LTS: Với hơn 164.600 ha rừng và đất lâm nghiệp, trong đó hơn 95.400 ha có rừng, Cà Mau từ lâu đã trở thành một mảnh ghép không thể thiếu trong bản đồ lá phổi xanh của cả nước và trên thế giới. Rừng đã trở thành điểm rất đặc trưng mà hầu như ai cũng biết mỗi khi nhắc đến vùng đất cực Nam của Tổ quốc. Bởi, Cà Mau không chỉ có diện tích rừng lớn mà còn đa dạng về sinh thái rừng, từ ngập mặn cho đến ngập ngọt. Ðể có được những thành quả trong công tác bảo vệ và phát triển rừng như hôm nay, nhiều lực lượng đã phải vượt qua những khó khăn, thách thức và hiểm nguy.
Bài 1: Bứt phá trong gian khó
Số vụ cháy rừng vào mùa khô, số vụ vi phạm các quy định trong quản lý, bảo vệ và phát triển rừng… đều giảm, thậm chí giảm mạnh trong những năm gần đây là minh chứng cụ thể nhất cho những thành quả trong công tác quản lý, bảo vệ rừng của tỉnh.
Không chỉ có hệ sinh thái rừng đa dạng, rừng Cà Mau còn phong phú về chủng loại, gồm rừng đặc dụng hơn 18.200 ha, rừng phòng hộ khoảng 23.100 ha và chiếm diện tích lớn về rừng sản xuất, với hơn 54.000 ha. Với diện tích ấy, rừng được xem là một trong những lĩnh vực quan trọng không chỉ đối với việc bảo vệ môi trường, cân bằng hệ sinh thái, an ninh quốc phòng… mà rừng đã trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh, đóng góp tích cực cho công cuộc giảm nghèo, giải quyết việc làm cho lao động.
Số vụ vi phạm giảm 70-80%
Với vai trò và tầm quan trọng ấy của rừng nên công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng luôn được các đơn vị chủ rừng, chính quyền địa phương, người dân đặc biệt quan tâm.
Ông Trần Văn Thức, Phó giám đốc Sở NN&PTNT, đánh giá, trong khoảng 5 năm gần đầy, công tác phòng cháy, chữa cháy rừng (PCCCR) và bảo vệ, phát triển rừng đạt nhiều kết quả quan trọng. Tiêu biểu nhất có thể kể đến là, qua 5 mùa khô gần đây diện tích cháy rừng không đáng kể. Về công tác bảo vệ rừng, hàng năm số vụ vi phạm các quy định về quản lý, bảo vệ rừng năm sau giảm hơn so với năm trước từ 15-20%, số vụ vi phạm chủ yếu nhỏ lẻ, ít gây thiệt hại.
Mùa khô 2020-2021 được xem là năm thành công lớn trong công tác PCCCR trên lâm phần rừng U Minh Hạ. Kết quả ấy, một phần do thời tiết thuận lợi, nhưng phần lớn hơn đến từ sự chủ động của các đơn vị chủ rừng, từ việc lập phương án PCCCR cho đến sự phối hợp giữa các bên có liên quan.
“Ý thức của người dân trong công tác PCCCR, bảo vệ, phát triển rừng được nâng cao, đây là thành công lớn nhất trong công tác bảo vệ và phát triển rừng thời gian qua”, ông Thức nhận định.
Ðể minh chứng cho nhận định của mình, ông Thức cho biết thêm, nếu như trước đây người dân trong lâm phần tìm mọi cách lén lút phá rừng để mở rộng diện tích sản xuất nông - lâm - ngư kết hợp thì giờ đây đã có hơn 2.000 ha trong phần diện tích này được người dân chuyển sang trồng rừng. Ðiều này góp phần quan trọng để 5 năm qua công tác trồng rừng tập trung, trồng cây phân tán của tỉnh đều đạt và vượt chỉ tiêu đề ra.
Trên lâm phần rừng ngập mặn hiện nay có tổng diện tích hơn 110.448 ha, trong đó diện tích có rừng 56.402 ha, không có rừng nằm trên địa bàn 6 huyện: Năm Căn, Phú Tân, Ngọc Hiển, Ðầm Dơi, Trần Văn Thời và U Minh.
Ban Quản lý rừng phòng hộ Kiến Vàng, xã Tân Ân, huyện Ngọc Hiển là một trong những đơn vị đang quản lý hơn 9.000 ha rừng phòng hộ ven biển. Ông Huỳnh Văn Xê, Trưởng ban quản lý rừng phòng hộ Kiến Vàng, cho biết, phần diện tích rừng phòng hộ do đơn vị quản lý có địa hình khá phức tạp, trải dài qua địa bàn xã Tân Ân, Tam Giang Tây và thị trấn Rạch Gốc, với chiều dài ven biển hơn 37 km. Dọc theo chiều dài rừng phòng hộ có hơn 10 cửa sông, cửa biển thông ra biển.
Việc tuần tra, bảo vệ rừng trong lâm phần Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau gặp nhiều khó khăn do địa hình sông ngòi, kênh rạch chằng chịt. |
Ðịa bàn khá phức tạp nên khu vực này trước đây từng là điểm nóng về các vụ vi phạm rừng và chống người thi hành công vụ, đặc biệt có một số nhóm đối tượng ở Cù Lao Giá thường xuyên vào rừng chặt phá, thậm chí manh động chống đối lực lượng bảo vệ rừng. Tuy nhiên, qua phối hợp với các đơn vị trên địa bàn, đã góp phần ngăn chặn kịp thời các trường hợp vi phạm.
“Tình trạng vi phạm các quy định về quản lý, bảo vệ rừng giảm đến 70-80% so với trước”, ông Xê đánh giá.
