(CMO) Cà Mau có hệ thống sông ngòi, kinh rạch chằng chịt với mật độ 1,34 km/km2, tổng chiều dài hơn 7.000 km, chiếm 1/3 chiều dài đường thuỷ ĐBSCL. Hệ thống sông Cà Mau vô cùng rộng lớn, với các sông lớn như: Cửa Lớn, Bảy Háp, Ông Đốc, Đồng Cùng, Tam Giang, Bồ Đề, Bạch Ngưu, Trèm Trẹm… tạo thành các cửa sông lớn và hàng trăm hệ thống sông, kinh, rạch nhỏ khác...
Chính vì thế mà dòng sông, con nước có vai trò rất quan trọng trong đời sống và hình thành nên các giá trị văn hoá đặc sắc của người dân Cà Mau.
Ngã sông là nơi giao nhau giữa các dòng nước, tàu ghe xuôi ngược. Thế nên, người ta thường họp chợ tại các ngã sông để tiện bề mua bán, trao đổi hàng hoá. Thông thường các tiểu thương bày bán các mặt hàng nhu yếu phẩm cần thiết cho cuộc sống.
 |
| Buổi sáng trên đầm Thị Tường.Ảnh: QUANG MINH |
Cà Mau có nhiều tín ngưỡng văn hoá sông nước. Mỗi tín ngưỡng đều thể hiện rõ nét niềm tin về một cuộc sống an lành, sung túc và hạnh phúc. Một số tín ngưỡng nổi bật như: Tín ngưỡng thờ Cá Ông: hằng năm tổ chức lễ lớn vào ngày 14, 15, 16 tháng 2 âm lịch ở các cửa biển như Sông Đốc (huyện Trần Văn Thời), Khánh Hội (huyện U Minh); thờ Bà Cậu (Thuỷ Long Thần Nữ ( đồng hoá từ Bà Thiên Y Ana) và Cậu Tài, Cậu Quý con trai của bà) - những vị thần phúc tinh cho những người dân có cuộc sống gắn liền với sông nước; thờ Thiên Hậu Thánh Mẫu - người được xem là người mẹ của biển cả hay cứu giúp người đi biển gặp nạn và đem lại cuộc sống ấm no cho người dân.
Hằng năm vào ngày 23, 24, 25 tháng 3 Lễ hội Vía Bà diễn ra tại Chùa Bà Thiên Hậu trên địa bàn TP Cà Mau và huyện Cái Nước; thờ Bà Chúa Xứ (tín ngưỡng thờ Mẹ nổi bật nhất của ĐBSCL) tại các ngôi miếu nhỏ ven sông; thờ Bà Chúa Hòn trên đảo Hòn Chuối cũng thể hiện rõ nét văn hoá tín ngưỡng đặc sắc của cư dân vùng sông nước trong những buổi đầu khai hoang mở đất cho đến ngày nay.
Bên cạnh một số tín ngưỡng nổi trội như trên, người dân Cà Mau còn có một số tập tục: cúng, rửa tàu trước khi ra khơi; vẽ mắt cho tàu, ghe; kỵ nói những điều không may như rớt, rơi, lật,…; ăn cá không được lật con cá lại; dao bị rớt xuống sông phải mò lên nếu không thì sẽ không may mắn…
Trước kia, trong đời sống sinh hoạt của người dân Cà Mau, mọi yếu tố đều gắn liền với con nước. Lúc dựng nhà, họ thường chọn đối diện với dòng sông để tiện bề mua bán, săn bắt cá tôm, trồng trọt... Sau đó, sản sinh ra nhiều hình thức lao động trên sông như: đóng đáy, ghe cào, chài lưới, cất vó, đặt lọp, giăng câu, dựng chà, đăng…
Thông thường, người Cà Mau sử dụng các phương tiện đi lại như xuồng ba lá để lưu thông theo những con kinh, rạch nhỏ; vỏ lãi ra sông lớn để tránh sóng xô; buôn bán thì chủ yếu là ghe. Các phương tiện đều là một phần quan trọng không thể thiếu của người dân Cà Mau trước sự mênh mông của sông nước.
Dòng sông còn được ví như dòng đời của những phận người trôi nổi không đất đai, sống nương vào con nước để tìm kế sinh nhai. Họ có thể làm nghề hạ bạc, thương hồ. Khi rảnh rỗi thì nhâm nhi vài ly rượu đế, dạo phím đàn và cất lên vài câu vọng cổ bùi tai để rồi sau đó lại tiếp tục gắn bó đời mình với con nước, dòng sông.
Tất cả những nét sinh hoạt, nếp ăn, nếp ở của người dân vùng sông nước đã hình thành nên những giá trị văn hoá đặc sắc mà chúng ta cần khai thác trong hoạt động du lịch hiện nay ở Cà Mau.
Từ việc khai thác các giá trị văn hoá sông nước, Cà Mau đã, đang lồng ghép và đưa hình ảnh sông nước vào trong một số sản phẩm du lịch đặc sắc của địa phương: tham quan cửa sông Ông Đốc để tìm hiểu thêm về hoạt động ra khơi, đánh bắt hoặc tham gia vào Lễ hội Nghinh Ông hằng năm; du lịch sinh thái biển, đảo tại Hòn Khoai, Hòn Chuối; du lịch homestay với các hoạt động khai thác, đánh bắt và nuôi trồng thuỷ sản tại một số hộ gia đình ở Mũi Cà Mau, rừng U Minh Hạ,…; du lịch lễ hội, tín ngưỡng thông qua tổ chức các tour theo sự kiện tại các lễ hội văn hoá sông nước hằng năm; du lịch thể thao trên sông như lặn biển (Hòn Đá Bạc, Hòn Chuối, Hòn Khoai); đua ghe, chèo thuyền kayak, bơi lội bắt bóng trên sông lớn như sông Trẹm, sông Tam Giang; lướt ván bắt sò trên bùn (bãi bồi ở Đất Mũi, cồn Ông Trang…).
Việc xây dựng các sản phẩm du lịch văn hoá sông nước Cà Mau với tiềm năng sẵn có, định hướng lâu dài và nhiều giải pháp đồng bộ sẽ tạo điều kiện để giữ gìn và phát huy các giá trị văn hoá sông nước đặc sắc của địa phương. Đây cũng là một việc làm thiết thực góp phần đa dạng hoá các sản phẩm du lịch của Cà Mau trong xu thế phát triển chung của du lịch ĐBSCL./.
Dương Kim Chuyển
Xem thêm bình luận