Sáng sáng đi trên đường phố, từ những loa phát thanh của Minh Hải (nay là Cà Mau và Bạc Liêu) khi giai điệu: “Xuân sang rồi đàn chim én bay bay, chim én bay bay rộn ràng đón mùa xuân về. Hỡi em yêu em có hay chăng ngoài trời hoa đỏ thắm, mặt thành phố rạng rỡ…” lộng vang, ai cũng biết Tết về. Ca khúc “Mùa xuân chim én bay” của Nhạc sĩ - Nghệ sĩ Ưu tú Hoàng Bửu qua giọng ca của Nghệ sĩ Ưu tú Kim Cúc đã trở thành một “hằng số” trong tâm khảm của biết bao thế hệ. Giai điệu tha thiết, trữ tình, giọng ca trong vắt, lời ca như ướp mật mùa xuân trên từng cơn gió… Tất cả đã gợi lên một niềm vui bất tận của quê hương.
Ca khúc của niềm vui
Sự nghiệp sáng tác của Nhạc sĩ Hoàng Bửu trải dài suốt mảnh đất Bạc Liêu - Cà Mau. Dấu chân ông đi qua, tấm lòng và những ca khúc của ông còn ở lại.
Nhạc sĩ Hoàng Bửu tâm sự: “Quê hương mình anh hùng, quê hương mình cũng rất đẹp, chỉ bấy nhiêu thôi làm tôi trăn trở suốt cuộc đời”.
“Ðó là năm 1976, năm đầu tiên của đất nước hoà bình độc lập. Tôi bước thảnh thơi trên những con đường của thị xã Cà Mau, lòng rộn lên niềm vui sướng”, ông nhớ lại.
Khi ấy, Trưởng Ðài Phát thanh thị xã Cà Mau là Phan Hoàng đề nghị Nhạc sĩ Hoàng Bửu viết một ca khúc chủ đề mùa xuân. Ðêm về, nhạc sĩ suy tư: “Mùa xuân đầu tiên, nhờ ơn Ðảng, ơn Bác Hồ, nhờ Nhân dân anh hùng, cả đất nước trọn niềm vui”.
Nhạc sĩ Hoàng Bửu quyết định lựa chọn giai điệu trữ tình, thiết tha, ca từ tươi sáng để thể hiện niềm vui lớn. Vậy là những cánh én mùa xuân vút cao, cảm xúc dạt dào, nhạc sĩ hoàn thành nhạc phẩm chỉ trong 4 ngày.
 |
| Nhạc sĩ Hoàng Bửu đệm đàn cho Ca sĩ Kim Cúc thể hiện nhạc phẩm “Mùa xuân chim én bay” - một giai thoại đẹp của âm nhạc Cà Mau. |
Ông kể: “Vừa xong bài hát, tôi gặp ngay anh Phan Hoàng và cầm đàn ghi-ta hát, anh ấy “chịu liền”. Một niềm vui nho nhỏ là sáng tác này được “cảm ơn” 10 đồng khi ấy. Mấy chục năm kháng chiến, Tết cũng phải hành quân, Tết dưới tầm đạn pháo, bây giờ được bình yên sáng tác, lại có “tiền nhuận bút”, sung sướng quá trời”.
Tác phẩm nghệ thuật khi đã hoàn thành, sống một cuộc sống độc lập với người sáng tạo ra nó. Ca khúc “Mùa xuân chim én bay” trở thành một giai thoại đẹp của lĩnh vực âm nhạc Cà Mau. Như lời Nhạc sĩ Hoàng Bửu chia sẻ: “Giao bài cho anh Phan Hoàng xong thì tôi coi như hoàn thành phần của mình. Nhưng cơ duyên lại nằm ở Kim Cúc, nhạc phẩm này nhờ Kim Cúc mà có độ lan toả mạnh mẽ, trở nên thăng hoa”.
Nghệ thuật có những điều rất khó lý giải. Những người am hiểu âm nhạc Cà Mau nếu nói “Con về hát giữa Làng Sen” của Hoàng Bửu viết riêng cho Kim Cúc là hoàn toàn chính xác, nhưng với "Mùa xuân chim én bay" là chuyện hoàn toàn khác.
Nghệ sĩ Ưu tú Kim Cúc vẫn nhớ như in: “Bài hát này chính là dấu mốc để tôi theo con đường ca hát chuyên nghiệp”.
Khi ấy, Kim Cúc là cô giáo tại Bạc Liêu, với năng khiếu sẵn có, cô rất tích cực tham gia vào các hoạt động văn nghệ quần chúng. Ca sĩ nhớ lại quãng thời gian ấy: “Lúc đó tôi còn nhát lắm, chỉ dám núp trong cánh gà để hát cho tốp múa ở các hội diễn”.
