ĐT: 0939.923988
Thứ năm, 10-10-24 06:21:54
Theo dõi Báo điện tử Cà Mau trên

Thêm tư liệu quý về sự kiện tập kết

Báo Cà Mau Thi hành Hiệp định Giơ-ne-vơ, trong số cán bộ, bộ đội, học sinh miền Nam tập kết ra miền Bắc, có khá nhiều gia đình cả nhà cùng đi tập kết, trong đó có gia đình ông Lê Khắc Xương, Bí thư Tỉnh uỷ Bạc Liêu (nay gồm Cà Mau, Bạc Liêu), Uỷ viên Liên Tỉnh uỷ Hậu Giang, Chủ tịch Uỷ ban Kháng chiến Hành chính tỉnh Bạc Liêu, Trưởng ban Tập kết Quân dân chính Ðảng tỉnh Bạc Liêu.

Ông Lê Khắc Xương sinh năm 1904, tại làng Thạnh Phú, quận Cà Mau, tỉnh Bạc Liêu (nay là xã Thạnh Phú, huyện Cái Nước). Năm 1932, ông bắt đầu tham gia các phong trào yêu nước. Năm 1936, ông được kết nạp vào Ðảng Cộng sản Ðông Dương. Năm 1938, ông bị thực dân Pháp bắt giữ, chúng lần lượt giam ông ở các nhà tù Bạc Liêu, Sài Gòn, Côn Ðảo, Bà Rá, Tây Ninh.

Ông Lê Khắc Xương, Trưởng ban Tập kết Quân dân chính Ðảng tỉnh Bạc Liêu, cùng người con út Lê Minh Kháng, cháu gái Nguyễn Thị Hoà thời gian chuẩn bị đi tập kết. (Ảnh gia đình cung cấp).

Ông Lê Khắc Xương, Trưởng ban Tập kết Quân dân chính Ðảng tỉnh Bạc Liêu, cùng người con út Lê Minh Kháng, cháu gái Nguyễn Thị Hoà thời gian chuẩn bị đi tập kết. (Ảnh gia đình cung cấp).

Tháng 3/1945, ông vượt ngục trở về và tiếp tục hoạt động cách mạng. Ông tham gia lãnh đạo cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền ở tỉnh Bạc Liêu tháng 8/1945.

Ông từng giữ chức vụ Bí thư Tỉnh uỷ Bạc Liêu, Chủ tịch Uỷ ban Kháng chiến Hành chính tỉnh Bạc Liêu và một số chức vụ khác.

Năm 1954, cả gia đình ông Lê Khắc Xương, gồm vợ chồng ông, 3 người con gái, 1 con trai và 3 con rể, 2 cháu ngoại cùng đi tập kết ra Bắc. Ðặc biệt, ông Lê Khắc Xương được phân công làm Trưởng ban Tập kết Quân dân chính Ðảng tỉnh Bạc Liêu (từ tháng 11/1954 đến tháng 2/1955).

Ông Mai Lê Minh, cháu ngoại ông Lê Khắc Xương (hiện ngụ tại ấp Sở Tại, xã Thạnh Phú, huyện Cái Nước) thông tin, thời đó những người lớn trong gia đình ông ngoại ông đều hoạt động cách mạng và giúp đỡ cách mạng. Bà ngoại ông là Lê Thị Cẩn, ngoài việc chăm lo cơm nước cho các đồng chí của chồng, còn đảm nhận nhiều nhiệm vụ được phân công; đồng thời cầm cố ruộng đất để xây dựng cơ sở sản xuất tự túc gây quỹ cho tổ chức và đoàn thể hoạt động. Về sau gia đình ông bà hiến nhiều ruộng đất cho cách mạng. Bà được nhận rất nhiều huân, huy chương, huy hiệu về thành tích phục vụ kháng chiến.

Ông Mai Lê Minh, cháu ngoại ông Lê Khắc Xương (thứ hai từ trái sang), trao tặng tư liệu, hiện vật liên quan sự kiện tập kết của ông mình và gia đình cho Bảo tàng tỉnh Cà Mau.

