Thượng tá Nguyễn Hồng Nỹ (Út Nỹ), nguyên Đại đội trưởng Đại đội Nữ pháo binh tỉnh Cà Mau, mấy ngày qua tất bật chuẩn bị tư liệu và những thứ cần thiết theo yêu cầu của Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ về cuộc họp mặt, giao lưu lực lượng nữ pháo binh miền Nam vào trung tuần tháng 4 tại TP Hồ Chí Minh nhân kỷ niệm 40 năm ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, thống nhất đất nước. Cà Mau vinh dự được đại diện cho 20 tỉnh, thành phía Nam chia sẻ tâm tư, nguyện vọng tại sự kiện quan trọng và ý nghĩa này.
Thượng tá Nguyễn Hồng Nỹ (Út Nỹ), nguyên Đại đội trưởng Đại đội Nữ pháo binh tỉnh Cà Mau, mấy ngày qua tất bật chuẩn bị tư liệu và những thứ cần thiết theo yêu cầu của Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ về cuộc họp mặt, giao lưu lực lượng nữ pháo binh miền Nam vào trung tuần tháng 4 tại TP Hồ Chí Minh nhân kỷ niệm 40 năm ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, thống nhất đất nước. Cà Mau vinh dự được đại diện cho 20 tỉnh, thành phía Nam chia sẻ tâm tư, nguyện vọng tại sự kiện quan trọng và ý nghĩa này.
Tư liệu về lực lượng nữ pháo binh tỉnh Cà Mau chỉ vài trang giấy và đơn giản với hàng chục cái gạch đầu dòng nhưng hội tụ trong đó là máu xương, lòng dũng cảm, ý chí quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh của hơn 100 người con gái Cà Mau trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Ký ức hiện về, biết bao hình ảnh thân thương, xúc động bỗng trào dâng trong lòng người chiến sĩ vừa là chỉ huy, vừa là người chị cả đáng kính của Trung đội Nữ pháo binh huyện Cái Nước năm xưa...
![]() |
Nữ pháo binh Cái Nước - Cà Mau. Ảnh: VĂN NGÀNG |
Để tăng cường sức mạnh cho lực lượng vũ trang nhằm bẻ gãy các chiến dịch tội ác của địch đối với đồng bào ta; đồng thời chủ động tấn công địch bằng nhiều chiến thuật để mở rộng vùng giải phóng, năm 1972, huyện Cái Nước thành lập Trung đội Nữ pháo binh. Đó là những cô gái còn rất trẻ, gan dạ, dũng cảm, gác lại chuyện bếp núc, ruộng đồng, cầm vũ khí quyết tiêu diệt kẻ thù giành độc lập tự do…
Đơn vị lúc mới thành lập chỉ hơn chục người, qua 1 tháng phát động có 37 chị đầu quân. Hành trang của chị em chỉ vài bộ quần áo cũ, chiếc khăn rằn và trái tim nóng bỏng. Vừa sắp xếp đội hình, Trung đội Nữ pháo binh Cái Nước đã đánh liên tục các đồn bót, chi khu ở Cái Nước và các vùng lân cận. Kẻ thù khiếp sợ vì cách đánh táo bạo, hoả lực mạnh mẽ nã vào cứ điểm, bẻ gãy các trận càn, chặn đánh lực lượng chi viện với quy mô tiểu đoàn hải, lục, không quân.
Rạng danh những "đoá hồng nhung thép”
Từ khi pháo lệnh đầu tiên nổ ra đến ngày đại thắng, trong gần 4 năm, các chị đã tham gia đánh hàng chục trận. Cao trào của sức mạnh các nữ pháo thủ lừng danh tập trung ở tháng 3/1974. Ngày 21/3, lực lượng địa phương quân huyện Cái Nước bao vây, bức rút đồn Bà Hui ở Cái Đôi, song song đó, Trung đội Nữ pháo binh uy hiếp đồn Cái Đôi Vàm và đồn Thứ Vãi. Ngày 27/3, trung đội phối hợp với Tiểu đoàn U Minh 2 và 3 cùng địa phương quân Cái Nước phục kích 1 tiểu đoàn địch đổ quân xuống Bình Hưng rồi kéo vào chi viện cho đồn Bà Hui. Trung đội Nữ pháo binh do 2 đồng chí Nguyễn Hồng Nỹ và Nguyễn Thị Bé Hai vừa chỉ huy bắn pháo, vừa chỉ đạo truy kích, bắt tù binh, thu vũ khí… Chỉ hơn 40 phút chiến đấu, ta diệt hoàn toàn Tiểu đoàn Bảo an cơ động 412, giết và làm bị thương 200 tên, bắt sống 47 tên.
