Vừa qua, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã tổ chức công bố Báo cáo Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) năm 2024 và đánh dấu 20 năm hành trình liên tục cải thiện môi trường kinh doanh tại Việt Nam. Ðồng thời, từ số liệu công bố này cũng đặt ra nhiều vấn đề về môi trường đầu tư, kinh doanh ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long (ÐBSCL).
Bức tranh tích cực
Ông Phạm Tấn Công, Chủ tịch VCCI, cho biết: “Năm 2024, báo cáo PCI cho thấy một bức tranh tích cực về cải thiện điều hành kinh tế cấp tỉnh. Ðiểm số trung vị đạt 67,67 điểm, tăng 1 điểm so với năm trước và là năm thứ tám liên tiếp vượt mốc 60 điểm, ngưỡng được xem là phản ánh một môi trường kinh doanh thuận lợi. Ðặc biệt, Chỉ số PCI gốc - chỉ số phản ánh chất lượng điều hành kinh tế cốt lõi đạt 68,18 điểm và tiếp tục cải thiện liên tục kể từ năm 2016. Ðây là kết quả của sự bền bỉ, kiên trì cải cách của nhiều địa phương và sự giám sát tích cực từ cộng đồng doanh nghiệp”. Ðặc biệt, TP Hải Phòng đã vươn lên vị trí dẫn đầu với 74,84 điểm. Cùng với đó, các địa phương nhiều năm liền giữ vị trí cao như: Quảng Ninh (73,20 điểm), Long An (72,64 điểm), Bắc Giang (71,24 điểm) tiếp tục nằm trong top đầu bảng xếp hạng. Các tỉnh nằm trong top 10 như: Bà Rịa - Vũng Tàu, TP Huế, Hậu Giang, Phú Thọ, Ðồng Tháp và Hưng Yên.
Ðối với khu vực ÐBSCL, trong 10 địa phương đứng đầu bảng xếp hạng PCI năm 2024, vùng này góp mặt 3 tỉnh, gồm: Long An xếp thứ 3, Hậu Giang xếp thứ 7 và Ðồng Tháp thứ 9. Riêng một số địa phương khác như: Cần Thơ, Bến Tre, Trà Vinh... cũng có vị trí khá tốt, song các tỉnh còn lại đã rơi xuống nhóm trung bình hoặc cuối bảng, như Kiên Giang xếp hạng chót và Bạc Liêu thứ 62.
Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao góp phần cho tăng trưởng kinh tế vùng ÐBSCL.
Ðối với tỉnh Cà Mau, Chỉ số PCI năm 2024 tuy được xếp thứ 28/30 tỉnh, thành phố được công bố xếp hạng PCI, nhưng đã thể hiện được sự nỗ lực rất lớn của toàn Ðảng bộ trong việc luôn đồng hành và chia khó cùng doanh nghiệp. Trong đó, có một số chỉ số thành phần tăng điểm đã phản ánh sự quyết tâm rất lớn trong cải cách thủ tục hành chính, nhất là chỉ số gia nhập thị trường từ 7,60 điểm năm 2023 lên 8,61 điểm năm 2024; hay chỉ số tính minh bạch cũng tăng từ 5,51 điểm năm 2023 lên 6,79 điểm năm 2024 và chỉ số đào tạo lao động cũng tiếp tục tăng điểm với 5,63 điểm năm 2024 so với 5,32 điểm năm 2023.
