Gọi điện, mời ông bạn nhà báo cùng về quê chơi nhân ngày nghỉ. Thấy lạ, anh bạn hỏi dò lại. Tôi chậm rãi: Sắp tới kỷ niệm chín mươi năm ngày Báo chí cách mạng Việt Nam, mời bạn vào thăm quê, ôn kỷ niệm xưa và cũng có thể viết bài cảm xúc về sự đổi mới so vài năm về trước.
Gọi điện, mời ông bạn nhà báo cùng về quê chơi nhân ngày nghỉ. Thấy lạ, anh bạn hỏi dò lại. Tôi chậm rãi: Sắp tới kỷ niệm chín mươi năm ngày Báo chí cách mạng Việt Nam, mời bạn vào thăm quê, ôn kỷ niệm xưa và cũng có thể viết bài cảm xúc về sự đổi mới so vài năm về trước.
Bữa cơm thân mật, ngoài tôi và bạn còn có anh em nhà xung quanh và vài người bạn quen biết ở bên kia sông. Lai rai, nói năng kể chuyện tiếu lâm đùa vui rôm rả, có ông bạn đố: Ai nói được những ngày lễ lớn trong năm? Thằng em của tôi chuyên làm ruộng, chữ nghĩa không bao nhiêu, vậy mà dám đưa tay trả lời một mạch, về cơ bản khá đầy đủ. Riêng tháng 6 ngày 1 nó không nhớ mà lại biết 21/6 là ngày Báo chí cách mạng Việt Nam. Ông bạn nhà báo đi cùng tôi vừa nghe được, sướng lắm, bỏ đũa cái rổn xuống mâm, vỗ đùi, cười híp cả mắt, cất giọng: “Trong bàn không tới 10 người, có hơn 3 người biết, kể ra cũng được đó chứ”. Anh em hớn hở vỗ tay. Thằng em, dẫu có con nhỏ nhưng vùng sâu không trường mẫu giáo, quên mất ngày thiếu nhi, lại nhớ ngày 21/6 mới lạ chứ. Nhớ lại, hồi còn ở dưới quê, thích đọc báo và đôi lần tập tành viết lách, tôi thường nhắc ngày này nên nó nhớ. Chỉ có vậy.
 |
| Minh hoạ: MINH TẤN |
Hồi ấy, tôi đọc được đâu đó và thường nói cốt để nghe đặng nhớ. Không ngờ thằng em nó cũng thuộc, có lẽ tôi lặp đi lặp lại tới cũ chuyện: Báo chí đã có mặt ở Sài Gòn, Hà Nội và một số địa phương khác từ những năm 60 của thế kỷ 19. Nhưng đó là báo chí của bọn thực dân phong kiến. Từ năm 1922, Bác Hồ đã là chủ bút, chủ nhiệm tờ báo “Le Paria” (Người cùng khổ) bằng tiếng Pháp. Ngày 21/6/1925 số ra đầu tiên của Báo Thanh Niên bằng chữ quốc ngữ do Nguyễn Ái Quốc sáng lập, chủ biên, viết bài, in ấn, phát hành, thuộc tổ chức Thanh niên Cách mạng Ðồng chí Hội từ Trung Quốc bí mật gửi về nước cho dân ta. Nội dung vạch trần dã tâm của thực dân cũng như mâu thuẫn dân tộc với chủ nghĩa đế quốc; con đường cách mạng Việt Nam; lực lượng cách mạng; tinh thần yêu nước của dân tộc ta; truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin và yêu cầu phải có chính Ðảng Cộng sản lãnh đạo cách mạng. Từ ý nghĩa đó, đánh dấu số báo đầu tiên nêu trên, năm 1985, Ban Bí thư ra Quyết định số 52-QÐ/TW chọn ngày 21/6 hằng năm làm ngày Báo chí Việt Nam. Ðến năm 2000, Bộ Chính trị đồng ý theo đề nghị của Hội Nhà báo gọi 21/6 là ngày Báo chí cách mạng Việt Nam.
Nhớ lại, vài năm trước khi viết bài, ngoài việc biết “lý lịch” ngày Báo chí cách mạng Việt Nam, còn nghiền ngẫm vai trò và trách nhiệm xã hội của báo chí, sự thắt chặt mối quan hệ giữa báo chí với công chúng, sự lãnh đạo của Ðảng đối với báo chí… Cuối cùng bắt tay vào viết, bài viết gửi đi đợi chờ mòn mỏi không thấy đăng ở đâu cả. Do lòng đam mê, lại viết, lại gửi, lại thất vọng.
Buồn quá, lại nhớ có lần nghe nói có một nhà văn nổi tiếng của nước ta trước khi trở thành nhà văn ông viết hàng trăm bài mới được đăng sau này đã trở thành người nổi tiếng. Với tạng này không dám mơ ước cao sang, chỉ cầu mong bài viết được chấp nhận dù chỉ một lần để còn giữ lại chút tự tin. Tiếp tục viết bài, nội dung gọn lỏn chỉ đưa tin có bố cục y chang bài trên báo của người khác rồi đổi tên, không gian, thời gian nhưng cũng "bặt bóng chim tăm cá”.
Bao lần định bỏ cuộc, một ngày nọ, cũng gần đây thôi, đang đọc, tình cờ nhìn thấy bài viết tựa đề quen, liếc xuống dưới thấy tên mình, phải nói một trận vui mừng đến ngỡ ngàng như mơ giữa ban ngày. Ðọc tới đọc lui, đêm ngủ còn thấy. Tôi nhảy cửng lên, may là hôm đó nhà không có người. Trời đất ơi, xuống đây mà coi, sướng quá, lần đầu tiên trong đời có bài được đăng. Người lâng lâng, khấp khởi như đang trên chín tầng mây, không làm sao tả được. Kiềm chế dữ lắm chứ không là nổ với mấy thằng bạn cà phê hay dè bỉu chê bai lâu nay.
