Hơn 10 năm qua, Cà Mau luôn phải đối mặt với rất nhiều thách thức đến từ biến đổi khí hậu, nước biển dâng, thiếu nguồn nước ngọt, sụt lún và sạt lở bờ sông, bờ biển… Tất cả hiện tượng đó đang tác động trực tiếp đến sản xuất, đời sống của người dân.
- Thăm hỏi các gia đình thiệt hại do sạt lở tại phường Giá Rai
- Sở Nông nghiệp và Môi trường khảo sát sạt lở tại xã Quách Phẩm
- Cà Mau đưa ra 2 kịch bản ứng phó sạt lở, sụt lún đất
Sạt lở ngày càng nghiêm trọng
Cà Mau còn có vị trí rất quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, là cầu nối các tỉnh miền Tây Nam Bộ, giao lưu thương mại và an ninh quốc phòng trong khu vực và quốc tế. Tuy vậy, do là tỉnh có vùng bờ biển không ổn định, nhạy cảm và dễ bị tổn thương nên cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro, nhất là sạt lở, sụp lún và xâm nhập mặn.
Tuyến lộ bê tông rộng 3 m của tuyến bờ Nam kênh Quảng Hảo bị sụp lún hoàn toàn nhiều đoạn đến nay vẫn chưa thể khắc phục.
Theo số liệu điều tra của Viện Khoa học Thuỷ lợi miền Nam, trên địa bàn tỉnh Cà Mau có 423 điểm bờ biển, bờ sông bị sạt lở với chiều dài hơn 582 km. Trong đó, mức độ sạt lở đặc biệt nguy hiểm khoảng 110 điểm với tổng chiều dài 221 km, là tỉnh có mức độ sạt lở lớn nhất khu vực ĐBSCL. Đặc biệt, đáng lo ngại hơn là trong toàn bộ những khu vực sạt lở này, theo thống kê của Sở Xây dựng thì có khoảng hơn 9.110 hộ thuộc diện phải di dời.
Thiệt hại do sạt lở gây ra thời gian qua là rất lớn, nhiều công trình như cống, đê biển, đường giao thông, bờ bao... bị hư hỏng, nhiều diện tích rừng ngập mặn bị mất, nhiều ao đầm tôm bị phá hoại, đe dọa đến các khu du lịch của địa phương, rất nhiều nhà dân đã bị sập, hàng ngàn hộ dân phải di dời đi nơi khác… Có nguy cơ đe dọa đến hạ tầng, an toàn tính mạng, điều kiện sản xuất và sinh kế của người dân. Nếu chỉ tính từ năm 2011 đến năm 2023, sạt lở bờ biển đã làm mất khoảng 6.200 ha đất và rừng phòng hộ.
Căn nhà kiên cố chỉ mới xây xong chưa được mấy năm hiện đang nằm sát điểm sạt lở khu vực cầu Trưởng Đạo, khiến bà Lê Kiều Oanh (ấp Thanh Tùng, xã Thanh Tùng), ăn ngủ không yên.
“ Vào con nước triều mà có thêm mưa đêm là hai vợ chồng không ai dám ngủ”, bà Lê Kiều Oanh bộc bạch.
Sau gần 2 năm tuyến lộ bê-tông rộng 3 mét của tuyến bờ Nam kênh Quảng Hảo bị sụp lún hoàn toàn, nhiều đoạn chưa được khắc phục đang ảnh hưởng không nhỏ đến việc đi lại và giao thương hàng hoá của bà con nơi đây. Ông Bùi Vũ Linh (ấp Bình Minh 2, xã Trần Văn Thời), chia sẻ: "Người lớn thì có thể khó khăn tý cũng không sao. Tuy nhiên, tới đây khi vào cao điểm của mùa mưa nước ngập, lộ hư thì việc đi lại của các em học sinh sẽ vô cùng vất vả".
Triển khai nhiều giải pháp cấp bách
Trong những năm qua, tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp từ công trình cho đến phi công trình nhằm ứng phó khắc phục và phòng chống sạt lở bờ biển, bờ sông. Từ tuyên truyền pháp luật, ngăn chặn xây dựng nhà ở, công trình ở bờ sông, ven biển; cắm hàng nghìn bảng cảnh báo khu vực sạt lở bờ sông, bờ biển đặc biệt nguy hiểm và nguy hiểm; xây dựng cơ sở dữ liệu về sạt lở bờ sông, xói lở bờ biển… cho đến đầu tư xây dựng công trình phòng chống sạt lở, khôi phục rừng phòng hộ ven biển.
Tuyến đê biển Tây nhiều đoạn đã không còn rừng phòng hộ ngoài đê.
Trong đó, kè chống sạt lở bờ biển, gây bồi, tạo bãi, phục hồi rừng ngập mặn ven biển ứng dụng giải pháp công trình gồm hai hàng cọc ly tâm hai bên, liên kết bởi các dầm giằng, bên trong để đá hộc, là một giải pháp nổi bật và được chứng minh bằng hiệu quả thực tiễn là gây bồi tạo bãi và rừng phòng hộ được phục hồi, góp phần bảo vệ an toàn đời sống và sản xuất của người dân.
