Chị Bảy “Hào Sai”

Chị là nhân vật chính trong bức ảnh trắng đen ở trang 108 tập sách ảnh tư liệu - nghệ thuật “Quê tôi thời chiến” của Nghệ sĩ nhiếp ảnh Võ An Khánh, Nhà xuất bản Mũi Cà Mau xuất bản năm 2003.

Chị là nhân vật chính trong bức ảnh trắng đen ở trang 108 tập sách ảnh tư liệu - nghệ thuật “Quê tôi thời chiến” của Nghệ sĩ nhiếp ảnh Võ An Khánh, Nhà xuất bản Mũi Cà Mau xuất bản năm 2003.

Thời kháng chiến, tôi có gặp chị Bảy đôi ba lần, nghe chị nói cười vui lắm, nhưng qua ngang nhà chị mấy chục bận không nhớ nổi… Chị Bảy am hiểu về y tế, quyết đoán và dạn tay. Tôi nghe chuyện kể lại tính cách mạnh mẽ của chị Bảy mà cười nhăn mặt… Ðứa con trai đầu lòng của chị bị nổi sưng mục nhọt, chị phát hiện, theo dõi và chờ cho nó “muồi”. Một hôm chị tắm rửa, kỳ cọ cho con của chị rồi chị ra tay nặn mục nhọt ấy tuôn sạch cùi… Tội nghiệp đứa nhỏ xanh mặt, kêu khóc ngất nhưng cũng giỏi chịu đau…

Lớp học dã chiến bên cạnh hầm tránh pháo, trong tầm đạn của Đồn cầu Chữ Y, giáo viên là chị Bảy Tấn ở xóm Hào Sai, xã Trần Hợi, huyện Trần Văn Thời (6/1971).          Ảnh: VÕ AN KHÁNH

Xóm nhà chị Bảy gần bên kinh Chống Mỹ, nằm trên tuyến đường qua Sông Ðốc, vô kinh Ngang, lên kinh Cũ… chị Bảy phục vụ kháng chiến bằng cách tranh thủ thời gian mở lớp dạy học, giúp cho mấy em cháu ở xóm kinh Hào Sai biết ít chữ để thoát ly tham gia công tác cách mạng, góp phần giải phóng quê hương…

Trong một chuyến công tác qua ngang, anh Tám Khánh (Nghệ sĩ nhiếp ảnh Võ An Khánh), năm đó ở bộ phận nhiếp ảnh khu Tây Nam Bộ, ghé lên nhà chị Bảy - ngôi nhà cất bằng cây lá, bên trong có hầm tránh phi pháo kiên cố, trên nắp chất một đống cây trâm bầu khô dành làm củi, tấm bảng đen treo trên cây trâm bầu và lớp học khoảng 20 em học sinh, gái đông hơn trai. Chị Bảy mặc áo vá lưng, tay bồng đứa con trai thứ năm lên 3 tuổi, tay viết phấn trắng trên bảng đen môn tập viết và đang viết chữ “Em yêu Bác Hồ…”. Anh Tám ghi lại bức ảnh lớp học dã chiến này vào thời điểm tháng 6/1971. Dã chiến là vì mỗi học sinh ngồi bệt dưới nền đất, không có bàn ghế và trong tầm đạn pháo cối của Ðồn cầu Chữ Y…

Cũng xin nhắc lại rằng, khi giặc “bình định” đánh phá ác liệt, lấn chiếm cắm đồn bót vào vùng sâu, bọn địch Ðồn Công Nghiệp Giữa và Ðồn cầu Chữ Y tung nhiều biệt kích qua kinh Ðòn Dong, kinh Tư, kinh Sáu Thước, chứ chưa qua tới kinh Hào Sai. Và cũng chính vì trong tầm đạn pháo cối Ðồn cầu Chữ Y mà tôi mất một người anh bà con ở đoạn kinh Hào Sai này - anh Sáu Chà, Nguyễn Văn Chà (1951).

Buổi sáng hôm ấy, ngày 5/2/1972, anh Sáu Chà lội ra ruộng sau nhà, đang cắm cúi nhổ từng bụi bông súng ma, lật gốc bắt từng con đom đóm làm mồi cắm câu… Bỗng trái đạn pháo cối 81 ly từ Ðồn cầu Chữ Y bắn qua, rớt ngay anh Sáu Chà, lúc 10 giờ sáng, nhằm ngày 21 tháng Chạp năm Tân Hợi, cách nhà chị Bảy Tấn 5 dây đất phía con kinh Chống Mỹ trở ra. Chỉ một trái đạn “mồ côi” như “cò ỉa miệng ve” đã cướp mất một mạng người - anh Sáu Chà 20 tuổi đời, vì trước và sau đó không có trái pháo cối nào rơi xuống vùng này nữa.