Ðã qua rồi cái “phút ban đầu” ấy, bây giờ nhìn lại mới hiểu dạo trước chỉ mới biết mặt con cờ chứ thực sự chưa “sạch nước cản”. Viết bài cho báo đã khó, càng khó hơn khi không qua trường lớp, không bạn bè có tay nghề dẫn dắt. Mày mò bắt chước chưa đủ mà phải bằng chính kiến, cả tâm hồn, nghị lực, kiến thức, khả năng nhận thức, học hỏi, khả năng dự báo, đạo đức nghề nghiệp…
Ngoài ra, còn phải cập nhật kịp thời đầy đủ chủ trương, đường lối, nghị quyết của Ðảng về mảng mình muốn viết để từ cái mình có cùng hiện tượng xã hội sẽ có được kết quả phản ánh chính xác, kịp thời, trong đó có phần cực kỳ quan trọng là định hướng dư luận xã hội.
Một bài đưa thông tin tuy ngắn nhưng phải trung thực, khách quan, thời sự, chịu trách nhiệm với thông tin của mình trước pháp luật. Nắn nót từng con chữ, chỉ vài từ người đọc cảm nhận việc đó theo tác giả là đúng sai, qua đó ngầm ý dẫn dắt người đọc có suy nghĩ hành động đúng, và ngược lại công cán cả bài đành cho vào sọt. Ðừng buồn, vì quy trình biên tập, kiểm tra, phê duyệt của một tờ báo hay chất lượng phải qua nhiều khâu mang tính nguyên tắc cao.
Trước đây thực tình không biết, bài viết về thời sự báo chí với bài viết có chất văn học cứ tưởng như nhau. Cũng nhờ anh em đi trước chỉ bảo, nay biết được sự giống nhau, khác nhau ở hai loại hình này. Thời gian dài viết bài với tư cách cộng tác viên, số lượng bài được đăng có đỡ hơn trước. Ðiều đó nói lên mức độ chính xác của biên tập viên bởi bây giờ xem lại kỹ từng bài cũ mới thấy mỗi bài vẫn còn có thiếu sót ít nhiều. Qua đó mới thấy, làm báo, viết báo là một nghề nhưng phải nói là nghề vô cùng đặc biệt nên Hội Nhà báo là Hội Chính trị nghề nghiệp.
Một sản phẩm báo chí đòi hỏi rất cao về thời sự, giọng điệu, từ ngữ, kiến thức, sức chiến đấu, định hướng. Toàn bộ thuộc mảng khó cân đong, đo đếm được bởi nó nằm trong khái niệm định tính nhiều, mặc dù có bài cũng mang yếu tố định lượng nhưng đòi hỏi phải chính xác, hoặc dẫn trích nguồn chính thống về số liệu làm minh chứng cho mục tiêu của yêu cầu định tính. Chưa hết, làm gì thì làm, bài được đăng tức bài có chất lượng chấp nhận, trong đó đòi hỏi sự sắp xếp nội dung, tạo cấu trúc hài hoà có chủ đích, đáp ứng yêu cầu để người đọc cảm thấy dễ chịu bởi qua đó họ có được, cái mới không nghi ngờ hoặc cái cũ chưa nhàm chán.
Có được những điều trên chỉ mới phân nửa (nói có phần chủ quan) bởi người làm báo, viết được thậm chí viết hay chưa đủ mà đời thường họ là một tấm gương đạo đức, phong cách, am hiểu, nhận thức, hành động trước số đông, có ý thức tự giác biết thương yêu lo lắng đến người cuối cùng trong một sự việc, hiện tượng của xã hội. Muốn làm được nhà báo chân chính, uy tín, ngoài phân nửa đã nói đó, đòi hỏi họ không ngừng học tập, tu dưỡng rèn tác phong, vốn sống đặc biệt phải vững vàng, bản lĩnh trong nghề nghiệp, không ngại khó khăn, gian khổ cả sinh mạng trong điều kiện sức cám dỗ, áp lực ở từ mọi hướng chực chờ, sẵn sàng lao vào bất cứ lúc nào. Vượt qua, thẳng tiến về đích là hình ảnh, là thiên chức cao đẹp của người làm báo, xứng đáng là người đại diện cho Nhân dân bảo vệ sự công bằng và vững chắc tiến lên từ lẽ phải.
Nếu cho phép tôi xin sửa lại những bài cũ ở chỗ này, chỗ khác, bỏ qua tính thời sự và chắc chắn còn đeo đuổi lâu dài việc viết bài thì năm, mười năm sau sẽ nhận ra chỗ dở tiếp tục cũng ngay bài đó. Có như vậy mới là phát triển. Phía trước là biển cả, là sa mạc mênh mông, khắc nghiệt, muốn gieo trồng, đánh bắt có hiệu quả, ta còn phải làm, phải học, phải nhiệt huyết hơn nữa. Mong anh chị em, đặc biệt các bậc đi trước trong nghề hãy mở rộng lòng với cánh tay dài hơn nữa để dẫn dắt, giúp đỡ để anh em chúng tôi - những cộng tác viên được đi tiếp những nấc thang ban đầu cho đường lên đỉnh diệu vợi ngút trời mây gió này./.
Trịnh Công Văn
Xem thêm bình luận