Festival nghề Muối Việt Nam - Bạc Liêu 2025 đã khép lại trong niềm hân hoan của người làm muối cùng những kỳ vọng đặt vào hạt muối. Làm gì để hạt muối nâng cao giá trị và giúp diêm dân làm giàu? Đây thật sự là vấn đề cần bàn của hậu Festival.
Diêm dân huyện Hòa Bình thu hoạch muối trên sân trải bạt.
VANG DANH HẠT MUỐI
Từ sau tết Nguyên đán đến nay, thời tiết nắng nóng rất thuận lợi cho diêm dân đẩy nhanh việc thu hoạch muối, đặc biệt là phục vụ cho Festival nghề Muối Việt Nam - Bạc Liêu 2025. Sau Festival, nhiều doanh nghiệp, du khách biết nhiều hơn giá trị của hạt muối Bạc Liêu, vốn là một thứ tài nguyên đã trở thành “đặc sản” vang danh trong, ngoài nước do chính thiên nhiên ban tặng. Muối Bạc Liêu có màu trắng hồng, hạt khô chắc và không tạp mùi. Xuất phát từ ưu điểm này, nhiều tỉnh, thành muốn có món ăn ngon đều phải nhập muối Bạc Liêu về chế biến. Vì chỉ có muối Bạc Liêu mới tạo nên những đặc sản và tôn thêm mùi vị, hương sắc khi ướp, mà món ba khía Rạch Gốc ở tỉnh Cà Mau hay nước mắm Phú Quốc của tỉnh Kiên Giang được làm từ muối Bạc Liêu vốn nổi tiếng khắp trong, ngoài nước là một điển hình.
Ông Trần Văn Thưa - Chủ tịch Hội đồng Quản trị Hợp tác xã Diêm Điền (huyện Đông Hải) phấn khởi nói: “Festival nghề Muối được tổ chức ở Bạc Liêu, diêm dân phấn khởi lắm vì nghề muối được tôn vinh, nhưng cái diêm dân cần là sau Festival giá muối và đầu ra của hạt muối được ngon lành và bền vững hơn. Nghề làm muối ở Bạc Liêu đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể rồi thì nông dân phải khá, phải giàu mới đã”. Còn ông Hồ Minh Chiến - Chủ tịch Hội đồng Quản trị Hợp tác xã sản xuất Muối công nghệ cao huyện Đông Hải thì: “Hy vọng qua Festival, hạt muối sẽ có giá hơn, thị trường tiêu thụ cũng dễ hơn, người làm muối sống được với nghề và tiếp tục gìn giữ, phát triển nghề truyền thống”.
Các mô hình nuôi tôm công nghiệp đan xen với vùng sản xuất muối ở huyện Đông Hải. Ảnh: K.T
CẦN TÁI CƠ CẤU THEO CHIỀU SÂU
Với gần 1.500ha, Bạc Liêu được xem là địa phương có diện tích sản xuất muối lớn của cả nước. Nghề sản xuất muối tuy giá trị mang lại chưa cao, nhưng cũng thu hút hơn 770 hộ tham gia sản xuất và góp phần giải quyết việc làm cho trên 800 lao động. Giải quyết tốt bài toán nâng cao giá trị cho hạt muối theo hướng phát triển bền vững thì không ngừng ở việc nâng cao giá trị gia tăng, mà còn phải tập trung hóa giải các thách thức, nguy cơ làm ảnh hưởng trực tiếp đến phát triển nghề muối. Do vậy, cần những đề tài khoa học hay những công trình nghiên cứu về việc đảm bảo chất lượng của hạt muối Bạc Liêu.