Ông Mai Lê Minh, cháu ngoại ông Lê Khắc Xương (thứ hai từ trái sang), trao tặng tư liệu, hiện vật liên quan sự kiện tập kết của ông mình và gia đình cho Bảo tàng tỉnh Cà Mau.

Người con gái thứ Hai của ông bà là Lê Thị Lan cũng tham gia nhiều hoạt động đoàn thể, phong trào, vào Ðảng năm 1947. Chồng bà Lan là ông Nguyễn Kim Thể, Trung đội trưởng, Tiểu đoàn 307.

Người con gái thứ Ba là Lê Thị Thu Phương, làm việc ở Văn phòng Uỷ ban Kháng chiến Hành chính Nam Bộ. Chồng bà là ông Mai Lâm, Phó trưởng Phái đoàn liên lạc Bộ Tổng tư lệnh Quân đội Nhân dân Việt Nam, bên cạnh Uỷ ban Quốc tế Giám sát và Kiểm soát thi hành Hiệp định Giơ-ne-vơ; Phó trưởng ban Liên hiệp đình chiến ở Campuchia.

Bà Lê Thị Thu Phương cùng chồng là ông Mai Lâm và con trai đầu Mai Sơn (con gái, con rể và cháu ngoại cụ Lê Khắc Xương), chụp ảnh lưu niệm tại cống Kênh 10, Chắc Băng, xã Trí Phải, huyện Thới Bình. Ðây là điểm người tập kết ở khu vực Chắc Băng thuộc các ấp của xã Trí Phải xuống ghe, xuồng ra vàm Chắc Băng để đưa đến tàu lớn đi tập kết ra Bắc. (Ảnh gia đình cung cấp).

Bà Lê Thị Thu Phương cùng chồng là ông Mai Lâm và con trai đầu Mai Sơn (con gái, con rể và cháu ngoại cụ Lê Khắc Xương), chụp ảnh lưu niệm tại cống Kênh 10, Chắc Băng, xã Trí Phải, huyện Thới Bình. Ðây là điểm người tập kết ở khu vực Chắc Băng thuộc các ấp của xã Trí Phải xuống ghe, xuồng ra vàm Chắc Băng để đưa đến tàu lớn đi tập kết ra Bắc. (Ảnh gia đình cung cấp).

Người con gái thứ Tư là Lê Kim Phưởng, chồng là Nguyễn Hồng Quang, Trung đội trưởng, Bộ đội Cần Thơ.

Con trai út là Lê Minh Kháng, bấy giờ được 3 tuổi và 2 cháu ngoại cùng độ tuổi ấy.

Khi ra miền Bắc, ông Lê Khắc Xương đảm nhận nhiều nhiệm vụ, như cán bộ Ban Tổ chức Trung ương, Uỷ viên Thường trực Mặt trận Tổ quốc tỉnh Ninh Bình...

Năm 1975, khi nước nhà thống nhất, cả gia đình ông Lê Khắc Xương trở về miền Nam. Do sức khoẻ kém, nhiều bệnh tật, ông qua đời năm 1978, hưởng thọ 74 tuổi.

Ra miền Bắc, các con ông Lê Khắc Xương đều được học hành trong và ngoài nước, khi về Nam, tham gia công tác ở TP Hồ Chí Minh và Cà Mau. Người con gái thứ Tư Lê Kim Phưởng, bác sĩ, làm Phó giám đốc Bệnh viện tỉnh Minh Hải (nay là Cà Mau, Bạc Liêu). Người con trai út Lê Minh Kháng, kỹ sư điện lạnh, học ở Nga, làm Giám đốc Nhà máy Chế biến tôm đông lạnh Cà Mau (đời đầu), mang những công nghệ tiên tiến học được về phát triển ngành kinh tế thuỷ sản tiềm lực của quê hương.

Bà Lê Thị Lan sau này cũng về sinh sống tại quê nhà (ấp Sở Tại, xã Thạnh Phú) và nhận Huy hiệu 70 năm tuổi Ðảng.

