Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Võ An Khánh - Miên man thơ & ảnh

(CMO) Ðã là người tài hoa, dù trong hoàn cảnh rủi ro, ngặt nghèo, Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Võ An Khánh, giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật Việt Nam 2007, thành viên Liên đoàn Nghệ thuật Nhiếp ảnh quốc tế (FIAP) cũng nghĩ ra cảnh chơi rất tài hoa, tao nhã. Tập Nghĩa tình Thơ - Ảnh do ông tự trình bày, in vi tính tháng 1/2015 đã giúp chúng ta chẳng những hiểu thêm giá trị nghệ thuật qua từng bức ảnh, mà còn hé mở tâm hồn của một người nghệ sĩ có quá nhiều chất thơ.

“…Về phần mình, tôi chẳng may bị té ngã gãy xương đùi, loay hoay một chỗ hơn 8 tháng, rất nhớ bạn bè, nhớ một thời bay nhảy, giờ muốn tới lui chẳng dễ dàng chút nào. Do vậy tôi mạo muội đề ra trò này để mong gặp nhau trên tác phẩm gần gũi nhau về tinh thần, tìm thú vui hữu ích...”.

Ðọc lời ngỏ ấy, chúng ta càng thương, quý ông, người nghệ sĩ suốt cuộc đời gắn mình với sự kiện đất nước, với cây cỏ, núi non... lăn lộn cùng với nhóm, thậm chí chỉ một mình, từ các vùng cao biên giới phía Bắc hay tận cùng mũi Cà Mau; ngay khi tuổi đã chạm 80, sức khoẻ giảm sút, hễ gom được chút đỉnh tiền là ông lại đi, bất kể xa gần, có khi là mạo hiểm.

Tác phẩm Dáng Việt, ông chụp ở Hang Tiền - Hà Tiên vào năm 1980, có đến 13 bài thơ của 13 tác giả đề hoạ: “Xuôi dòng một bóng thuyền trôi/Gió giật mưa dông đã qua rồi/Dáng hình đất nước bừng trên sóng/Mặt trời đốt lửa phía đằng Ðông” của Nhạc sĩ - Nghệ sĩ Ưu tú Lê Hoàng Bửu. “Bát ngát hang Tiền gợn sóng xanh/Mây mây, nước nước vẽ nên tranh/Hây hây gió nhẹ thuyền xuôi mái/Lất phất mưa bay liễu rũ cành” của Thanh Huyền. Và, “Thon thon dáng nụ hình non nước/Chèo chống qua mùa trước bão dông/Khéo tạc hồn thơ vào vách núi/Trời mây bảng lãng chốn phiêu bồng” của Gió Phương Nam, hội viên Hội Văn học - Nghệ thuật tỉnh Bạc Liêu...

Trong tác phẩm Cạn dòng sữa mẹ, ông ghi được ở Bạc Liêu, Nguyễn Bắc Sơn, cán bộ hưu trí ở Phường 7, TP Bạc Liêu, đã gửi cái tình vào đó: “Gánh nặng đêm ngày bởi đàn con/Da sạm, vết nhăn, sức mỏi mòn/nay đã cạn rồi dòng sữa mẹ/Lòng còn vương vấn... Ðứng bồng con”. Ở Nguyễn Tú Nhã, hội viên Hội Văn học - Nghệ thuật tỉnh Bạc Liêu thì: “Con căng tròn nhựa sống/Mẹ cạn kiệt sức mình/Tự nhiên trong trời đất/Lòng mẹ bao la tình”. Bốn câu, năm chữ của Nhà văn Trần Tắc Hiển Khánh, TP Sóc Trăng: “Dù sức tàn, lực kiệt/Chắt chiu hết cho con/Cầu mong sự vuông tròn/Rồi lặng thinh vĩnh biệt”. Tác phẩm Cạn dòng sữa mẹ cũng có đến 14 tác giả đề hoạ.

Cùng với hai tác phẩm trên, tác phẩm Chết đứng bên đường, ông chụp tháng 10/2014 ở Sapa, Huy Thái, Phó chánh Văn phòng Tỉnh uỷ Bạc Liêu (nay là Phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bạc Liêu), đã cố công sưu tầm: “Xin đừng nghĩ khi lá vàng rụng xuống/Sẽ chết trong khắc khoải âm thầm/Không, một chiếc lá sẽ về với cội/Còn chiếc kia làm thông điệp mùa xuân”. Nguyễn Việt Hùng, Nguyên Giám đốc Bưu điện Minh Hải cũng vịnh vào bức ảnh: “Cội già tàn lụi bên đường/Ðể cho hoa nở ngát hương trên mình/Cỏ cây cũng sống nghĩa tình/Kiếp trước ngã để tạo hình kiếp sau”. Ông Huỳnh Kỳ thân sinh danh hài Cát Phượng đã viết: “Em biết anh nay đã tuổi già/Sao em vẫn đến với lòng ta/Một mai ta đổ, em cùng đổ/Số phận cùng nhau, chẳng cách xa". Lâm Tẽn Cuôi, Nguyên Chủ nhiệm Câu lạc bộ thơ Bạc Liêu, thì: “Cây khô dù chết đứng/Vàng vọt mầm cố vươn/Giữa trời xanh mây trắng/Chồi sống đến dị thường". Mềm mại hơn, Ngọc Yến, Nguyên Trưởng phòng Văn nghệ Ðài Phát thanh - Truyền hình Bạc Liêu: ‘‘Cây vươn thẳng giữa đất trời/Dẫu thân chết vẫn dâng đời sắc xuân/Trời Sapa níu mây gần/Lung linh nét thắm giữa ngàn trùng xa".

Cứ vậy, mỗi tác phẩm ảnh của Nghệ sĩ Võ An Khánh đã có hơn chục bài thơ hoạ, mỗi người chọn một góc độ tiếp cận, mỗi cách thể hiện làm cho bức ảnh thêm sức sống, thơ được dịp thăng hoa, trải lòng.

Võ An Khánh trên đường đi công tác. Ảnh tư liệu

Trong 10 tác phẩm của Nghệ sĩ Võ An Khánh chọn in trong Nghĩa tình Thơ - Ảnh để thử lòng người yêu thơ, đã có 124 bài của 30 tác giả từ TP Hồ Chí Minh, Hậu Giang, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau cùng xướng hoạ, làm cho sự “mạo muội” của ông thêm ấm lòng, người yêu thơ có dịp chia sẻ với ông vết thương đang chờ ngày hồi phục.

Cũng xin nói thẳng lòng, tôi thích tập Nghĩa tình Thơ - Ảnh đầu tay của ông, dù đơn sơ nhưng vẫn đậm chất quê, tao nhã, đời thường hơn tập sau. Ngay cả những dòng chữ viết tay, in ấn thô sơ, tựa các bức ảnh chưa thật trau chuốt, làm cho người đọc, người xem lâng lâng cái tình tưởng như rất xa, nhưng lại ở đâu đây trong đời sống mỗi người.

Thương tiếc Nghệ sĩ Nhiếp ảnh tài hoa Võ An Khánh, qua miên man thơ và ảnh, thân gửi đến anh nén tâm nhang ly biệt./.

Nguyễn Thái Thuận