Ðáng quan tâm là trong công bố Chỉ số PCI năm 2024 vừa qua, có nhiều tỉnh liên tiếp bị giảm điểm dù đã rất cố gắng trong nâng cao Chỉ số PCI. Như tỉnh Bạc Liêu, trong 10 chỉ số thành phần năm 2024, Bạc Liêu tiếp tục có 5 chỉ số thành phần bị giảm điểm, gồm: gia nhập thị trường, tiếp cận đất đai, tính minh bạch, chi phí không chính thức và đào tạo lao động, trong khi 5 chỉ số thành phần này đều là những “chỉ số cứng” liên quan đến quan hệ của cộng đồng doanh nghiệp với bộ máy công quyền, cũng như phản ánh sự hài lòng của doanh nghiệp về môi trường đầu tư, kinh doanh. Nếu năm 2023, chỉ số gia nhập thị trường được 7,82 điểm, thì sang năm 2024 chỉ còn 5,55 điểm. Từ điểm số này cho thấy, doanh nghiệp phải mất nhiều thời gian trong giải quyết các thủ tục hành chính liên quan đến doanh nghiệp và còn gặp khó, thậm chí nhũng nhiễu. Do vậy, việc nghiên cứu và tiếp tục cắt giảm, bãi bỏ các điều kiện kinh doanh không cần thiết, tiếp tục thực hiện tốt cải cách hành chính sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc cắt giảm chi phí gia nhập thị trường, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và thực hiện đúng chỉ đạo của Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị vừa ban hành về phát triển kinh tế tư nhân. Hoặc về chỉ số đào tạo lao động từ 4,90 điểm năm 2023 xuống còn 5,80 điểm năm 2024 và đây là chỉ số thành phần 5 năm liền bị giảm điểm. Ai cũng biết rằng, trong tăng trưởng kinh tế, một trong những yếu tố quyết định đến tăng trưởng ngoài tích luỹ vốn chính là phát triển nguồn nhân lực. Bởi nguồn nhân lực hay vốn con người là yếu tố quan trọng cho phát triển kinh tế khi con người quyết định đến năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế với chức năng là chủ thể tham gia trực tiếp vào quá trình sản xuất. Ðồng thời, không ngừng thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ thông qua đổi mới sáng tạo và làm thay đổi các quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ của mình. Vậy mà, chỉ số đào tạo lao động của tỉnh Bạc Liêu lại giảm “không phanh” và doanh nghiệp luôn than thiếu nguồn lao động chất lượng cao.
Cần thiết kế lại bộ chỉ số
Phải khẳng định rằng, PCI không chỉ là công cụ đánh giá năng lực điều hành cấp tỉnh mà còn là chiếc gương để bộ máy công quyền tự soi và tự sửa chính mình. Theo TS. Trần Hữu Hiệp, chuyên gia kinh tế vùng ÐBSCL: “Trong bối cảnh mới, nên xem xét thiết kế lại bộ Chỉ số PCI theo hướng ngoài việc đánh giá năng lực cạnh tranh, cần có thêm thước đo phản ánh mức độ phối hợp chính sách, khả năng phát triển vùng động lực và hiệu quả của đầu tư công liên kết vùng. Ðiều này càng cần thiết đối với những vùng có quy mô địa giới lớn với yêu cầu và đòi hỏi cao về phát triển bền vững”.
Thật vậy, sau sáp nhập các tỉnh, thành phố, cả nước chỉ còn 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh (gồm 28 tỉnh và 6 thành phố). Do vậy, quy mô của nền kinh tế và không gian sẽ rộng mở hơn gắn với tái cấu trúc lại bộ máy theo hướng tinh gọn và hiệu quả cũng đặt ra nhiều vấn đề trong thiết kế lại các chỉ số thành phần theo hướng có khen và có phạt, thay vì chỉ làm công cụ tham khảo. Vì điều đó rất cần thiết trong việc phát huy vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu, bởi sau công bố Chỉ số PCI các địa phương thường chỉ tổ chức rút kinh nghiệm hay ban hành các nghị quyết, kế hoạch về nâng cao Chỉ số PCI mang tính đối phó. Có vậy, mới thể hiện được vai trò lãnh đạo của Ðảng và kiến tạo của Nhà nước lấy doanh nghiệp là chủ thể, là trung tâm trong kỷ nguyên vươn mình, hướng đến phồn vinh và loại dần ra bộ máy những cán bộ thiếu tâm huyết, năng lực và còn lợi dụng cơ chế, chính sách để gây khó cho doanh nghiệp./.
Lư Dũng
Xem thêm bình luận