Vỡ nợ không có khả năng thanh toán, có phạm tội lừa đảo?

Hỏi: Năm 2018, mẹ tôi có vay mượn của người quen số tiền 300 triệu đồng để làm ăn. Mỗi tháng đóng lãi suất 3%, cam kết sau 3 năm sẽ hoàn vốn. Mẹ tôi đóng đủ hàng tháng. Từ năm 2020 đến nay, do tình hình dịch COVID-19 khó khăn, việc làm ăn của mẹ gặp khó khăn dẫn đến không có khả năng đóng lãi. Bên cho vay yêu cầu mẹ tôi thanh toán tiền gốc theo đúng cam kết nhưng mẹ cũng không còn khả năng. Họ đòi nếu mẹ cố tình không trả, sẽ thưa bên công an vì tội lừa đảo. Xin hỏi, trong trường hợp này, mẹ tôi có phải đi tù không? Nếu tòa tuyên phải trả tiền mà gia đình tôi hiện tại không còn khả năng thanh toán, chỉ có một căn nhà để ở thì có bị buộc phải bán nhà để trả nợ không?

Thuhong96bl@gmail.com

Trả lời: Quan hệ giữa mẹ bạn và chủ nợ là quan hệ cho vay, đây là quan hệ dân sự chứ không phải hình sự. Việc vay mượn của mẹ bạn có thỏa thuận về việc trả lãi, thời hạn hoàn vốn. Nếu đúng như bạn trình bày, là bên vay đã đóng lãi đúng hẹn, do tình hình dịch bệnh ngoài ý muốn nên thời gian sau này không thể trả đúng như thỏa thuận. Cơ quan điều tra xác định không có yếu tố lừa dối để chiếm đoạt tiền hay trốn tránh nghĩa vụ trả nợ, thì không liên quan đến trách nhiệm hình sự và mẹ bạn không phải đi tù.

Đối với trách nhiệm dân sự, với trường hợp trên, bên cho vay có thể sẽ khởi kiện ra tòa để yêu cầu trả nợ vay. Nợ vay sẽ được khấu trừ lại những phần lãi mà mẹ bạn đã đóng vượt mức lãi suất theo quy định của Nhà nước.

Ở giai đoạn thi hành án, nếu mẹ bạn không có tài sản nào khác ngoài trừ căn nhà duy nhất gia đình đang ở, theo quy định của Luật Thi hành án dân sự năm 2014, thì nếu có yêu cầu từ bên được thi hành án, thì cơ quan Thi hành án vẫn có quyền kê biên bạn nhé.

Việc kê biên nhà ở là nơi ở duy nhất của người phải thi hành án và gia đình chỉ được thực hiện sau khi xác định người đó không có các tài sản khác hoặc có nhưng không đủ để thi hành án (trừ trường hợp người phải thi hành án đồng ý kê biên nhà ở để thi hành án).

Từ các quy định trên, cơ quan Thi hành án có quyền kê biên căn nhà duy nhất là nơi ở của người phải thi hành án và gia đình để thi hành án nếu người đó không có tài sản nào khác hoặc có nhưng không đủ để thi hành án.

Thân ái!

Luật gia KIM PHƯỢNG