Xuất cảnh, nhập cảnh để khai thác thuỷ sản trái phép; cản trở hoặc gây rối loạn hoạt động của mạng máy tính, mạng viễn thông để khai thác thuỷ sản trái phép; xâm phạm trọng lĩnh vực thương mại thuỷ sản... là những hành vi có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Nghị quyết số 04/2024/NQ-HĐTP ngày 12/06/2024 của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự liên quan đến khai thác, mua bán, vận chuyển trái phép thủy sản (gọi tắt là Nghị quyết số 04/2024/NQ-HĐTP).
Tàu cá ra vào cửa biển được chính quyền và các lực lượng chức năng phối hợp quản lý chặt chẽ, nhằm ngăn ngừa nguy cơ vi phạm trong khai thác IUU từ sớm. (Ảnh minh hoạ)
Nghị quyết số 04/2024/NQ-HĐTP là căn cứ pháp lý quan trọng để tuyên truyền đến các tổ chức, cá nhân liên quan đến khai thác, mua bán và vận chuyển thuỷ sản nhằm phòng chống khai thác thuỷ sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Đồng thời, đây cũng là cơ sở pháp lý để các cơ quan tiến hành tố tụng xử lý nghiêm các vụ việc môi giới, móc nối đưa tàu cá đi khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; hợp thức hoá hồ sơ các lô hàng xuất khẩu.
Khai thác thuỷ sản là lĩnh vực kinh tế mũi nhọn của tỉnh cũng là ngành nghề có liên quan đến sinh kế của hàng chục nghìn lao động ở địa phương. Thời gian qua, tỉnh đã tăng cường triển khai nhiều biện pháp, trong đó có cả việc xử lý nghiêm các vi phạm nhằm tạo sức răn đe, từng bước xây dựng nghề khai thác bền vững.
Từ đầu năm đến nay có 39 vụ vi phạm liên quan đến IUU đã được các lực lượng chức năng tỉnh xử phạt, trong đó, xử lý hình sự 1 vụ về hành vi tổ chức, môi giới cho người khác xuất nhập cảnh trái phép, gắn với hoạt động khai thác bất hợp pháp. Đây là một động thái cho thấy sự kiên quyết trong mục tiêu lập lại trật tự trong hoạt động khai thác thuỷ sản. Hay như trước đó (năm 2024), tỉnh đã khởi tố 3 vụ án hình sự về “Tổ chức, môi giới cho người khác trốn đi nước ngoài hoặc ở lại nước ngoài trái phép”. Có 2 vụ đã được đưa ra xét xử lưu động, qua đó, góp phần răn đe, mang lại hiệu quả cao trong công tuyên truyền.
Không chỉ kiên quyết xử lý nghiêm mà nhiều giải pháp “mềm” khác cũng đã được tỉnh triển khai trong nỗ lực phòng chống khai thác IUU. Đầu tư nâng cấp hạ tầng nghề cá; đưa vào vận hành hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử (eCDT); 100% tàu cá thuộc diện có nguy cơ ký cam kết không đưa tàu ra khơi khi chưa đủ điều kiện theo quy định và được số hoá toàn bộ để theo dõi, giám sát; gắn trách nhiệm cụ thể của từng chủ tàu, từng địa phương, từng cơ quan quản lý…
Những giải pháp quyết liệt thời gian qua của tỉnh đã góp phần đưa công tác quản lý, giám sát khai thác có nhiều chuyển biến rõ rệt, nghề cá ngày có trách nhiệm và ngăn ngừa vi phạm từ gốc.
Theo ông Nguyễn Văn Phỉnh, Khóm 4, xã Cái Đôi Vàm, chia sẻ: “Không chỉ mỗi chuyến ra khơi khai thác tất cả các sản phẩm thu được đều có ghi chép nhật ký rõ ràng, sau đó tiến hành báo cáo với cảng cá. Ngoài ra, tàu cá còn áp dụng quy trình về an toàn thực phẩm, tức ngoài muối với nước đá thì không sử dụng thêm bất cứ một loại chất nào nhằm đảm bảo an toàn”.