Các con rể cũng đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng, trong đó ông Mai Lâm làm ở Cục Tác chiến Bộ Tổng tham mưu; Vụ phó Vụ miền Nam, Bộ Ngoại giao; Uỷ viên Thường trực Ðiều tra về tội ác chiến tranh của Mỹ tại Việt Nam, là người sáng lập Bảo tàng Chứng tích chiến tranh Việt Nam ở TP Hồ Chí Minh.

Ông Mai Lâm (bìa trái), Phó trưởng Phái đoàn Liên lạc Bộ Tổng tư lệnh Quân đội Nhân dân Việt Nam, bên cạnh Uỷ ban Quốc tế Giám sát và Kiểm soát thi hành Hiệp định Giơ-ne-vơ; Phó trưởng ban Liên hiệp đình chiến ở Campuchia, là người phụ trách đưa quân tình nguyện Việt Nam ở Campuchia về nước, về Cà Mau để đi tập kết. (Ảnh gia đình cung cấp).

Ông Mai Lâm (bìa trái), Phó trưởng Phái đoàn Liên lạc Bộ Tổng tư lệnh Quân đội Nhân dân Việt Nam, bên cạnh Uỷ ban Quốc tế Giám sát và Kiểm soát thi hành Hiệp định Giơ-ne-vơ; Phó trưởng ban Liên hiệp đình chiến ở Campuchia, là người phụ trách đưa quân tình nguyện Việt Nam ở Campuchia về nước, về Cà Mau để đi tập kết. (Ảnh gia đình cung cấp).

Ông Mai Lê Minh (cháu ngoại ông Lê Khắc Xương, con bà Lê Thị Thu Phương và ông Mai Lâm) có 2 người anh là Mai Sơn, kỹ sư Hàng hải, học ở Ba Lan; Mai Bình, kỹ sư Hàng không, học ở Nga, công tác ở TP Hồ Chí Minh. Còn ông Mai Lê Minh sinh năm 1957, học cấp 3 ở miền Bắc. Khi về Nam, tham gia chiến trường Campuchia, sau đó về học Ðại học Kiến trúc TP Hồ Chí Minh và công tác ở Sở Văn hoá - Thông tin TP Hồ Chí Minh, chuyên về quản lý di tích, thiết kế, trùng tu di tích. Năm 2016, ông về hưu.

Ông Mai Lê Minh kể, trước khi mất ông ngoại ông trăng trối muốn được yên nghỉ nơi quê nhà, nằm dưới chân mẹ mình. Và gia đình thực hiện theo tâm nguyện của ông, hiện mộ ông Lê Khắc Xương được chôn cất tại phần đất gia đình, ấp Sở Tại, xã Thạnh Phú, huyện Cái Nước.

Phần ông Mai Lê Minh, sau khi nghỉ hưu đã đi về giữa TP Hồ Chí Minh và Cà Mau, phụ tiếp việc trông coi mộ phần và hương khói cho ông bà.

Những ngày đầu tháng 9 vừa qua, tại quê nhà ấp Sở Tại, xã Thạnh Phú, ông Mai Lê Minh đại diện trao tặng cho Bảo tàng tỉnh Cà Mau một số hiện vật của ông Lê Khắc Xương và gia đình liên quan đến sự kiện tập kết.

Ông Mai Lê Minh tâm tình: “Qua mạng, qua Báo Cà Mau Online, tôi biết rõ hơn về chương trình Kỷ niệm 70 năm Sự kiện tập kết ra Bắc. Mặc dù theo thư kêu gọi trao tặng tư liệu, hiện vật liên quan tới sự kiện tập kết của Chủ tịch UBND tỉnh hạn chót là ngày 3/9 (đã trễ mấy ngày), nhưng tôi vẫn chủ động gọi cho Bảo tàng tỉnh trình bày mong muốn trao tặng hiện vật. Tôi biết Tỉnh uỷ, UBND tỉnh và các ban, ngành quan tâm sâu sắc và đang lo tổ chức chu đáo sự kiện này. Tôi rất vui mừng được tặng những hiện vật, tư liệu của ông tôi và gia đình phục vụ cho sự kiện. Hiệp định Giơ-ne-vơ là sự kiện chính thức chấm dứt sự đô hộ 100 năm của người Pháp ở Việt Nam. Tôi tự hào vì gia đình mình có một chút đóng góp trong công cuộc giải phóng đất nước, giành lại độc lập dân tộc”.

