Mặc dù các cấp, các ngành của tỉnh rất nỗ lực trong công tác chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) nhưng đến nay vẫn còn tàu cá của tỉnh khai thác hải sản vi phạm vùng biển nước ngoài. Theo thống kê, từ ngày 20/3/2020-7/11/2023, tỉnh đã xác định được 20 tàu cá vi phạm (có 18 tàu cá bị nước ngoài bắt giữ, xử lý; 2 tàu cá do lực lượng chức năng tỉnh phát hiện, xử lý). Bên cạnh đó, trong năm 2023, tỉnh còn ghi nhận 12 trường hợp tàu cá của tỉnh bị bắt giữ, xử lý, lực lượng chức năng tỉnh đang điều tra, làm rõ.
Kiên quyết xử lý
Ðối với 12 trường hợp tàu cá vi phạm nói trên, qua quá trình làm việc bước đầu, xác định 1 tàu cá đã bán cho người dân thường trú tại tỉnh Kiên Giang từ năm 2022 nhưng chưa thực hiện thủ tục sang tên; 2 tàu cá số đăng ký Bạc Liêu đã sang bán cho người dân thường trú tại tỉnh Cà Mau từ năm 2022, nhưng chưa thực hiện thủ tục sang tên; 1 tàu cá sang bán trong tỉnh nhưng chưa thực hiện thủ tục sang tên; 1 tàu cá đang hoạt động tại vùng nước lịch sử Việt Nam - Campuchia (được phép khai thác thuỷ sản chung), bị lực lượng chức năng Campuchia khống chế, bắt đưa về đảo Vai - Campuchia để xử lý, sau đó thả về Việt Nam; 1 tàu cá, chủ tàu khẳng định không bị nước ngoài bắt giữ, hiện tại tàu cá có tín hiệu thiết bị giám sát hành trình hoạt động trong vùng biển Việt Nam và có ra, vào cửa biển dưới sự kiểm soát của lực lượng chức năng; 1 tàu cá do làm ăn thua lỗ, khai thác kém hiệu quả nên đầu năm 2023 đến nay neo đậu tại bến nhà, lực lượng chức năng tỉnh đã kiểm tra thông số kỹ thuật thực tế tàu CM-91441-TS đang neo đậu trùng khớp với hồ sơ do Chi cục Thuỷ sản Cà Mau cấp phép. Còn lại 5 tàu (2 tàu không rõ số hiệu và tàu TG-92384-TS do người có đăng ký thường trú ở Cà Mau quản lý, điều hành, sử dụng; tàu CM-9532-TS qua rà soát, xác minh trên địa bàn tỉnh chưa phát hiện tàu cá mang bản số đăng ký này; tàu KNF 7106 hiện tại chưa xác định được nguồn gốc ở Việt Nam hay nước ngoài), Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh đang phối hợp xác minh, điều tra.
Cùng với đó, trong khoảng thời gian từ ngày 20/3/2020-7/11/2023, lực lượng chức năng tỉnh phát hiện, xử phạt 782 vụ vi phạm về khai thác hải sản với số tiền trên 26,8 tỷ đồng. Trong đó, vi phạm về khai thác IUU 436 vụ/hơn 22,5 tỷ đồng (vi phạm về thiết bị giám sát hành trình 86 vụ/trên 5,3 tỷ đồng); 100% vụ việc vi phạm được xử lý và cập nhật vào hệ thống phần mềm theo dõi, quản lý hoạt động xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuỷ sản. Ngoài ra, hiện nay lực lượng chức năng đang điều tra, xử lý một số trường hợp tàu cá che giấu, gửi thiết bị giám sát hành trình; triệt xoá đường dây tội phạm liên quan đến mua bán người, cưỡng bức lao động trên tàu cá dưới hình thức “cò ngư phủ”, theo đó đã giải cứu 4 nạn nhân, khởi tố vụ án hình sự.
“Công tác xử phạt các hành vi vi phạm IUU được tăng cường, tạo sự chuyển biến, răn đe trong cộng đồng”, ông Nguyễn Việt Triều, Phó chi cục trưởng Chi cục Thuỷ sản (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), nhận định.
Lực lượng chấp pháp trên biển của tỉnh luôn túc trực tuần tra, giám sát các hoạt động khai thác hải sản trên biển đảm bảo đúng quy định. (Ảnh: Tàu tuần tra Biên phòng Cà Mau hiện diện tại khu vực cụm đảo Hòn Chuối).