Trong lâm phần Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau, một trong những khu vực quan trọng của hệ sinh thái rừng toàn tỉnh, công tác quản lý, bảo vệ rừng đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận. Theo thông tin từ ông Ðỗ Văn Ðồng, Phó giám đốc Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau, diện tích rừng và biển đang quản lý hơn 41.862 ha, trong đó có hơn 15.262 ha rừng còn lại ven biển. Những năm gần đây, công tác quản lý, bảo vệ rừng, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên được quan tâm triển khai quyết liệt, đặc biệt là công tác phối hợp giữa các sở, ngành và chính quyền địa phương được triển khai toàn diện, chặt chẽ. Từ đó, diện tích rừng được duy trì ổn định, tình trạng vi phạm pháp luật về rừng giảm 70-80%. Các vụ vi phạm chủ yếu là nhỏ lẻ để phục vụ hoạt động khai thác thuỷ sản, sửa chữa nhà cửa…
Còn đó những khó khăn
Dù đã đạt nhiều kết quả vượt bậc từ công tác PCCCR cho đến quản lý, bảo vệ và phát triển rừng, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên dưới tán rừng… nhưng các lực lượng trực tiếp làm nhiệm vụ trong các lâm phần đang ngày đêm đối diện với nhiều khó khăn và cả hiểm nguy. Một trong những khó khăn mới nổi lên gần đây là do tác động của dịch Covid-19 làm sản phẩm đầu ra lâm nghiệp ùn ứ, giá thành sụt giảm, đời sống, thu nhập của các đơn vị quản lý rừng cũng như người nhận đất, nhận rừng gặp không ít khó khăn.
Ðặc biệt là tình trạng sạt lở đất ven biển làm diện tích rừng phòng hộ mất đi từng ngày. Ông Trần Văn Thức thống kê, trong 5 năm trở lại đây, tình trạng sạt lở trên địa bàn tỉnh diễn ra rất nghiêm trọng, đặc biệt là tuyến rừng phòng hộ biển Tây và một số nơi ở khu vực rừng phòng hộ biển Ðông. Diện tích sạt lở nghiêm trọng hiện nay ở 2 khu vực này là hơn 100 km, mỗi năm lấn vào đất liền từ 30-50 m. Theo kết quả kiểm kê đất đai 5 năm gần đây, diện tích rừng phòng hộ bị mất do sạt lở hơn 2.000 ha.
Ðây là khó khăn lớn nhất mà Cà Mau đang phải đối mặt, dù tỉnh rất nỗ lực, từ việc tranh thủ các nguồn vốn hỗ trợ của Trung ương cho đến huy động các nguồn vốn khác để xây dựng các tuyến kè ven biển những nơi rất xung yếu. Tuy nhiên, vẫn chưa thấm vào đâu, tình trạng sạt lở vẫn ngày đêm bào mòn đất rừng phòng hộ ven biển. Ông Huỳnh Văn Xê cho biết, trước đây ban quản lý hơn 11.000 ha, nhưng hiện nay chỉ còn khoảng 9.000 ha, phần giao về địa phương quản lý, phần chuyển đổi để thực hiện các dự án và một phần do sạt lở. Từ năm 2014-2020, có hơn 500 ha rừng phòng hộ của ban bị mất do tình trạng sạt lở, có nơi sạt lở sâu vào bên trong rừng phòng hộ hơn 30 m, như cửa Bồ Ðề, Hóc Năng…
Một trong những khó khăn mà hiện nay các đơn vị quản lý, bảo vệ rừng đều gặp phải là thiếu lao động. Tại Ban Quản lý rừng phòng hộ Kiến Vàng, đến thời điểm này vẫn còn thiếu 13 viên chức. Ông Xê chia sẻ, đơn vị có thông báo tuyển dụng, thế nhưng số người về đây công tác rất ít, một số sau thời gian công tác không trụ được cũng xin nghỉ. Khó khăn lớn nhất là môi trường làm việc, đối diện với nguy hiểm do phải tuần tra vào ban đêm trong môi trường rừng, trên biển... trong khi mức lương hiện tại của người tốt nghiệp đại học được hưởng chỉ hơn 3 triệu đồng.
Thiếu lao động cũng là thực trạng khó khăn tại Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau. Năm 2020, đơn vị dự kiến tuyển dụng 20 người, nhưng chỉ tuyển được 12 người. Tuyển không đủ người mà số người mới được tuyển chỉ qua hơn 1 năm làm việc đã có 2 người xin nghỉ và một số người đang có xu hướng xin nghỉ việc.
“Môi trường làm việc gian nan trên rừng, trên biển luôn có thể xảy ra tình trạng chống đối bất cứ lúc nào, trong khi mức lương lại thấp khiến không ít người đến rồi lại đi”, ông Ðỗ Văn Ðồng cho biết.
Tình trạng sạt lở, môi trường làm việc khó khăn, hiểm nguy, mức lương chưa tương xứng… là những khó khăn của các lực lượng trực tiếp tham gia quản lý, bảo vệ rừng phải vượt qua để giữ cho diện tích rừng mãi xanh.
Tính đến nay, tỷ lệ che phủ rừng và cây phân tán toàn tỉnh đạt trên 26%. Ðặc biệt, kinh tế rừng ngày càng khẳng định vị thế là một trong những ngành kinh tế chủ lực của tỉnh. Chỉ riêng năm 2020, nguồn lợi thu được từ rừng, dưới tán rừng lên đến trên 1.200 tỷ đồng. 10 tháng đầu năm nay, nguồn thu từ rừng và tài nguyên dưới tán rừng cũng đạt gần 1.000 tỷ đồng. |
Nguyễn Phú - Khánh Phương
BÀI 2: NGHĨA TÌNH VỚI RỪNG