Những vụ hoả hoạn liên tiếp đã thiêu rụi tài sản, để lại hậu quả nặng nề về kinh tế cho nhiều gia đình. Nguy cơ cháy nổ vẫn rình rập, từ khu dân cư, trường học, bệnh viện đến các khu chợ sầm uất, nếu công tác phòng ngừa không được siết chặt ngay từ gốc. Thực tế cho thấy, các mô hình phòng cháy chữa cháy (PCCC) cộng đồng đang phát huy hiệu quả, nhưng để tạo ra sự thay đổi bền vững, những giải pháp này cần được nhân rộng, đi đôi với chế tài thực thi nghiêm túc. Chỉ khi mỗi người xem PCCC là trách nhiệm của chính mình, thì nguy cơ và những thảm kịch do cháy gây ra mới thực sự được đẩy lùi.
Lan toả những mô hình phòng cháy
Mỗi giây khi đám cháy bùng lên đều là cuộc chiến giành giật sự sống. Dù lực lượng cứu hoả chuyên nghiệp có nhanh đến đâu, họ vẫn không thể xuất hiện tức thì ở mọi điểm cháy. Chính vì vậy, mô hình như tổ liên gia an toàn PCCC đã trở thành tuyến phòng vệ đầu tiên với phương châm “hàng xóm cứu nhau trước khi chờ đến lực lượng chức năng”.
Hiện nay tỉnh Cà Mau đã xây dựng được 280 tổ liên gia an toàn PCCC, mỗi tổ từ 5-20 hộ gia đình, được trang bị bình chữa cháy, chuông báo động, búa phá cửa và quan trọng nhất là kỹ năng xử lý đám cháy cơ bản. Một tiếng chuông báo động vang lên, thay vì hoảng loạn, người dân lập tức hành động, dập lửa, cứu người mắc kẹt và báo ngay cho lực lượng cứu hoả.
Ông Nguyễn Quốc Nghị, Tổ trưởng Tổ Liên gia an toàn PCCC ở ấp Tân Thuộc, xã An Xuyên, TP Cà Mau, cho biết: “Hiện tổ có 14 thành viên, trong đó 11 hộ đã được trang bị đầy đủ thiết bị PCCC, còn 3 hộ không kinh doanh đang được vận động tham gia. Tổ thường xuyên khởi động máy chữa cháy để đảm bảo máy móc luôn trong tình trạng hoạt động tốt, tổ chức diễn tập, qua đó giúp bà con nâng cao kiến thức và kỹ năng xử lý tình huống khẩn cấp”.
Bình chữa cháy có tem kiểm định của Việt Nam hiện có giá khoảng 400 ngàn đồng/bình.
Ví như, vụ cháy nhỏ gần đây do chập điện xảy ra ở khu vực lân cận, các thành viên trong tổ đã hỗ trợ bà con khống chế nhanh đám cháy. Ông Nghị chia sẻ, tổ liên gia được thành lập tháng 3/2023, theo chỉ đạo của cấp lãnh đạo, ông đã đầu tư thêm thiết bị chữa cháy và nâng cao ý thức phòng ngừa cho bà con. Giờ đây ý thức phòng cháy đã lan toả khắp xóm, từ việc kiểm tra bếp núc, ổ điện đến sắp xếp đồ đạc gọn gàng. Quan trọng nhất là khi xảy ra sự cố mọi người đều biết cách ứng phó hiệu quả.
Tại khu vực đông dân cư như chợ Chà Là (xã Trần Phán, huyện Ðầm Dơi), từ sau sự cố đau lòng năm 2018, ý thức phòng cháy của người dân đã thay đổi rõ rệt. Trung tá Trần Cửu Long, Phó trưởng Công an xã, cho biết: “Xã đã thành lập 12 tổ liên gia an toàn PCCC, mỗi tổ gồm 20 hộ, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên. Hiện nay, 100% hộ kinh doanh đều được trang bị bình chữa cháy với quy định rõ ràng: những người không ở lại qua đêm phải tắt cầu dao trước khi rời khỏi nhà”. Những thói quen nhỏ này đã góp phần ngăn ngừa tai hoạ, giúp giảm đáng kể nguy cơ cháy nổ.
Một bước tiến đáng kể nữa là việc xây dựng và triển khai 30 điểm “Chữa cháy cộng đồng” tại những khu vực có nguy cơ cao. Theo Trung tá Nguyễn Hoài Hận, Tổ trưởng Tổ PCCC tỉnh Cà Mau, các điểm này được bố trí chiến lược, trang bị bình chữa cháy công suất lớn, vòi phun áp lực cao và hệ thống báo động tự động. Khi có sự cố, chỉ cần thao tác kích hoạt đơn giản, còi báo động sẽ vang lên, đồng thời tín hiệu được truyền đến trung tâm chỉ huy.
Phong trào PCCC ở Cà Mau không chỉ giới hạn ở các khu dân cư mà nhiều cơ quan, doanh nghiệp và trường học cũng đã chủ động tham gia, xây dựng mô hình “Cụm cơ quan, doanh nghiệp an toàn PCCC”. Phân hiệu Trường Ðại học Bình Dương tại Cà Mau là đơn vị tiên phong tích hợp nội dung PCCC vào chương trình giảng dạy. Ông Ðinh Chí Hiếu, Phó giám đốc Phân hiệu, thông tin: “Các buổi diễn tập giúp sinh viên rèn luyện kỹ năng thực tiễn, từ việc sử dụng thành thạo bình chữa cháy, nhận diện tín hiệu cảnh báo, cho đến kỹ năng tìm kiếm lối thoát hiểm trong những tình huống khẩn cấp”.