Để tập trung cho chiến dịch Hồ Chí Minh, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Cà Mau quyết định thành lập Đại đội Nữ pháo binh gồm 3 trung đội: Châu Thành, Cái Nước và C83. Đại đội được giao nhiệm vụ tiêu diệt Phân Chi khu Hoà Thành để mở rộng cửa ngõ vào tiếp quản thị xã Cà Mau trong đêm 29/4/1975. Vào trận với tinh thần quyết liệt nhất để giành chiến thắng trọn vẹn, sau khi bàn kế hoạch phối hợp thống nhất, chỉ huy đại đội nắm rõ địa hình của đối phương, thay vì giao cho chiến sĩ thực hiện, các chị trong Ban Chỉ huy Đại đội quyết định trực tiếp tham gia.
Đến giờ G pháo lệnh nổ là đồng loạt tiến công nhưng địch đã dàn quân kéo hàng rào phòng thủ ra 100 m, có nghĩa là kế hoạch của ta phải thay đổi bởi thực tế đã khác biệt so với kết quả trinh sát ban đầu (khoảng cách công sự của ta và mục tiêu là 200 m). Với tài trí ứng phó nhanh và hợp lý của Đại đội trưởng Nguyễn Hồng Nỹ, đến giờ hành động phát pháo đầu tiên mở màn cho hoả lực dồn dập của các đơn vị phối hợp, giặc cầm cự đến 2 giờ chiều 30/4 thì rút chạy. Trận đánh sinh tử này có 2 đồng chí bị thương, ta diệt rất nhiều tên địch và thu 200 súng các loại. Sáng 1/5, các chị cùng bộ đội các tiểu đoàn từ Hoà Thành tiến ra thị xã Cà Mau trong tiếng hoan hô vang dội của đồng bào.
4 năm vào sinh ra tử, Trung đội Nữ pháo binh huyện Cái Nước, tiền thân của Đại đội Nữ pháo binh tỉnh Cà Mau sau này, đã hoàn thành sứ mệnh vẻ vang với 49 trận đánh, trong đó 9 trận đánh phục kích, 38 trận bao vây, 2 trận đánh máy bay đổ quân, bức rút 21 đồn, có 2 căn cứ tiểu đoàn đó là Chi khu Đồng Cùng và Giá Ngựa, diệt 242 tên địch, bắt sống 96 tên, thu 245 súng các loại. Khi Đại đội Nữ pháo binh tỉnh được thành lập, các chị tiếp tục xông pha, giành nhiều chiến công oanh liệt, nhất là tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử.
Đi qua chiến tranh, 6 nữ pháo thủ đã ra đi vĩnh viễn, trong đó có 2 người ở tuổi 17-18, đó là chị Nguyễn Thanh Thuý và Trần Hồng Thắm, 8 chị em khác mang thương tật suốt đời.
Phía sau cuộc chiến
Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, mỗi người mỗi hoàn cảnh nhưng có chung nỗi khó khăn thời hậu chiến đó là thiếu kiến thức, vốn liếng, sức khoẻ… Sau khi giải thể năm 1976, đại đội chỉ vài chị nhận nhiệm vụ mới, số đông trở về chốn cũ, người có ruộng thì cày cấy, người không đất thì rơi vào cảnh làm thuê đủ nghề, có chị lập gia đình, có người sống độc thân nhưng hầu hết đều nghèo khó.
