Những vụ xâm hại tình dục trẻ em liên tiếp xảy ra trong cả nước chưa kịp lắng xuống thì tai nạn lật tàu ở huyện Đông Hải (Bạc Liêu) vào tháng 4 vừa qua làm nhiều người thương vong, trong đó đa phần là thanh thiếu niên, một lần nữa lại đặt ra vấn đề trang bị kỹ năng sống, kỹ năng bảo vệ mình trước sự nguy hiểm cho bạn trẻ.
Tham gia các hoạt động ngoại khóa là một trong những cách giáo dục kỹ năng sống cho thanh thiếu niên. Ảnh: C.K
Sự thiếu hụt kỹ năng sống của học sinh, sinh viên nói riêng, thanh thiếu niên nói chung là một thực tế tồn tại từ rất lâu. Thời gian gần đây, ở một số trường phổ thông, các đơn vị Đoàn Thanh niên cơ sở cũng đã có một vài hoạt động ngoại khóa liên quan đến vấn đề trang bị kỹ năng sống cho học sinh. Tuy nhiên, những hoạt này còn khá ít ỏi và thực tế chuyện giáo dục kỹ năng sống vẫn chỉ dừng lại ở những cuộc thảo luận trên bàn giấy. Với lịch học gần như dày đặc, cùng với các cuộc thi thố diễn ra liên tục quanh năm, thời gian các trường dành cho hoạt động này thật sự rất ít. Cô V.N, một giáo viên THCS, cho biết: “Các cuộc thi trong giáo viên và học sinh diễn ra liên tục, nào là thi học sinh giỏi, giáo viên dạy giỏi, thiết kế giáo án điện tử… Vừa dạy, vừa học trên lớp đã đủ mệt, lại thêm chạy theo các cuộc thi đã bơ phờ không còn thời gian đâu để tổ chức các hoạt động ngoại khóa”. Vấn đề giáo dục kỹ năng sống được các trường lồng ghép vào bộ môn Giáo dục công dân, và theo chúng tôi được biết, một số trường chưa mấy chú trọng đến môn học này. Có một điều đã thành thông lệ, đó là những giáo viên dạy yếu sẽ được phân công dạy môn… Giáo dục công dân, trong khi đó, việc giáo dục kỹ năng sống đòi hỏi người đứng lớp phải gương mẫu, có tư chất đạo đức tốt, có kỹ năng tâm lý tốt, chuyên môn sâu… Khi tình trạng xâm hại tình dục trẻ em diễn ra ở nhiều nơi trong cả nước, chúng tôi liên lệ với một vài trường để trao đổi về việc trang bị kỹ năng tự bảo vệ mình cho trẻ nhỏ thì gần như các trường đều đưa ra câu trả lời chung chung “đây là vấn đề tế nhị, giáo viên không có chuyên sâu nên không thể truyền đạt cho các em”. Rõ ràng là vấn đề giáo dục kỹ năng sống ở các trường còn bỏ ngỏ và hoàn toàn bị động trước những vấn đề phát sinh.
Không riêng gì cấp học phổ thông, tình trạng thiếu hụt kỹ năng sống còn diễn ra ở các trường chuyên nghiệp. Chúng tôi được nghe kể về trường hợp một sinh viên năm thứ ba vì chia tay bạn gái dẫn đến chán nản, sa đà vào ăn chơi và quyết định bỏ học; một sinh viên thi đậu đại học nhưng lại thú thật với giảng viên là đăng ký cho có vì không biết học ngành gì… Đây là những điều mà thiết nghĩ các nhà quản lý giáo dục cần suy ngẫm, nhìn lại. Và thật bất ngờ khi có nhiều sinh viên tại một trường đại học trong tỉnh chia sẻ rằng, khi đã là sinh viên các bạn bị quản lý khá nghiêm ngặt chẳng khác nào học sinh cấp ba. Hằng ngày lên giảng đường, Đội cờ đỏ của trường sẽ đến các lớp kiểm tra sinh viên: có lau bảng sạch chưa, có mang dép lê đến lớp không, có ăn quà vặt trong lớp, đồng phục đã chỉnh tề chưa… Trong khi vấn đề quan trọng cần giáo dục cho sinh viên là: kỹ năng cần thiết lúc đi xin việc sau khi ra trường, kỹ năng kiến thiết để khởi nghiệp, lập nghiệp, kỹ năng đối diện với những vấn đề rắc rối, biến cố trong cuộc sống, cách để vượt qua như thế nào…
Từ những thực tiễn xảy ra, đòi hỏi các ngành quản lý giáo dục, tổ chức Đoàn Thanh niên cần tổ chức nhiều hơn nữa các hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho bạn trẻ, xem kỹ năng sống là một môn học thật sự nhằm trang bị cho các bạn những hành trang cần thiết để vững bước trong tương lai.
T.A