Giải pháp công trình này là kết quả của một quá trình nghiên cứu và tiến hành thử nghiệm với nhiều giải pháp khác nhau, trong nhiều năm liền. Hơn 20 năm gắn bó với tuyến đê biển Tây, ông Bùi Văn Đông, nguyên Hạt Trưởng Hạt quản lý đê điều kể: Khởi nguồn trong giải pháp chống sạt lở ven biển Tây là rọ thép thả đá hộc ở giữa. Tuy nhiên, rọ thép dễ bị xâm mặn trong môi trường biển, cùng với đó là chiều cao xây dựng hạn chế. Từ đó, giải pháp hai hàng cừ tràm cách nhau 1 m neo giữ, ở giữa bỏ đá hộc cũng đã được thực thi nhưng qua 1 năm tràm bị hà ăn mục, đá rơi ra và lại bị sóng cuốn trôi. Tràm bị mục, mới tiến hành chuyển qua dùng cọc bê tông vuông 15x15 cm để thay tràm, nhưng cọc này đúc tại chỗ cường độ thấp nên dần dần giải pháp cọc ly tâm ra đời. Và, sau một thời gian thử nghiệm, giải pháp hai hàng cọc ly tâm, giằng đầu, ở giữa thả đá hộc là giải pháp thành công nhất.
Không chỉ vậy, hiện nay tuỳ theo những vị trí sạt lở, hiện trạng và mức độ mà có giải pháp khắc phục phù hợp và tiết kiệm nhất. Cụ thể như những vị trí sạt lở dọc theo tuyến đê biển Tây, các giải pháp xử lý được áp dụng như: mái đê được gia cố bằng rọ đá đặt trên lớp lọc vải địa kỹ thuật, chân kè được gia cố bằng rọ đá. Mái kè được kết nối với mặt đê hiện hữu bằng lớp đá lát khan dày. Đối với những vị trí sạt lở còn rừng phòng hộ thì dùng giải pháp đổ đá khan vừa đảm bảo ổn định xử lý sạt lở, vừa tiết kiệm kinh phí.
Không còn rừng phòng hộ - nhiều giải pháp bảo vệ đê biển Tây đã được triển khai thực hiện
Để có được những giải pháp trên là kết quả của những nỗ lực và quyết tâm trong suốt quá trình phòng chống sạt lở. Tuy nhiên, với tác động của biến đổi khí hậu, nước biển dâng và hoạt động của con người, hiện nay tình trạng sạt lở vẫn diễn ra ở mức độ rất nghiêm trọng. Sạt lở không những diễn ra vào mùa mưa, mà còn xuất hiện cả mùa khô, ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống và sản xuất của người dân.
Với tác động của biến đổi khí hậu như hiện nay, nếu không có giải pháp căn cơ lâu dài thì trong thời gian tới sạt lở ven sông, ven biển chắc chắn sẽ tiếp tục làm mất thêm rất nhiều diện tích đất, rừng phòng hộ, nhà cửa, đất sản xuất của người dân và nhiều công trình công cộng khác.
Bởi theo ông Nguyễn Thanh Tùng, Chi Cục trưởng Chi cục Thuỷ lợi tỉnh, nhận định, tình trạng sạt lở bờ biển và bờ sông trên địa bàn tỉnh vẫn đang diễn biến phức tạp.
Để công tác phòng chống sạt lở không còn bị động và cấp bách như thời gian đã qua, ông Tùng cho biết thêm: Tỉnh đã xây dựng “Đề án phòng, chống sạt lở bờ biển, bờ sông đến năm 2030 và định hướng đến 2050 trên địa bàn tỉnh Cà Mau” và hiện đề án đang trình Chính phủ phê duyệt để tích hợp vào đề án chung của khu vực ĐBSCL. Khi đó, việc quản lý, phòng, chống sạt lở bờ biển, bờ sông sẽ chủ động hơn. Tạo điều kiện ổn định và phát triển kinh tế - xã hội khu vực ven biển, ven sông. Góp phần đảm bảo an ninh, quốc phòng, an toàn tính mạng, tài sản và sản xuất của Nhân dân.
Theo dự kiến, tổng nhu cầu kinh phí thực hiện “Đề án phòng, chống sạt lở bờ biển, bờ sông đến năm 2030 và định hướng đến 2050 trên địa bàn tỉnh Cà Mau” là khoảng 35.037 tỷ đồng, bao gồm ngân sách Nhà nước (ngân sách tỉnh, ngân sách hỗ trợ từ Trung ương, vốn vay ODA và xã hội hoá); Quỹ phòng, chống thiên tai và các nguồn vốn hợp pháp khác.
Theo tổng hợp, hiện nay nhu cầu đầu tư xây các công trình phòng, chống sạt lở bờ biển, bờ sông tại các địa phương lên đến hàng chục ngàn tỷ đồng. Qua tính toán sơ bộ số công trình phòng, chống sạt lở các đoạn bờ biển, sạt lở bờ biển đặc biệt nguy hiểm và nguy hiểm, cần nhu cầu kinh phí 5.215 tỷ đồng. Và khu vực bờ sông tại các khu vực dân cư tập trung, không thể di dời để bảo vệ hạ tầng bên trong cũng đang cần nhu cầu kinh phí 6.830 tỷ đồng.
Nguyễn Phú
Xem thêm bình luận