***

Tôi tranh thủ tìm thăm chị Bảy Tấn, dịp may gặp lại chị Tám Yển tại đây. Tôi nhắc bức ảnh chị Bảy với lớp học dã chiến, 29 năm sau được tác giả - anh Tám Khánh đăng trong tập sách ảnh “Ðường hạnh phúc”, xuất bản vào năm 2000 và tập “Quê tôi thời chiến” năm 2003. Nhìn bức ảnh với thực tế có khác, thời chiến chị Bảy sống cảnh nhà lá, ngày nay chị ở nhà tường…

Tôi biết chị Bảy gần nửa thế kỷ, nhưng không biết chị công tác gì ở địa phương… Lúc tôi mới tìm đến, chị Bảy còn thấy lạ, ngồi hỏi chuyện một hồi sau, chị nhận ra và lên tiếng: Tôi nhớ cậu rồi!

Chị Bảy (1940) người Bến Tre, vào Cà Mau từ cuối mùa kháng chiến chống Pháp, tham gia Ðoàn ca múa huyện Mười Tế (Trần Văn Thời) thời niên thiếu, năm 1954… Chị lập gia đình vào năm 1964, anh Bảy là người ở xã Minh Khánh, huyện An Biên, tỉnh Rạch Giá cũ, đi tập kết trở về Nam chiến đấu. Thời kháng chiến chống Mỹ, chị công tác giáo dục, công tác Ðoàn ở xã Khánh Hưng B (mật danh Chín Hòn), được kết nạp vào Ðảng năm 1960. Chị chuyển về xã Trần Hợi và gia đình sống tại kinh Hào Sai từ năm 1967 đến nay.

Tôi hỏi nguồn gốc quê hương Bến Tre, chị Bảy cho biết: Quê nội của chị ở xã Phú Ngãi, còn quê ngoại ở xã Mỹ Nhơn (Ba Tri). Chị cũng không quên nhắc tôi địa chỉ đỏ đáng tự hào: Hiện ở xã Phú Ngãi có bia ghi nhớ: Ông Lê Văn Quới, Bí thư đầu tiên, năm 1930, của Ðảng bộ xã Phú Ngãi (Ba Tri) là thân sinh của chị Bảy…

Cuộc đời theo Ðảng hoạt động cách mạng của chị là một quá trình phấn đấu, rèn luyện, thử thách qua các thời kỳ gian khổ, ác liệt… Chị Bảy có kỷ niệm chương chiến sĩ cách mạng bị giặc bắt tù đày… Tôi vui lây, khi nghe chị Bảy cho hay: Chị nhận Huy hiệu 40 năm tuổi Ðảng vào năm 2001. Còn 2 năm nữa (tức vào năm 2010), chị nhận Huy hiệu 50 năm tuổi Ðảng.

Chị cầm ra, đưa tôi xem tấm giấy khen của Ðảng uỷ xã Khánh Lộc tặng đồng chí Lê Thị Tấn đạt tiêu chuẩn: Ðảng viên đủ tư cách: Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ năm 2007, do Bí thư Ðảng uỷ xã Nguyễn Thanh Nguyên ký ngày 29/1/2008.

Chị Bảy nói thật lòng về lãnh đạo địa phương: Ðảng uỷ, UBND xã Khánh Lộc hiện nay điều hành rất tốt, tập trung dân chủ thật sự, thực hiện tốt các công việc trọng tâm, các tiêu chí xây dựng nông thôn mới…

Anh Bảy qua đời năm 1993… Gia đình hạnh phúc, chị Bảy nuôi dạy các con khôn lớn, trưởng thành… Con trai đầu lòng của chị là Phan Minh Trung (1964), giáo viên Trường Cao đẳng Y tế tỉnh Cà Mau; con trai thứ năm là Phan Minh Hiền (1969), công tác ngành thương binh - xã hội xã Khánh Lộc và con trai út là Phan Chí Linh (1974) đang phục vụ tại ngũ ở Tiểu đoàn U Minh 2…

Kinh Hào Sai đoạn này song song với kinh Ðòn Dong đối diện, trở vô kinh Ngang, nay là ấp Ðòn Dong, xã Khánh Lộc, huyện Trần Văn Thời. Chị Bảy sinh hoạt Ðảng ở Chi bộ ấp Ðòn Dong, chung với các anh: Hai Luỹ, Bảy Thanh (đã qua đời), chị Nguyễn Thị Yển (Tám Yển)…

Năm 2015, cả nước có nhiều ngày kỷ niệm năm chẵn, tôi có dịp trở về kinh Hào Sai, ghé thăm chị Bảy một lần nữa, chung niềm vui và chúc mừng chị vừa nhận được Huy hiệu 55 năm tuổi Ðảng vào ngày 19/5/2015./.

Nguyễn Minh