Truyền hình
Hiếm khi xuất hiện trên sân khấu mà chỉ âm thầm đóng vai trò là người đứng lớp trao truyền kinh nghiệm, kỹ năng; có khi là một người sáng tác; hoặc tham gia vào Ban giám khảo lựa chọn những hạt nhân cho phong trào đờn ca tài tử (ĐCTT)... Đó là nghệ sĩ sân khấu Trần Khánh (tên đầy đủ Trần Văn Khánh).
Hơn 40 năm đam mê và gắn bó với loại hình bản sắc văn hóa của Nam bộ cũng là ngần ấy thời gian người nghệ sĩ này góp “lửa” để phong trào ĐCTT luôn âm ỉ cháy và truyền hơi ấm của lòng đam mê cho thế hệ trẻ hôm nay.
 |
| Nghệ sĩ sân khấu Trần Khánh trình bày tham luận với nội dung “Phương pháp giảng dạy môn nghệ thuật ĐCTT trong trường học” tại hội thảo khoa học Bản tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể ĐCTT Nam bộ. Ảnh: C.T |
Hồi còn ở lứa tuổi thiếu nhi, cậu bé Trần Văn Khánh (xã Trần Hợi, huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau) đã yêu những giai điệu của “hò, xự, xang, xê, cống”. Thời đó ai mà mê đờn ca hát xướng, nên không được nhiều người trong nhà ủng hộ. Nhưng cuối cùng, Trần Văn Khánh cũng đi “tầm sư học… nhạc” ở thầy Mù Muôn - tức ông Nguyễn Văn Muôn, người học trò ưu tú của nghệ nhân Ba Chột, một nghệ nhân ĐCTT có tiếng thời bấy giờ.
Càng biết nhiều, niềm yêu thích càng lớn lên theo sự trưởng thành của Trần Văn Khánh. Từ những năm lửa loạn đến khi đất nước hoàn toàn thống nhất, người thanh niên với chút tài mọn về ĐCTT lúc ấy đã tham gia vào Đoàn văn công của huyện, các câu lạc bộ văn nghệ của địa phương với tư cách là nhạc công. Sau đó, Trần Văn Khánh trở thành thầy dạy ĐCTT tại nhà riêng với tâm niệm tập hợp những người cùng sở thích để trao truyền kinh nghiệm mà mình đã học được từ thầy.
Không trực tiếp biểu diễn trên sân khấu như một nghệ nhân ĐCTT, nhưng người mộ điệu ĐCTT ở Bạc Liêu nói riêng, nhiều tỉnh, thành phố Nam bộ nói chung biết đến nghệ sĩ Trần Khánh như một bậc thầy chuyên đứng lớp để trao truyền kinh nghiệm, kỹ năng về ĐCTT. Từ năm 1979 đến nay, Trần Khánh đã tham gia dạy môn ĐCTT cho Trung tâm Văn hóa các huyện, các ngành, Trường trung cấp VH-NT Bạc Liêu với khoảng 40 lớp và gần 400 học viên theo học. Với những kỹ năng truyền đạt cho học viên về cách hát vọng cổ các nhịp, tân cổ giao duyên, 20 bản Tổ ĐCTT; hơn 30 năm trong vai trò người thầy truyền “lửa” đam mê, Trần Khánh đã âm thầm góp công đào tạo những lớp trẻ kế thừa cho phong trào ĐCTT của địa phương.
Trao truyền bằng tâm huyết
Gắn bó với ngành Văn hóa gần trọn cuộc đời, nghệ sĩ Trần Khánh đã góp công gìn giữ, phát huy giá trị ĐCTT và nhất là đã đào tạo một đội ngũ trẻ kế thừa cho phong trào ĐCTT tỉnh nhà. Từ khi còn là anh thanh niên ôm đờn rao ngọt lịm những bản tài tử ở các đoàn văn công, câu lạc bộ văn nghệ ở quê mình, “anh thầy” dạy ĐCTT cho các bạn cùng trang lứa, đến khi tham gia hoạt động văn hóa (Sở VH-TT Minh Hải, rồi Sở VH-TT&DL Bạc Liêu), sau đó là Phó Hiệu trưởng Trường trung cấp VH-NT Bạc Liêu trong vai thầy đứng lớp trực tiếp giảng cho học viên các lớp năng khiếu; ở cương vị nào thầy Trần Khánh cũng truyền “lửa” đam mê bằng tâm huyết và với nguyện vọng làm cho ĐCTT được thẩm thấu, được yêu thích vì đó là loại hình nghệ thuật thuộc về bản sắc văn hóa của quê hương mình!
Một giáo trình chính thức để đưa ĐCTT vào giảng dạy như một môn học chính thống, suy nghĩ đó đã thôi thúc Trần Khánh biên soạn ra “Giáo trình giảng dạy nghệ thuật ĐCTT”, một giáo trình giảng dạy ĐCTT đầu tiên của Nam bộ đã được Nhạc viện TP. HCM đánh giá cao và phê duyệt, cho phép đưa vào giảng dạy ở các trường trung cấp VH-NT khu vực ĐBSCL. Những đóng góp cho phong trào ĐCTT của nghệ sĩ Trần Khánh không chỉ có bấy nhiêu, ông còn tham gia viết lời mới cho các bài bản ĐCTT và đoạt nhiều giải thưởng vinh dự. Với những bài bản đó, ông đã tập hợp và biên soạn lần lượt 2 tập “Tuyển tập bài ca tài tử và vọng cổ” với phần lời có phiên âm chữ nhạc trên lời từng bài hát. Bằng chuyên môn và uy tín của mình, từ năm 1970 đến nay ông đã từng làm giám khảo cho trên 100 liên hoan, hội diễn về ĐCTT. Đó là chưa kể những công việc thầm lặng, không tên chưa được nhiều người biết đến như: tham gia xây dựng chuyên đề, phụ trách phần nhạc công, dàn dựng cho các đề tài khoa học về bảo tồn bài vọng cổ, bảo tồn điệu nói thơ Bạc Liêu... Ông còn trực tiếp tham gia tuyển chọn, dàn dựng chương trình cho nhiều câu lạc bộ ĐCTT trong tỉnh dự thi khu vực, quốc gia đoạt nhiều giải thưởng cao... Trong những thước phim tư liệu của hồ sơ khoa học trình Tổ chức UNESCO công nhận ĐCTT Nam bộ là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, nghệ sĩ Trần Khánh đã xuất hiện như một người thầy đặc biệt trao truyền một loại hình nghệ thuật đặc biệt...
Huân chương kháng chiến chống Mỹ hạng Ba, nhiều bằng khen của Bộ VH-TT&DL, giải thưởng VH-NT Cao Văn Lầu, nhiều bằng khen của UBND tỉnh… và hiện tại nghệ sĩ Trần Khánh đang hoàn thành các thủ tục để được xét phong danh hiệu “Nghệ nhân ưu tú”. Danh hiệu ấy hoàn toàn xứng đáng với những gì nghệ sĩ Trần Khánh đã dày công vun đắp cho phong trào ĐCTT. Bằng niềm đam mê, người thầy tận tụy này đã góp công trao truyền cho những thế hệ kế thừa, làm cho ĐCTT luôn có một sức sống bền bỉ trong lòng của nhiều bạn trẻ hôm nay, đó là công lao vun đắp và gìn giữ những giá trị văn hóa bản sắc của địa phương qua một dòng nhạc.
CẨM THÚY
Xem thêm bình luận