá, lịch sử, con người miền Tây, đặc biệt là Cần Thơ.
Dù viết nhiều và gắn bó mật thiết với vùng đất Cần Thơ, nhưng cây bút 38 tuổi này lại là người con của xã Vĩnh Lộc, tỉnh Cà Mau.
Nguyễn Quốc
Xem thêm bình luận