Ông Minh cũng cho biết, gia đình còn rất nhiều tư liệu, hiện vật liên quan sự kiện tập kết, ông sẽ tiếp cận, chọn lọc và trao thêm trong thời gian tới.


Chị Trần Thị Thanh Tuyền, Tổ trưởng Tổ Sưu tầm hiện vật năm 2024, Bảo tàng tỉnh, là người trực tiếp cùng các thành viên đi nhận hiện vật, rất vui mừng, chia sẻ: “Ðến thời điểm này, Bảo tàng tỉnh đã tiếp nhận được trên 100 tư liệu, hình ảnh, hiện vật liên quan sự kiện tập kết. Trong đó, tư liệu có con dấu liên quan sự kiện tập kết; hình ảnh tại kênh xáng Chắc Băng, trước giờ chúng tôi chưa hề có. Ðây là những tư liệu, hình ảnh quý phục vụ cho việc trưng bày sắp tới. Cũng là nguồn tư liệu quý của Bảo tàng để lưu giữ, phục vụ công tác nghiên cứu, tìm hiểu lịch sử về sự kiện này”.

 

Huyền Anh

 

Ðoàn Phương Ðông - Vượt Trường Sơn về Nam chiến đấu

Trước tình hình Mỹ - Diệm ngang nhiên phá hoại Hiệp định Giơnevơ, tiếp tục tiến hành cuộc chiến tranh xâm lược miền Nam với nhiều thủ đoạn dã man, tàn bạo, gây bao đau thương tang tóc cho quê nhà, nhiều cán bộ, bộ đội miền Nam tập kết ra Bắc lòng sôi sục căm thù, quyết tâm tham gia cùng các đoàn trở về quê hương chiến đấu, trong đó có Ðoàn Phương Ðông với quân số lên đến gần 600 người.

Sông Ðốc mong chờ sự kiện trọng đại

Còn hơn một tháng nữa sẽ diễn ra Lễ Kỷ niệm 70 năm Sự kiện tập kết ra Bắc (1954-2024). Thị trấn Sông Ðốc, huyện Trần Văn Thời là nơi được chọn để tái hiện 200 ngày tập kết. Với tầm vóc, ý nghĩa lịch sử trọng đại, hơn ai hết, người dân Sông Ðốc đang háo hức mong chờ sự kiện đặc biệt quan trọng này.

Thêm tư liệu quý về sự kiện tập kết

Thi hành Hiệp định Giơ-ne-vơ, trong số cán bộ, bộ đội, học sinh miền Nam tập kết ra miền Bắc, có khá nhiều gia đình cả nhà cùng đi tập kết, trong đó có gia đình ông Lê Khắc Xương, Bí thư Tỉnh uỷ Bạc Liêu (nay gồm Cà Mau, Bạc Liêu), Uỷ viên Liên Tỉnh uỷ Hậu Giang, Chủ tịch Uỷ ban Kháng chiến Hành chính tỉnh Bạc Liêu, Trưởng ban Tập kết Quân dân chính Ðảng tỉnh Bạc Liêu.

Chuẩn bị tái hiện Sự kiện tập kết ra Bắc

"Sông Ðốc là cửa biển lớn nhất và sầm uất nhất tỉnh Cà Mau. Năm 1954, sau khi Hiệp định Giơnevơ được ký kết, cửa Sông Ðốc được chọn làm bến tập kết để đưa bộ đội và đồng bào miền Nam ra Bắc. Ðây cũng là 1 trong 3 điểm tập kết lớn của các tỉnh Nam Bộ để các chuyến tàu tập kết chuyên chở hàng trăm ngàn cán bộ, bộ đội, Nhân dân, thiếu nhi của miền Nam ra miền Bắc", Phó chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Minh Luân, Phó trưởng ban Chỉ đạo (BCÐ) các hoạt động kỷ niệm 70 năm Sự kiện tập kết ra Bắc, nhắc nhớ lịch sử.