Thời điểm đó, Nhà nước chưa có chính sách dành cho các chị, hậu quả của chiến tranh đã ảnh hưởng nặng nề đến sức khoẻ, cuộc sống gia đình. Nhiều chị mắc bệnh mãn tính từ di chứng của chất độc hoá học, sức ép của bom, sức dội của pháo và nhiều ngày đêm mang vác vũ khí nặng nề. Nguy hiểm hơn là các chị phải ngâm mình dưới công sự ngập bùn suốt thời gian bao vây đồn bót.
Sự hy sinh của các chị không chỉ có thế, còn biết bao nhiêu thứ không thể liệt kê mà chiến tranh đã cướp mất như chức năng làm vợ, làm mẹ. Những chị có gia đình lại mang nỗi đau khác, các con sinh ra không lành lặn, khù khờ là hậu quả của bom đạn, chất độc da cam...
Mặc dù phải đối mặt với biết bao bất hạnh, thiệt thòi nhưng chưa bao giờ các chị bi quan, chán nản, ca thán mà luôn giữ cho mình phẩm chất cao đẹp, vững vàng, trong sáng của người lính Cụ Hồ. 40 năm qua là thời gian để thẩm định phẩm chất cao quý ấy.
Đến khi Nhà nước ban hành nhiều chính sách dành cho người có công, đây là lúc các chị được sưởi ấm, chia sẻ. Thượng tá Nguyễn Hồng Nỹ, Trưởng Ban liên lạc nữ pháo binh tỉnh Cà Mau, cho biết: “Đây là niềm mong đợi bấy lâu để chúng tôi chăm lo, giúp đỡ đồng đội mình. Ban liên lạc được thành lập, hiện còn 100 chị được quan tâm chăm sóc y tế, nhà ở, công ăn việc làm… Hạnh phúc nhất khi các chị được công nhận là cựu chiến binh Việt Nam”.
Gần 20 năm qua, chị Út Nỹ tích cực tìm kiếm địa chỉ của chị em bị mất liên lạc để hướng dẫn đồng đội xưa làm các thủ tục để hưởng chính sách. Chị trích lương hưu, vận động thêm những đồng chí có điều kiện lo quần áo, sách vở, giày dép cho con của chị em nữ pháo binh để tiếp sức các cháu đến trường. Từ nhiều nguồn vận động cộng với sự đãi ngộ của Nhà nước, đến nay, hầu hết chị em đã vượt qua cảnh nghèo gay gắt và nhà cửa dột nát, một số chị có của ăn của để, con em của các chị được học hành, tìm được việc làm ổn định…
Nhiều năm qua, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Cà Mau tạo điều kiện cho cựu nữ pháo binh tỉnh Cà Mau ra Hà Nội vào viếng Lăng Bác, tham quan nhiều tỉnh, thành trong nước, đó là nguồn an ủi, động viên rất lớn. Điểm hẹn của đơn vị là ngày họp mặt hằng năm tại Hội Cựu chiến binh tỉnh Cà Mau và Nghĩa trang liệt sĩ huyện Cái Nước nhân ngày 27/7. Đây là dịp để nhắc về kỷ niệm ngày xưa: Trước cái chết không hề khiếp sợ, khi khói pháo vừa tan, các chị gội lại mái tóc lấm lem bùn đất, miệng lại hát vang hay chuyền tay nhau những bức thư tình với tiếng cười rộn rã, lúc đằm thắm bên chiếc bàn căn thêu đôi chim bồ câu trên gối để chuẩn bị cho lễ thành hôn sau ngày chiến thắng…
Lịch sử quân sự của Cà Mau dành nhiều trang viết về lực lượng nữ pháo binh. Tại mảnh đất gắn liền tên tuổi của đơn vị anh hùng uy nghi tượng đài tạc chân dung những người con gái anh dũng, kiên cường của quê hương Cái Nước. Năm 2010, Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang Nhân dân” cho Trung đội Nữ pháo binh huyện Cái Nước, các chị đã khóc vì sung sướng, tự hào.
40 năm, những "đoá hồng nhung thép” đã qua thời xuân sắc, nhưng chất thép vẫn còn rắn rỏi trong mỗi nữ pháo binh thuở nào, trái tim họ đỏ rực màu của niềm tin và chiến thắng nay vẫn rạng ngời trước mọi thử thách của cuộc sống./.
Lê Ngọc