(CMO) Đã hơn 10 năm kể từ khi UBND tỉnh phê duyệt công tác quy hoạch môi trường (năm 2008), mỗi năm tỉnh đã chi ngân sách hàng chục, thậm chí hàng trăm tỷ đồng nhằm khắc phục, xử lý, cải thiện chất lượng môi trường. Tuy nhiên, đến nay vẫn còn nhiều công trình, dự án nằm “bất động”.
Giám đốc Sở TN&MT Cà Mau Trịnh Văn Lên thừa nhận tại buổi họp thường kỳ vào cuối tháng 8 vừa qua, công tác triển khai quy hoạch môi trường trên địa bàn tỉnh hiện nay chưa đạt hiệu quả. Một số quy hoạch đến thời điểm hiện tại vẫn chưa được thực hiện, thiếu sự chỉ đạo thống nhất khi triển khai quy hoạch. Thiếu sự phối hợp, kiểm tra thực hiện quy hoạch và việc thực hiện cũng chưa đúng với kế hoạch, lộ trình, nội dung của quy hoạch đề ra.
Thiếu sự đồng bộ
Được biết, thực hiện theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2005, UBND tỉnh đã phê duyệt Quy hoạch môi trường của tỉnh đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020 tại Quyết định số 2024/QĐ-UBND ngày 22/12/2008 nhằm đánh giá hiện trạng, dự báo xu thế biến đổi môi trường và đề xuất các phương án ưu tiên nhằm bảo vệ môi trường và khai thác hợp lý tài nguyên thiên nhiên. Đồng thời, đề xuất các cơ chế, chính sách quản lý để giải quyết các vấn đề môi trường và xây dựng các chương trình bảo vệ môi trường.
Như vậy, sau hơn 10 năm triển khai quy hoạch từ các sở, ban, ngành cấp tỉnh đến các huyện, có rất nhiều công trình, dự án nhằm kiểm soát ô nhiễm môi trường cũng như quản lý chất thải của tỉnh được chú trọng. Theo đó, hàng năm tỉnh đều bố trí kinh phí sự nghiệp môi trường không thấp hơn 1% tổng chi đối với ngân sách địa phương được điều tiết theo yêu cầu, nhiệm vụ góp phần hỗ trợ hoạt động bảo vệ môi trường như thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải, quan trắc môi trường, thanh tra, kiểm tra môi trường, xử lý chất thải và các dự án về bảo vệ môi trường... Đặc biệt, trong 4 năm trở lại đây, con số này đã tăng lên hàng chục tỷ đồng. Đơn cử năm 2015 tỉnh đã phân bổ nguồn kinh phí sự nghiệp môi trường gần 70 tỷ đồng, năm 2017 tăng lên trên 80 tỷ đồng, đặc biệt năm 2019 con số này đã tăng lên gần 100 tỷ đồng, đây là con số không hề nhỏ.
Tuy nhiên, nhìn lại kết quả đã qua mới thấy nhiều vấn đề bất cập. Từ dự án nhà máy rác đầu tiên của tỉnh với quy mô, công suất xử lý 200 tấn/ngày để xử lý rác tập trung của tỉnh những tưởng là công trình mang lại kết quả toàn diện, song, sau nhiều năm vận hành đã gây nhiều khó khăn cho địa phương. Ông Lên cho biết, khi nhà máy xử lý rác hình thành, dẫn đến quy hoạch bãi rác cấp huyện được thay thế bằng các trạm trung chuyển rác. Từ đó, không thể triển khai dự án quy hoạch cải tạo và xây dựng các bãi chôn lấp chất thải rắn hợp vệ sinh trên địa bàn TP Cà Mau, các thị trấn và các bãi rác nhỏ tại các khu vực tập trung đông dân cư. Chính việc thay thế các bãi rác thành trạm trung chuyển rác mà không bố trí bãi rác dự phòng trong điều kiện nhà máy xử lý rác tạm ngưng hoạt động để bảo trì, sửa chữa vừa qua đã khiến các địa phương phải một phen điêu đứng.
 |
| Ô nhiễm môi trường biển và ven biển là một trong những vấn đề được đề xuất đưa vào quy hoạch để có định hướng quản lý phù hợp trong tình hình mới. |
Nhiều dự án… chưa thể triển khai
Tiếp đó, những năm 2017-2018, khi vấn đề rác thải đẩy lên “cao trào”, UBND tỉnh tiếp tục ban hành các kế hoạch về thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải nguy hại và chất thải rắn y tế trên địa bàn tỉnh, kế hoạch khắc phục ô nhiễm môi trường trên địa bàn tỉnh. Theo đó, để kiểm soát chất lượng nước sông và chất thải từ các doanh nghiệp xả thải, tỉnh đã đầu tư 6 trạm quan trắc nước mặt tự động đặt tại các tuyến sông lớn tập trung nhiều nguồn thải, các khu công nghiệp, khu dân cư tập trung ven sông... để theo dõi các thông số ô nhiễm nước mặt, cảnh báo kịp thời chất lượng nguồn nước phục vụ nuôi thuỷ sản.
