Xóm Kiểu Mẫu tuổi 70

Không đợi đến khi có chủ trương xây dựng nông thôn mới, người dân mới bắt tay vào xây dựng làng quê sạch, đẹp, khang trang, mà cách nay hơn 70 năm, đất này đã xây dựng một vùng nông thôn mới mang tính mẫu mực. Ðó là xóm kinh Kiểu Mẫu, thuộc Ấp 12A và 12B, xã Khánh Bình Ðông, huyện Trần Văn Thời.

Hừng đông, gió chướng sòng, tiết trời se lạnh, xóm kinh Kiểu Mẫu rộn ràng bởi tiếng học trò ríu rít xe đạp nối thành hàng đến trường trên con đường bê-tông êm ả.  

Từ nông thôn mới thời chiến

Hôm nay nhà ông Sáu Hoa (Huỳnh Văn Hoa, 85 tuổi, Ấp 12A, xã Khánh Bình Ðông) có thêm mấy ông bạn vong niên cùng xóm ghé qua, bộ ván thêm mấy tách uống trà, đĩa chuối ép. Dù sức khoẻ không còn được như xưa, mái tóc đã bạc, ông Sáu vẫn minh mẫn như thời ông còn làm Bí thư Chi bộ Ấp 12A.

Nghề làm chuối khô nức tiếng xa gần vẫn được người dân kinh Kiểu Mẫu duy trì và phát triển.    Ảnh: NHẬT HUY

Ông Sáu Hoa kể: “Quê tôi ở Ðầm Dơi, khoảng năm 1947, nghe nói ở xứ U Minh, Ðảng, Bác Hồ chia đất cho dân làm ruộng nên 3 cha con tôi qua vùng này sinh sống. Xứ này lúc đó có 2 ông cán bộ cách mạng, tên thường gọi là ông Sáu Già và Tám Sấn, ở Ban Chấp hành Nông dân tỉnh cử về đây thành lập đồn điền trồng chuối. Mấy ổng quy hoạch một khu đất  dài 4 km, rộng 1 km, ở giữa cho xẻ một con kinh có chiều ngang 4 m. Mỗi hộ trong đồn điền được cấp đất ở 2 bên bờ kinh với diện tích bằng nhau. Sau khi nhận đất, mỗi gia đình có nhiệm vụ đào kinh phía trước nhà mình ngang 2 m, dài bằng với phần đất mặt tiền được giao là 2 công (72 m). Lúc đó cũng nhờ Ðảng, dân mình đi theo Ðảng mới có được quyền làm chủ trên mảnh đất của mình nên ai cũng tự nguyện, hăng hái đào kinh”.

Chỉ tay về phía con kinh Kiểu Mẫu trước nhà, ông Sáu Hoa tự hào: “Ðoạn kinh này chính tay tôi đào. Trong đồn điền có quy định mỗi hộ đào kinh trong vòng 3 tháng phải xong, nếu ai lười biếng không đào thì sau 3 tháng phần đất đó sẽ được giao cho người khác. Ngoài chuyện đào kinh, người dân vào đồn điền sinh sống còn phải tuân thủ những quy định chung: cất nhà cùng một kiểu và phải cất đối diện nhau. Chúng tôi cũng không được phép làm cầu tiêu trên sông mà mỗi nhà phải đào hố tự hoại hoặc đào ao cá tra; không được vứt xác động vật và rác sinh hoạt xuống kinh, phải giữ vệ sinh môi trường sạch sẽ. Trong sinh hoạt, ăn cơm phải ăn 2 đũa, một đũa gắp thức ăn, một đũa dùng để ăn cho hợp vệ sinh. Việc theo dõi, đôn đốc nhắc nhở người dân trong đồn điền giao cho ban quản trị gồm những người có uy tín để vận động bà con thực hiện. Và cái tên kinh Kiểu Mẫu xuất phát từ việc xây cất nhà cửa theo khuôn mẫu chung, nếp sinh hoạt tuân thủ theo những quy định chung, làm mẫu, đi đầu để nhân rộng”.

Không chỉ nổi tiếng vì có lối sống văn minh, tiến bộ, kinh Kiểu Mẫu xưa kia còn nổi tiếng với nghề ép chuối khô. Ông Chín Ửng (Hứa Minh Ửng, 78 tuổi, ngụ Ấp 12A, xã Khánh Bình Ðông) nhớ lại: “Tôi đến xóm kinh Kiểu Mẫu cũng vào những năm mới thành lập đồn điền. Thời đó, ở đây toàn rừng, người dân đến nhận đất khai hoang cực khổ, rừng thiêng nước độc, đỉa, muỗi mòng nhiều lắm. Ðất xứ này không hợp với cây gì bằng cây chuối, cây dừa nên nhà nào ngoài trồng lúa cũng trồng thêm chuối và dừa. Tôi đóng ghe, chở chuối, dừa lên tận Bạc Liêu để bán. Nghề ép chuối khô cũng hình thành từ đó. Tranh thủ mùa nắng, khoảng tháng 11 đến tháng 3 âm lịch là bà con ép chuối khô. Từ đó, vùng này nổi tiếng khắp nơi với nghề trồng chuối, trồng dừa, ép chuối khô cho đến tận bây giờ”.