Những “Hạt giống đỏ miền Nam” trên quê hương Cà Mau

Tôi muốn nói đến những cô bé, cậu bé lúc 12, 13 tuổi đi tập kết từ bến sông Ông Ðốc và sau này họ trở về quê hương Cà Mau cống hiến. Họ đã làm đúng nguyện ước của Bác, của Ðảng và Nhân dân là đào tạo lớp trẻ đủ trình độ và khả năng để sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng góp phần xây dựng quê hương. Và họ đã vươn lên khẳng định vị trí mình trên nhiều lĩnh vực. Họ có chung tên gọi là học sinh miền Nam (HSMN).

Trong lòng đất Bắc

Một sáng tháng 7/2024, trong căn nhà ở Ðường 30/4, Phường 5, TP Cà Mau, ông Dương Thanh Toàn, là nhân chứng trong chuyến tàu tập kết ra Bắc - tuổi 92 cùng người ghi chép ở tuổi 86, hai mái đầu bạc trắng ngồi bên bàn trà, có cả chai rượu thuốc và hai cái cốc nhỏ. Người kể, người nghe kỷ niệm 70 năm về trước trên đất Bắc. Cuộc sao chép ký ức đã gần ba phần tư thế kỷ không tránh khỏi nhớ nhớ, quên quên. Cái quý nhất là ở không gian, thời gian và cái thật của những diễn biến cuộc đời ông

Bến tập kết, bến lòng dân - Bài cuối: Tri ân lịch sử, hướng đến tương lai

“Lòng biết ơn không chỉ là đức tính vĩ đại nhất mà còn là khởi nguồn của mọi đức tính tốt đẹp khác của con người”, cách nay hơn 2 ngàn năm, Marcus Tullius Cicero, một trong những triết gia trứ danh thời La Mã cổ đại, từng khẳng định.

Bến tập kết, bến lòng dân - Bài 2: Chuyện “cây vú sữa miền Nam” của má Sảnh

Chuyện má Lê Thị Sảnh gửi biếu Bác Hồ cây vú sữa, được Bác chăm sóc, nâng niu và cây vú sữa trở thành biểu tượng thiêng liêng của tấm lòng đồng bào miền Nam với Bác và tấm lòng của Bác với đồng bào miền Nam, giờ ai cũng biết. Ðể hiểu rõ hơn câu chuyện này, chúng tôi tìm về nhà má Lê Thị Sảnh, Ấp 10, xã Trí Phải, huyện Thới Bình và thu thập thêm được một số thông tin.

Bến tập kết, bến lòng dân

Hiệp định Giơnevơ được ký kết, Nam Bộ có 3 khu vực được chọn tập kết đưa lực lượng cách mạng miền Nam ra Bắc, đó là: Hàm Tân - Xuyên Mộc, Cao Lãnh - Ðồng Tháp Mười và Cà Mau. Trong đó, Cà Mau có thời gian tập kết dài nhất, với 200 ngày (từ 21/7/1954-10/2/1955) và trung tâm của khu vực tập kết Cà Mau là kênh xáng Chắc Băng. Hướng tới kỷ niệm 70 năm sự kiện tập kết ra Bắc 1954, tìm hiểu, ôn lại một thời kỳ lịch sử in đậm dấu ấn của đất nước cũng là cách tri ân thế hệ đi trước và là nền tảng để hướng đến tương lai.

Bùi ngùi thăm lại chốn xưa

Sự kiện tập kết ra Bắc cách nay đã 70 năm, những cô bé, cậu bé là học sinh miền Nam (HSMN) ngày nào giờ đã ngoài “bát thập”. Một lần thăm lại chốn xưa, nơi từng lưu dấu trước khi rời quê hương miền Nam đằng đẵng mấy chục năm trời là ước nguyện bấy lâu và nay đã toại nguyện.