Vẫn còn nhiều khó khăn
Ông Triều cho biết, Cà Mau có 254 km bờ biển từ Ðông sang Tây, hơn 80 cửa sông, rạch lớn, nhỏ thông ra biển; trong đó nhiều cửa sông, rạch không có lực lượng chức năng kiểm tra, kiểm soát tàu cá ra, vào. Từ đặc điểm tự nhiên này, một số tàu cá trốn tránh được sự kiểm soát của lực lượng chức năng khi đưa tàu cá ra biển hoạt động. Trên thực tế, ngoài 10 trạm kiểm soát biên phòng hiện có trên địa bàn, tỉnh thành lập thêm 9 chốt kiểm tra, kiểm soát lưu động tại các cửa biển không có trạm kiểm soát nhưng vẫn chưa đảm bảo kiểm soát được tình hình. Cùng với đó, chủ tàu, thuyền trưởng mặc dù đã được tuyên truyền, buộc cam kết, nhưng vì lợi ích kinh tế trước mắt vẫn cố tình vi phạm và tìm cách che giấu thông tin khi bị lực lượng nước ngoài bắt giữ, xử lý. Việc sang bán tàu cá không khai báo, không thực hiện thủ tục đăng ký lại với cơ quan có thẩm quyền, nhất là sang bán ra ngoài tỉnh, dẫn đến công tác quản lý, điều tra, xác minh đối với các hành vi vi phạm gặp rất nhiều khó khăn. Công tác xác minh, chứng minh để xử lý, xử phạt tàu cá khai thác hải sản trái phép vùng biển nước ngoài vô cùng khó khăn do không có văn bản, bản án chính thức từ nước bắt giữ; tình trạng tự ý móc nối với các tổ chức, cá nhân trong, ngoài nước không khai báo để chuộc tàu cá và thuyền viên khi bị bắt về nước, không thông qua đường ngoại giao ngày càng tinh vi. Bên cạnh đó, một số chủ tàu đồng thời là thuyền trưởng vẫn đang bị giam giữ tại nước ngoài, tàu cá cũng bị tịch thu nên lực lượng chức năng tại địa phương chưa thể làm việc được với chủ tàu để tiến hành lập biên bản vi phạm hành chính theo quy định.
Thực tế, có trường hợp thực hiện hành vi tháo, không duy trì thiết bị giám sát hành trình (VMS) bị phát hiện và đã bị xử phạt lần thứ nhất (đã chấp hành quyết định xử phạt). Thực hiện công tác quản lý, cơ quan chức năng yêu cầu cam kết trong 10 ngày phải đưa tàu cá vào bờ để lắp đặt thiết bị VMS, nhưng đối tượng cố tình không đưa tàu cá vào, chấp nhận bị phạt lần thứ hai, thứ ba... Tuy nhiên, quy định biện pháp khắc phục hậu quả khi thực hiện hành vi tháo, không duy trì thiết bị VMS lại không có. Hiện chưa có cơ sở xác định được nguyên nhân thiết bị giám sát hành trình mất tín hiệu kết nối và cơ sở pháp lý để xử phạt đơn vị cung cấp thiết bị giám sát hành trình không đạt yêu cầu kỹ thuật chưa chặt chẽ. Bởi, tại khoản 1, Ðiều 20, Nghị định số 42/2019/NÐ-CP, ngày 16/5/2019, của Chính phủ, quy định, xử phạt chủ thể vi phạm hành chính là “chủ tàu”, tuy nhiên điểm e nằm trong Khoản 1 lại quy định hành vi “cung cấp thiết bị giám sát hành trình cho ngư dân không đảm bảo yêu cầu kỹ thuật theo quy định” xử phạt đơn vị cung cấp thiết bị VMS (chủ tàu không phải là tổ chức, cá nhân cung cấp (bán) thiết bị VMS).
Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Ban Chỉ đạo tỉnh về IUU đã ban hành kế hoạch triển khai thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm về công tác chống lUU trên địa bàn tỉnh Cà Mau đến tháng 4/2024, đây là thời điểm EC sẽ sang thanh tra thực tế lần thứ 5. Theo đó, tỉnh tiếp tục triển khai đồng bộ, hiệu lực, hiệu quả các quy định pháp luật về thuỷ sản; tập trung triển khai các quy định về phòng, chống khai thác IUU; ngăn chặn, giảm thiểu và loại bỏ hoạt động khai thác IUU của tổ chức, cá nhân trên các vùng biển của tỉnh; chấm dứt tình trạng tàu cá, ngư dân tỉnh Cà Mau khai thác hải sản trái phép tại vùng biển nước ngoài; góp phần tháo gỡ cảnh báo “thẻ vàng” của EC, thúc đẩy phát triển nghề cá bền vững, có trách nhiệm, góp phần đảm bảo an ninh quốc gia, khu vực và hội nhập quốc tế. Cụ thể, từ đây đến tháng 4/2024, tỉnh tiến hành kiểm tra, kiểm soát 100% tàu cá xuất, nhập bến tại các trạm kiểm soát biên phòng; kiểm soát và nắm được nguyên nhân đối với tàu cá nằm bờ, tàu cá mất kết nối, tàu vượt ranh giới, tàu cá có nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU; xử lý nghiêm, triệt để theo quy định tàu cá “3 không”, tàu cá không đủ điều kiện tham gia khai thác thuỷ sản. Ðiều tra, xử phạt 100% trường hợp vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài...
Trần Nguyên
Xem thêm bình luận