Hiện nay, gia đình ông Chín Ửng vẫn còn trồng chuối, trồng dừa, ép chuối khô. Gần 30 công đất ruộng của gia đình, ông Chín trồng hết dừa và chuối. Ông Chín chia sẻ: “Nghề này trong gian khó đã giúp tôi vượt qua đói nghèo, nuôi các con lớn khôn. Còn bây giờ, cũng chính nghề này giúp gia đình tôi có cuộc sống ổn định. Tính ra mỗi năm thu nhập từ chuối và dừa cũng lên đến hàng trăm triệu đồng. Vừa có thu nhập ổn định mà cũng giữ được nghề truyền thống nên tôi vui lắm”.

Vẫn là kiểu mẫu hôm nay

Những năm kháng chiến, có thời điểm bom đạn trút xuống làm cho xóm làng Kiểu Mẫu không còn giữ được hình dáng nguyên vẹn. Nhưng không vì thế mà người dân nơi đây đánh mất những nét sinh hoạt riêng đã hình thành trước đó, nhất là tình làng nghĩa xóm, lúc nào cũng sâu đậm, bền chặt theo thời gian.

Ông Sáu Hoa bộc bạch: “Tuy lúc đó cuộc sống  đói nghèo, thiếu thốn nhưng đời sống tinh thần của chúng tôi thì vô cùng phong phú. Chúng tôi thường hay đàn ca, hát hò vui vẻ. Hồi đó ở đây là vùng cách mạng, đa số là cán bộ, đảng viên nên bữa nào cho hay tối nay họp tổ nông hội là từ chiều anh em đã có mặt hết, phát động phong trào gì là bà con hưởng ứng tích cực, thực hiện ngay. Còn mối quan hệ hàng xóm láng giềng thì tối lửa tắt đèn có nhau, chia nhau từng chén cơm, manh áo”.

Do nhu cầu giao thương, con kinh Kiểu Mẫu nhỏ hẹp xưa kia nay đã được mở rộng.               Ảnh: VŨ TRÂN

Ngày nay, truyền thống đoàn kết, chung sức, chung lòng xây dựng quê hương vẫn không thay đổi. Người dân xóm kinh Kiểu Mẫu vẫn luôn là những người tiên phong trong các phong trào ở địa phương, nhất là trong thực hiện các tiêu chí xây dựng nông thôn mới. Tuy không còn những căn nhà có cùng diện tích, được cất đối diện nhau, thay vào đó là những căn nhà tường được xây dựng khang trang với đầy đủ tiện nghi sinh hoạt.

Dù không còn ban quản trị để đôn đốc, nhắc nhở như trong đồn điền trồng chuối ngày xưa, nhưng những người lớn tuổi, mẫu mực, có uy tín như ông Sáu Hoa, ông Chín Ửng luôn được xem là người có tiếng nói quan trọng, tấm gương sáng trong giáo dục con cháu, xóm làng noi theo.

Ông Cao Văn Ðạt, Phó Chủ tịch UBND xã Khánh Bình Ðông, thông tin, đời sống kinh tế của người dân kinh Kiểu Mẫu phát triển mạnh nhờ biết áp dụng khoa học - kỹ thuật vào chăn nuôi, trồng trọt. Trong sinh hoạt hằng ngày, người dân kinh Kiểu Mẫu đi đầu trong các phong trào tương trợ, giúp đỡ nhau phát triển kinh tế - xã hội.

Kinh Kiểu Mẫu ngày nay đã được mở rộng do nhu cầu giao thương và sản xuất. Nó thay đổi để hiện đại hơn theo dòng lịch sử nhưng tinh thần, hình mẫu xây dựng nông thôn mới đã ăn sâu vào nếp nghĩ và nó sẽ trường tồn theo thời gian. Có ai ngờ rằng, thời khai hoang mở cõi, ở nơi xa xôi như Cà Mau, những người con ưu tú ấy đã xây dựng một vùng nông thôn mới mà hơn nửa thế kỷ sau nó còn giữ nguyên giá trị./.

Kiều Oanh