Phân hiệu Trường Đại học Bình Dương Cà Mau ký kết phối hợp với Phòng cảnh sát PCCC và CNCH Công an tỉnh triển khai mô hình “Trường học an toàn PCCC”.
Chính nhờ sự kết hợp giữa công nghệ hiện đại và tinh thần chủ động từ mỗi cá nhân, cơ quan, doanh nghiệp đã xây dựng một mạng lưới an toàn, vững chắc, sẵn sàng ứng phó với mọi nguy cơ cháy nổ.
Hiểu đúng, thực hiện nghiêm
Trung tá Nguyễn Hoài Hận chia sẻ: “Người dân cần chủ động trong việc bảo vệ tính mạng và tài sản của chính mình. Riêng đối với đảng viên, đây không đơn thuần là lời khuyên mà là trách nhiệm bắt buộc, phải được thực hiện nghiêm túc theo Chỉ thị số 01/CT-TTg, ngày 3/1/2023 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường công tác PCCC trong tình hình mới".
Theo Trung tá Hoài Hận, mỗi cán bộ, đảng viên, đặc biệt là những người đứng đầu các cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh, cần tự soi xét trách nhiệm của bản thân, đồng thời tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về PCCC. Họ phải là những người tiên phong, làm gương cho cấp dưới và người dân noi theo. Sự chủ quan hay lơ là trong công tác phòng cháy không chỉ là biểu hiện của thiếu ý thức, trách nhiệm mà còn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn nghiêm trọng nếu chẳng may sự cố xảy ra.
Trung tá Nguyễn Hoài Hận lưu ý thêm: "Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ khuyến khích mỗi gia đình chủ động trang bị bình chữa cháy tại nhà, vì sự an toàn của bản thân và tài sản, đồng thời thể hiện cam kết trách nhiệm với cộng đồng. Mỗi hành động nhỏ trong phòng cháy là một bước bảo vệ sự an toàn chung cho cả xã hội".
Ðể công tác phòng cháy thực sự hiệu quả, cần chú trọng đến những nguyên nhân tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ, đặc biệt là từ hệ thống điện. Một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến cháy nổ tại các hộ gia đình và cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ chính là hệ thống điện không đảm bảo an toàn. Ông Nguyễn Thành Thạo, Trưởng phòng An toàn, Công ty Ðiện lực Cà Mau, bày tỏ lo ngại về tình trạng sử dụng thiết bị điện không đúng cách, hệ thống dây dẫn cũ kỹ, kéo dây kém chất lượng, dây điện chằng chịt ở các vị trí khuất tầm mắt hoặc việc sử dụng điện quá tải trong giờ cao điểm.
Hiện tại, toàn tỉnh Cà Mau có khoảng 3.348 hộ dân sử dụng điện không an toàn, phần lớn là các trường hợp chia điện từ hộ chính mua điện trực tiếp từ điện lực. Ông Nguyễn Thành Thạo cho biết: “Rất nhiều vụ cháy bắt nguồn từ lỗi chạm, chập điện. Chúng tôi khuyến cáo người dân nên kiểm tra hệ thống điện định kỳ, thay thế dây dẫn khi có dấu hiệu hư hỏng và lắp đặt thiết bị bảo vệ, aptomat tự động, để hạn chế nguy cơ cháy nổ”.
Ðể giảm thiểu rủi ro từ hệ thống điện không an toàn, từ năm 2016-2022, Công ty Ðiện lực Cà Mau đầu tư hơn 67 tỷ đồng hỗ trợ 1.720 hộ dân chuyển từ hình thức chia điện sang sử dụng điện chính thức. Song song đó, công ty triển khai các chương trình hỗ trợ kỹ thuật và tư vấn miễn phí về an toàn điện tại TP Cà Mau và các huyện trong tỉnh. Những bước đi này không chỉ nâng cao chất lượng nguồn điện mà còn góp phần quan trọng trong việc giảm thiểu nguy cơ cháy nổ, đây là yếu tố quan trọng nhưng thường bị xem nhẹ trong sinh hoạt hằng ngày.
Bên cạnh nỗ lực của ngành điện lực, công tác PCCC được tăng cường theo Chỉ thị số 01/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ và các chỉ đạo của Giám đốc Công an tỉnh. Phòng Cảnh sát PCCC và Cứu nạn cứu hộ đã triển khai nhiều chương trình thiết thực. Trong năm 2023, 500 bình chữa cháy xách tay được vận động từ các doanh nghiệp để trao cho các hộ nghèo, gia đình chính sách tại các huyện Trần Văn Thời, Cái Nước và Năm Căn. Ðây không chỉ là hỗ trợ vật chất, mà còn là lời nhắc nhở về tầm quan trọng của việc phòng cháy ngay tại nhà. Sang năm 2024, chương trình tiếp tục được mở rộng với 200 bình chữa cháy trao tặng các gia đình khó khăn tại TP Cà Mau. Tuy nhiên, con số này vẫn chỉ là khởi đầu, vì công tác phòng cháy không thể chỉ dừng lại ở việc phát thiết bị mà còn phải thay đổi từ nhận thức đến hành động của mỗi người dân.
Thực tế cho thấy, công tác phòng cháy chỉ thực sự hiệu quả khi được thể hiện bằng những hành động cụ thể và thói quen hằng ngày. Thông điệp “Luôn nghĩ về an toàn phòng cháy, luôn hành động vì an toàn phòng cháy” không dừng lại ở khẩu hiệu suông mà trở thành kim chỉ nam trong từng hành động. Chỉ khi mỗi người dân ý thức được vai trò của mình trong công tác phòng cháy, những nỗ lực của cả cộng đồng mới thực sự phát huy hiệu quả./.
Loan Phương - Việt Mỹ
Xem thêm bình luận