Nghe giọng hát ấn tượng, nhiều lần Ban giám khảo hỏi thăm người hát, nhưng người hát thì “trốn mất tiêu”. Rồi Nhạc sĩ Hoàng Bửu có chuyến ghé Bạc Liêu, thấy “một cô bé cứ lẽo đẽo ra vô Ðài Truyền thanh Bạc Liêu mà không thấy nói năng gì”. Ðược giới thiệu của bạn bè, nhạc sĩ gọi Kim Cúc lại tập thử, và đó là bài “Mùa xuân chim én bay”…
Cơ duyên và mùa xuân bất tận
Lần luyện tập ấy, Nhạc sĩ Hoàng Bửu rất ấn tượng bởi sức cảm thụ âm nhạc nhanh nhạy, thông minh của cô ca sĩ nghiệp dư: “Cúc nhanh lắm, chỉ gợi ý một lần là làm rất tốt. Với tôi, nếu góp khoảng 3 lần mà không ổn thì coi như bỏ”.
Tập xong rồi để đó, Kim Cúc tiếp tục làm giáo viên, Hoàng Bửu lại loay hoay với những chuyến đi. Một lần, đoàn văn nghệ ngành giáo dục của Bạc Liêu do ông Sáu Cấu (Nhạc sĩ Trần Thanh Hoà) dẫn đi thu âm trên Ðài Tiếng nói Việt Nam ở TP Hồ Chí Minh, chủ yếu là cho các em học sinh, Kim Cúc theo đoàn với nhiệm vụ quản lý các em trong đội văn nghệ này. Khi các em thu xong, sẵn đó, các anh kêu Kim Cúc ca thử. Ai dè mấy anh trên phòng thu phía trên xuống coi quá trời. Vậy là không cần chuẩn bị, “Mùa xuân chim én bay” được thu âm tức thì.
Ca sĩ Kim Cúc không bao giờ quên thời khắc ấy: “Dù có chút bất ngờ, nhưng đã qua sự chỉ dẫn, tập luyện của anh Hoàng Bửu, mình cũng thấy yên lòng lắm”.
Với Kim Cúc, mỗi bài hát là một lần cảm xúc đi đến tận cùng, thăng hoa đến tận cùng. Bài “Mùa xuân chim én bay” là một trong những nhạc phẩm nằm lòng của Kim Cúc, thế nên thu một lần là đạt. Nhạc sĩ Trần Thanh Hoà ở ngoài nghe xong bản thu mà muốn “đứng hình”, bởi nó xuất thần quá. Kim Cúc chưa qua trường lớp nào, hát hồn nhiên, mộc mạc mà lại chạm đến những xúc cảm sâu thẳm, quả là điều hiếm có.
Về Cà Mau, ông Sáu nhắn liền với Nhạc sĩ Hoàng Bửu: “Bài "Mùa xuân chim én bay" thu rồi, Kim Cúc hát hay lắm”. Tác giả bài hát được thưởng thức đứa con tinh thần của mình qua những chiếc loa, cũng trong buổi sáng lộng gió Tết. Bước những bước thong thả giữa Cà Mau mà lòng ông thầm cảm ơn Kim Cúc.
Và rồi, "Mùa xuân chim én bay" được phát đi phát lại ở Minh Hải, không chỉ trong mùa Tết mà cả nhịp sống hằng ngày. Hễ giai điệu quen thuộc ấy ngân vang, người nghe lại nhớ đến giọng ca Kim Cúc, Nhạc sĩ Hoàng Bửu. Sau thành công đầu tiên, cô giáo Kim Cúc bắt đầu theo con đường ca hát.
Cô Cúc chia sẻ: “Chú Sáu Cấu tha thiết lắm, bản thân mình cũng đam mê nghề, vậy rồi mọi thứ cứ đến như một điều tự nhiên”.
Biết khả năng của Kim Cúc, Nhạc sĩ Hoàng Bửu sau này tìm mọi cách để giữ lại giọng ca này ở đất Cà Mau. Nhiều ca khúc đã trở thành thương hiệu của Hoàng Bửu đều do Kim Cúc thể hiện: "Mùa xuân chim én bay", "Bạc Liêu quê tôi", "Ðợi em ngoài mưa", "Con về hát giữa Làng Sen"…
Nghệ sĩ Ưu tú Kim Cúc nhận định: “Nhạc phẩm của anh Bửu là cả quá trình lao động nghệ thuật nghiêm túc, từ ca từ, giai điệu đến thông điệp, bởi vậy khi hát dễ nhập tâm, dễ đồng điệu và thăng hoa”.
Cũng trong một buổi sáng cuối năm 2016, chúng tôi được nhạc sĩ tài hoa Hoàng Bửu và giọng ca ngọt ngào Kim Cúc gợi nhớ lại một "Mùa xuân chim én bay". Thấy ngoài kia, Tết đã về khắp nẻo…
Bài và ảnh: Phạm Nguyên
Xem thêm bình luận