Mưa lớn kết hợp với triều cường dâng cao từng gây ra nhiều thiệt hại trong sản xuất, hạ tầng các công trình, nhất là đường giao thông bị hư hỏng, gây nguy hiểm cho người và phương tiện tham gia giao thông... Do đó, đây là loại hình thiên tai cần chủ động phòng từ sớm, từ xa.
- Phòng, chống thiên tai - Phòng vẫn là chính
- Ðầu tư hạ tầng phòng, chống thiên tai
- Quỹ Phòng, chống thiên tai - Nguồn trợ lực quan trọng
Có 3 mặt giáp biển và bờ biển dài, từ đó mực nước trên các sông, rạch trong tỉnh phải chịu ảnh hưởng bởi triều biển Ðông và biển Tây. Theo dự báo của Ðài Khí tượng Thuỷ văn tỉnh, từ tháng 5/2025, thời tiết vào mùa mưa, mực nước trên các kênh, rạch lên cao và đạt cao nhất vào tháng 11, 12.
Tuy nhiên, theo ông Trịnh Xuân Hưng, Giám đốc Ðài Khí tượng Thuỷ văn tỉnh: "Từ ngày 10-17/1 đã xuất hiện đợt triều cường cao, mực nước tại các trạm đo đều cao hơn so với cùng kỳ năm 2024. Cụ thể, tại trạm Sông Ðốc, do ảnh hưởng kết hợp giữa triều cường với gió mùa Ðông Bắc hoạt động mạnh vào ngày 12/1 khiến mực nước lên cao và đạt giá trị 1,35 m. Ðây là tháng xuất hiện mực nước cao nhất kể từ khi thành lập trạm tại đây cho đến nay".
Hệ thống đê bao ngăn triều cường đang cần tiếp tục được đầu tư kiện toàn. (Trong ảnh: Công trình nạo vét thuỷ lợi kết hợp chống tràn trên địa bàn phường Tân Thành).
Trong nhiều năm qua, trên địa bàn tỉnh xảy ra nhiều đợt ngập lụt kéo dài do ảnh hưởng của hoàn lưu các cơn bão gây mưa lớn kết hợp với triều cường dâng cao. Mực nước lịch sử theo ghi nhận thực tế tại các trạm đo cụ thể đã từng ghi nhận như: Trạm Cà Mau trên sông Gành Hào ghi nhận 1,16 m, xuất hiện vào ngày 3/10/2023 (vượt báo động III 0,31 m); trạm Năm Căn trên sông Cửa Lớn ghi nhận 1,80 m, xuất hiện vào ngày 7/12/2021 (vượt báo động III 0,20 m); trạm Sông Ðốc ghi nhận 1,30 m, xuất hiện vào ngày 12/7/2022 (vượt báo động III 0,35 m).
Hiện nay, trên địa bàn toàn tỉnh đã có 93 tuyến đê bao, bờ bao được xây dựng với tổng chiều dài 710 km. Toàn tuyến đê biển Tây có gần 52 km đê được kiên cố hoá, hơn 56 km đê đất, tổng chiều dài kè bảo vệ bờ biển tại tỉnh gần 80 km. Hiện tại, các tuyến kè bảo vệ bờ biển cơ bản ổn định. Ngoài ra, hệ thống thuỷ lợi của tỉnh có 214 cống và 24 trạm bơm với các nhiệm vụ chính là kiểm soát mặn, ngăn triều và tiêu nước.
Tuy nhiên, hiện trạng hạ tầng và thuỷ lợi vẫn chưa thể đáp ứng được trước diễn biến ngày càng cực đoan của biến đổi khí hậu, triều cường nước biển dâng và các loại hình thiên tai khác. Phần lớn cơ sở hạ tầng trên địa bàn tỉnh dễ bị tổn thương bởi thiên tai. Mùa mưa thì sạt lở lộ giao thông, đe doạ các công trình y tế, giáo dục, điện, đường ven sông; bão, áp thấp nhiệt đới, dông lốc gây sập, tốc mái, hư hỏng các công trình công cộng. Mùa nắng thì hạn hán gây sụt lún đất khu vực ngọt hoá, sụt lún các công trình đê kè... Ðặc biệt, đối với hệ thống tiêu thoát nước hiện tại đang là hệ thống thoát chung cho cả nước mưa và nước thải sinh hoạt, một số hệ thống đã xây dựng không còn phù hợp với điều kiện hiện nay, thường xảy ra ngập úng khi gặp mưa, triều cường, gây khó khăn cho sinh hoạt cũng như cuộc sống người dân.