Đồng thời, năm 2017 cũng đã thí điểm mô hình Tổ tự quản về bảo vệ môi trường theo Quyết định số 754/QĐ-ƯBND ngày 24/4/2017 của Chủ tịch UBND tỉnh nhằm tăng cường việc tham gia giám sát của cộng đồng đối với việc xả thải của các cơ sở công nghiệp trên địa bàn tại các huyện Cái Nước, Phú Tân, Trần Văn Thời và TP Cà Mau. Như vậy, rõ ràng có quá nhiều giải pháp được đưa ra nhưng nhìn lại chất lượng các công trình, dự án chưa phát huy hiệu quả toàn diện.
Là địa bàn rộng, gần biển và xa trung tâm thành phố, Ngọc Hiển luôn đau đáu nỗi lo về rải thác. Chủ tịch UBND huyện Ngọc Hiển Lý Hoàng Tiến nhìn nhận: “Hiện nay, chất thải ở khu vực nông thôn trên địa bàn huyện và gần như tất cả khu dân cư đều thải trực tiếp ra sông, rất ô nhiễm. Không những vậy, các hoạt động chế biến thuỷ sản, nhà máy bột cá cũng gây ảnh hưởng đến môi trường nghiêm trọng. Vấn đề này chúng tôi rất khó xử lý, mong Sở TN&MT hỗ trợ công tác quản lý để kiểm soát tốt hơn”.
Không những thế, với gần 100 tỷ đồng chi cho công tác bảo vệ môi trường năm 2019, hiện nay còn rất nhiều công trình, dự án lớn về môi trường vì nhiều lý do khác nhau, từ khách quan đến chủ quan vẫn còn... nằm trên giấy. Trong đó, các dự án về thu gom, xử lý chất thải tập trung chậm được triển khai như: Dự án đầu tư xây dựng, nâng cấp hệ thống thu gom, thoát nước và xây dựng hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt nội ô TP Cà Mau công suất 30 ngàn mét khối/ngày. Đặc biệt, dự án đầu tư hạ tầng bảo vệ môi trường các khu công nghiệp đang gặp khó khăn về nguồn vốn đầu tư, do ngân sách tỉnh không thể đảm bảo và việc kêu gọi xã hội hoá các nhà đầu tư tham gia dự án chưa mang lại hiệu quả.
 |
| Việc thay thế các bãi rác thành trạm trung chuyển rác mà không bố trí bãi rác dự phòng khiến các địa phương gặp khó khăn khi nhà máy xử lý rác tại TP Cà Mau tạm ngưng hoạt động. |
Bên cạnh đó, dự án đầu tư khu xử lý chất thải rắn tập trung tại xã Khánh An, huyện U Minh với ưu tiên lựa chọn công nghệ đốt rác phát điện, thay thế dần các hình thức xử lý rác gây ô nhiễm môi trường thời gian qua vẫn chưa thể kêu gọi nhà đầu tư tham gia, do lượng rác thải của tỉnh chưa đảm bảo đủ công suất xử lý rác để nhà đầu tư áp dụng công nghệ đốt rác phát điện (hơn 500 tấn/ngày).
Xử lý rác thải tại thời điểm hiện tại đã là một câu chuyện quá nhiêu khê, trong khi những nhận định về môi trường thời gian tới được ông Trịnh Văn Lên nêu ra còn khó khăn gấp bội. Ông Lên đề xuất: “Hiện nay, cùng với quá trình phát triển kinh tế - xã hội đã phát sinh thêm nhiều vấn đề môi trường mới như: Kiểm soát ô nhiễm không khí trong quá trình đô thị hoá, sản xuất công nghiệp; Ô nhiễm nguồn nước từ hoạt động nuôi trồng thuỷ sản; Ô nhiễm môi trường biển và ven biển, bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất...; Giải pháp giảm thiểu ô nhiễm do rác thải nhựa, công nghệ xử lý rác thải sinh hoạt thân thiện với môi trường... cần được cập nhật vào quy hoạch để có định hướng quản lý phù hợp trong tình hình mới”.
Ngoài ra, theo quy định của Luật Quy hoạch năm 2017, có hiệu lực từ ngày 1/1/2019, sẽ không còn thực hiện quy hoạch môi trường cấp tỉnh mà nội dung này sẽ được tích hợp vào quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Cà Mau giai đoạn 2021-2030. “Vì vậy, Sở TN&MT sẽ tiếp tục nghiên cứu, đề xuất xây dựng các giải pháp quy hoạch nhưng cần có sự đồng bộ giữa các ngành, lĩnh vực với lĩnh vực môi trường để tránh chồng chéo và có tính khả thi khi triển khai quy hoạch trong thực tế nhằm đảm bảo phù hợp với yêu cầu quản lý môi trường trên địa bàn tỉnh. Đặc biệt, trước mắt sẽ tập trung triển khai thực hiện các giải pháp bảo vệ môi trường theo Chỉ thị số 09/CT-UBND ngày 10/8/2016 của Chủ tịch UBND tỉnh và Kế hoạch khắc phục ô nhiễm môi trường trên địa bàn tỉnh”, ông Lên cho biết./.
Hồng Nhung
Xem thêm bình luận