Phương tiện nhỏ, trang thiết bị thô sơ, học hỏi kinh nghiệm từ những người đi trước... là tất cả những gì mà ngư dân khai thác ven bờ có được trong hành trình rẽ sóng mưu sinh.
Với tác động của biến đổi khí hậu, thời tiết ngày một cực đoan hơn, nhất là thời tiết biển, thì bất kể thời gian nào những ngư dân sống bằng nghề khai thác ven bờ cũng có thể đối mặt với hiểm nguy. Vào mùa mưa bão như hiện nay, mỗi chuyến mưu sinh lại trở nên nhọc nhằn và hiểm nguy gấp bội khi những cơn mưa xuất hiện với mật độ ngày một dày hơn, nặng hạt hơn kèm theo là sóng lớn và triều cường dâng.
Không giống với bất cứ ngành nghề nào, khi mọi người chìm sâu trong giấc ngủ để hồi phục sức lực chuẩn bị cho một ngày lao động mới, thì những người dân sống bằng nghề khai thác ven bờ đã tất bật bắt đầu ngày làm việc. Mấy mươi năm nay vẫn vậy, trang thiết bị, phương tiện, ngư cụ... của dân khai thác ven bờ vẫn còn rất thô sơ. Chiếc vỏ máy cùng một vài tấm lưới, khoảng 2-3 lao động, thậm chí chỉ 1 là đã đủ cho chuyến đánh bắt từ 2-3 giờ sáng tới xế chiều.
Giống như Hương Mai, vàm Kênh T29 cũng là điểm tập trung các phương tiện khai thác nhỏ sau mỗi chuyến biển.
Chúng tôi trở lại cửa biển Hương Mai, xã Khánh Tiến, huyện U Minh trong những ngày cuối tháng 9. Gần 12 giờ trưa, một vài phương tiện khai thác đã bắt đầu cập bờ. Ðịa điểm quen thuộc của phần lớn ngư dân này chính là cống Hương Mai, trên bờ một số chị em phụ nữ đã ngồi chờ từ trước. Khi những tụng lưới được đưa từ thuyền lên, họ bắt tay vào công việc gỡ cá, mực. Sau gần 1 giờ, tụng lưới đầu tiên cũng đã được gỡ xong, thành quả mà họ thu được chỉ khoảng 2 kg mực bầu, hơn 4 kg cá sóc, cá đù, cá khoai... Nhìn kết quả sau gần 10 giờ lênh đênh trên biển, anh Nguyễn Văn Ðoàn thở dài: “Ði biển hên xui lắm, có lúc hên kiếm vài triệu đồng, nhưng có khi cũng lỗ dầu. Hiện nay hên ít hơn xui, nên cuộc sống vẫn còn chật vật”.
Ða phần cuộc sống của ngư dân khai thác ven bờ như gia đình anh Ðoàn mà chúng tôi từng tiếp xúc và tìm hiểu thì, đàn ông đi biển, còn phụ nữ ở nhà và trông chờ vào lượng cá tôm chồng con đánh bắt được từ biển. Cuộc sống quẩn quanh chỉ có vậy, nên "hễ khi đồ khô là trong nhà hết tiền".
Sự “hên - xui” mà anh Ðoàn chia sẻ, không chỉ ở sản lượng đánh bắt được mà còn ở thiên tai, thời tiết. Dù là đánh bắt gần bờ nhưng lại vào ban đêm và ngoài biển cả mênh mông, 1 tàu chỉ 1-2 người, trong khi thời tiết biển thất thường, từ nắng chuyển sang mưa, sóng lớn rất nhanh, rất nguy hiểm.
Sau hơn 10 giờ ngoài biển, thành quả mà anh Ðoàn thu được chỉ là hơn 2 kg mực và một ít cá các loại.
Sự dị thường của thời tiết đã để lại không ít hậu quả cho những ngư dân khai thác ven bờ, kể cả khi phương tiện neo đậu. Gia đình chị Trần Thanh, ấp Kinh Hòn, xã Khánh Bình Tây là một trong số đó. Chị Thanh kể lại thiệt hại của gia đình cách đây hơn 1 năm: “Chưa đầy 5 phút là sóng nổi lên đánh dồn dập. Mình ngồi cách đó chưa được 5 m mà không trở tay kịp. Sóng đánh, vỏ máy bị va đập vào cây rừng ven biển hư hỏng nặng. Lú, lưới bị vùi lấp dưới bùn, một số thu gom về chỉ để bán ve chai”.
“Chúng tôi ở đây chỉ có đi biển, chứ biết làm nghề gì nữa đâu. Chịu khó chút cũng sống được qua ngày", anh Trần Văn Thành, người bạn đi biển của anh Ðoàn, góp chuyện.
Anh Thành chia sẻ thêm: "Nghề lưới mà anh em đang làm, tuy ở gần bờ nhưng cũng nguy hiểm lắm. Tàu nhỏ, sóng cũng dữ dội. Biển đang yên lặng, có khi chưa thả xong lưới là xuất hiện dông gió, phải bỏ lưới chạy vào bờ, có khi không kịp. Làm ngư dân, trải qua những phen hú vía như vậy cũng không quá hiếm”.
Là nghề làm ăn "trên bọt nước", nên đòi hỏi không chỉ có sức khoẻ, kỹ năng mà cần được trang bị đầy đủ thiết bị an toàn, hiện đại, nhất là trong điều kiện thời tiết như hiện nay. Ðiều này ai cũng hiểu. Tuy nhiên, điều kiện kinh tế khó khăn, nên việc đầu tư, trang bị cho nghề còn hạn chế. Hiện đa phần bà con ngư dân khai thác ven bờ chủ yếu dựa vào kinh nghiệm được tích luỹ qua thực tiễn, hay từ người đi trước truyền lại, cả trong hoạt động đánh bắt cho đến quan sát thời tiết...
Biển cả mênh mông, trước mỗi chuyến biển, không ai có thể đoán định được điều gì. Khai thác có ngày thất cũng có ngày trúng, đó là chuyện bình thường. “Chỉ mong trời yên biển lặng để được ra biển làm nghề", đó là mong ước của anh Ðoàn cũng như nhiều bà con ngư dân làm nghề khai thác ven bờ hiện nay./.
Nguyễn Phú
Xem thêm bình luận