Tuân thủ lịch thời vụ theo khuyến cáo của cơ quan chuyên môn là giải pháp giảm thiệt hại do thiên tai trong sản xuất. (Trong ảnh: Nông dân TP Cà Mau cày ải chuẩn bị cho vụ lúa hè thu năm 2025).
Ngọc Hiển là huyện ven biển, có 3 mặt giáp biển, mặt còn lại giáp sông Cửa Lớn, với chiều dài bờ biển hơn 98 km và 23 cửa sông thông ra biển. Ngoài ra, toàn huyện có 281 kênh, rạch lớn nhỏ, với chiều dài hơn 994 km và có 1 kênh trục chảy dọc từ cửa Bồ Ðề và thông ra cửa Ông Trang của biển Tây. Trong khi đó, hiện toàn huyện mới có 24 tuyến đê bao, bờ bao được xây dựng với tổng chiều dài 123 km. Cao trình đê bao, bờ bao dao động từ 1,1-2,5 m.
Với điều kiện hạ tầng như vậy, theo ông Ðặng Minh Khởi, Phó chủ tịch UBND huyện Ngọc Hiển: "Hiện trạng đê bao, bờ bao chỉ đáp ứng được nhu cầu điều tiết nước và ngăn triều cường cục bộ một số khu vực. Ngoài ra, tình trạng sạt lở bờ biển, bờ sông, xâm thực đất rừng phòng hộ ven biển đang là vấn đề đáng báo động và cấp bách của huyện".
Phú Tân cũng là huyện ven biển, ông Nguyễn Văn Sơn, Phó chủ tịch UBND huyện, cho biết: "Thời gian qua, địa phương thường xuyên đối phó loại hình thiên tai là bão, gây ảnh hưởng đến tàu thuyền; nặng nề nhất trong các tháng đầu năm 2025 và cuối năm 2024 là tình trạng nước dâng. Những tháng cuối năm 2024 và đầu năm 2025 vừa qua, mực nước dâng cao hơn từ 5-6 m so với những năm trước, nên gần như các xã ven biển bị ngập, ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất và hiện nay cũng chỉ có thể xử lý cục bộ trong dân".
Mưa lớn kết hợp với triều cường dâng cao trên địa bàn tỉnh đã từng gây ra thiệt hại hàng ngàn héc-ta lúa, hoa màu, diện tích nuôi thuỷ sản. Trong khu vực đô thị, nhiều tuyến đường giao thông bị ngập sâu trong thời gian dài, dẫn đến hư hỏng, gây nguy hiểm cho người và phương tiện tham gia giao thông. Ðỉnh điểm là năm 2020, tổng thiệt hại do thiên tai gây ra là hơn 1.072 tỷ đồng; trong đó, chỉ riêng ngập úng đã làm thiệt hại hơn 170 tỷ đồng. Năm 2025 được cho là thời gian theo chu kỳ triều.
Nhằm đảm bảo các điều kiện để chủ động, sẵn sàng ứng phó từ sớm, từ xa mọi tình huống thiên tai, giảm thiệt hại đến mức thấp nhất cho người dân và Nhà nước, ông Nguyễn Thanh Tùng, Chi cục trưởng Chi cục Thuỷ lợi, cho biết: "Bên cạnh các giải pháp phi công trình, tỉnh đang huy động nhiều nguồn lực để đầu tư, nâng cấp các công trình thuỷ lợi, đê điều, hệ thống thuỷ lợi ngăn mặn giữ ngọt, hệ thống cấp nước sinh hoạt, các công trình giao thông, chỉnh trang đô thị, khu dân cư kết hợp phòng chống thiên tai, góp phần ổn định sản xuất và đời sống người dân vùng thiên tai. Ðồng thời, tỉnh đã và đang tiếp tục triển khai các giải pháp bảo vệ, khôi phục và phát triển rừng ngập mặn ven biển và ven cửa sông".
Nguyễn Phú
Xem thêm bình luận