Thách thức dễ thấy nhất chính là sự phát triển của nghề muối đứng trước áp lực về hạ tầng, đó là sử dụng chung nguồn nước cấp với phát triển con tôm công nghiệp thông qua các kênh nội đồng, trong khi các mô hình nuôi tôm công nghiệp hiện nay chưa có quy hoạch và nằm đan xen với khu vực sản xuất muối! Nếu nguồn nước thải bị ô nhiễm từ các đồng tôm đổ ra lại được lấy vào phục vụ cho sản xuất muối thì có làm ảnh hưởng đến chất lượng nguyên bản của hạt muối Bạc Liêu hay không? Đây là vấn đề ít được quan tâm, nhưng thật sự trở thành thách thức lớn quyết định đến chất lượng và cả các sản phẩm dịch vụ được khai thác từ hạt muối như: muối phục vụ trong y tế, muối phục vụ cho khách du lịch ngâm mình, ngâm chân hay các loại thực phẩm khác được chế biến từ muối. Bởi nguyên tắc cơ bản trong sản xuất là sản phẩm sạch phải đảm bảo từ nguồn và hạt muối được sản xuất chủ yếu từ nước thông qua kết tinh.
Một vấn đề quan trọng khác, chính là phải tăng cường đầu tư vốn cho diêm dân hay các hợp tác xã bằng những chính sách tín dụng đặc thù, vì muốn sản xuất muối trải bạt nhằm rút ngắn thời gian thu hoạch từ 3 - 4 ngày so với sản xuất truyền thống, tạo ra muối trắng bán được giá cao thì phải có vốn đầu tư. Và một “nút thắt” khác nữa làm cho tên tuổi của hạt muối Bạc Liêu có phần “lép vế” với các sản phẩm muối tôm của tỉnh Tây Ninh chính là ngành quản lý và các doanh nghiệp chưa quan tâm và có chiến lược truyền thông, quảng bá cho hạt muối. Trong khi Tây Ninh là tỉnh không có biển và cũng chẳng phải là “thủ phủ” ngành tôm, nhưng nói đến muối tôm là người tiêu dùng trong, ngoài nước nghĩ ngay đến muối Tây Ninh thay vì phải là muối tôm Bạc Liêu!
Bạc Liêu đã phê duyệt Đề án nâng cao giá trị sản xuất và chế biến muối giai đoạn 2021 - 2030, mục tiêu đến năm 2030 gắn với duy trì diện tích sản xuất muối ổn định khoảng 1.500ha. Đồng thời, tỉnh cũng đề ra mục tiêu là tập trung khai thác, phát triển thương hiệu “Muối ăn Bạc Liêu” được chứng nhận chỉ dẫn địa lý gắn với phát triển du lịch và xem đây là giải pháp nâng cao hiệu quả, phát triển bền vững của nghề muối Bạc Liêu. Muốn đạt mục tiêu đề ra, việc thực hiện Đề án này cần tập trung giải quyết các bất cập đã nêu và tái cơ cấu lại ngành sản xuất muối theo hướng tăng cường hơn nữa về khoa học - công nghệ. Hiện nay, hạ tầng đồng muối đã được đầu tư và điều quan trọng hàng đầu cần làm hiện nay chính là tập trung tạo đột phá cho hạt muối thông qua phát triển công nghệ chế biến thực phẩm. Tại sao nước muối súc miệng có giá hơn 20.000 đồng/chai và nguyên liệu chỉ dừng lại vài trăm gram muối với trị giá vài trăm đồng? Bài toán nâng cao giá trị cho hạt muối thông qua chế biến sâu phải được coi là giải pháp ưu tiên để khẳng định vị thế cạnh tranh của hạt muối Bạc Liêu và giúp diêm dân thật sự làm giàu từ nghề làm muối. Rồi sau những tháng nắng, diện tích gần 1.500ha sản xuất muối sẽ làm gì để phát huy tài nguyên đất hay lại bỏ không?…
Festival nghề Muối Việt Nam - Bạc Liêu năm 2025 đã khép lại, nhưng khát vọng làm giàu từ hạt muối đã được thổi bùng lên. Nhìn những bông hoa muối bung nở lấp lánh dưới cái nắng chói chang của tiết trời tháng 3 như hứa hẹn một vụ mùa bội thu, và sau Festival này, diêm dân sẽ có cơ hội làm giàu từ hạt muối!
KIM TRUNG
Xem thêm bình luận