Sản phẩm sau khai thác được các chủ tàu ghi chép và báo cáo cho các cảng cá.
Có thể thấy, sự nỗ lực, hành động cụ thể, quyết liệt sát thực tế của chính quyền các cấp thời gian qua trong quản lý, chống khai thác IUU đã tạo ra những sự chuyển biến rõ nét, thực chất từ nhận thức đến hoạt động khai thác của bà con ngư dân. Hiện nay, khi chính quyền chỉ còn 2 cấp, nhiệm vụ chống khai thác IUU của UBND xã phải đảm nhận nặng nề hơn trước.
Nhằm đảm bảo nhiệm vụ này được triển khai liên tục, không ảnh hưởng đến công tác chống khai thác IUU của tỉnh, ông Tô Tấn Nghiệp, Phó Chủ tịch UBND xã Cái Đôi Vàm, cho biết, việc quản lý đội tàu khai thác được UBND xã phối hợp chặt chẽ với Đồn biên phòng và cơ quan quân sự. Theo đó, thường xuyên tổ chức các buổi kiểm tra, rà soát các thiết bị giám sát hành trình trên tàu cá.
“Hiện nay, nguồn lợi từ biển giảm mạnh, trước đây đánh gần bờ thôi là cá làm không nổi, còn hiện nay ra khơi mà còn không có cá. Ngoài ra, kể từ khi dịch Covid-19 đến nay giá cá giảm mạnh, trong khi nguyên liệu đầu vào tăng nên nghề khai thác của bà con gặp rất nhiều khó khăn. Hiện nay, ngư dân chỉ khai thác cầm chừng chờ thời cơ”, ông Phỉnh bộc bạch. Đây được xem là một khó khăn lớn và cũng là nguyên nhân khiến một số bà con ngư dân dù biết các quy định nhưng vẫn cố tình vi phạm.
Khai thác thuỷ hải sản là thế mạnh của tỉnh, nhưng hiện nay, giá thành sản phẩm còn thấp ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống ngư dân cũng như làm gia tăng nguy cơ vi phạm IUU. (Ảnh minh hoạ)
Tuyên truyền, đảm bảo 100 % ngư dân được phổ biến đầy đủ các quy định về khai thác thuỷ sản hợp pháp, nhất là các nội dung mới của Nghị quyết số 04/2024/NQ-HĐTP vẫn được xem là giải pháp quan trọng và đang tiếp tục được tăng cường.
Theo Ông Lê Minh Kiệt, Trưởng khóm 4, xã Cái Đôi Vàm, “chính quyền địa phương đi đến từng hộ dân vận động ký cam kết chấp hành các quy định. Đến thời điểm này đã đạt hơn 98%. Ngoài ra, bà con cũng tuân thủ khá tốt các quy định trong khai thác mang tính tận diệt, huỷ diệt, dù khai thác có sản lượng hay không cũng không dùng các hình thức khai thác này”.
Theo đó, mới đây Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau đã có công văn chỉ đạo tăng cường các biện pháp phòng, chống khai thác IUU. Trong đó, giao Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh hỗ trợ, hướng dẫn UBND cấp xã xử lý dứt điểm các nhóm tàu cá có nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU. Đồng thời, chủ trì, phối hợp với các sở, ngành, địa phương, đơn vị có liên quan kiểm soát, giám sát chặt chẽ tàu cá ra vào cảng, sản lượng thuỷ sản khai thác; theo dõi, quản lý các cảng cá, bến cá tư nhân, đảm bảo thực hiện đầy đủ quy định về chống khai thác IUU. Tập trung triển khai hiệu quả công tác đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép khai thác thuỷ sản, cập nhật đầy đủ dữ liệu tàu cá vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase); đôn đốc, xử lý dứt điểm các hành vi vi phạm ngắt kết nối…
Nguyễn Phú - Chí Diện
Xem thêm bình luận