Chớ bán rẻ nguồn lợi thủy sản!

Theo thống kê của Sở Công thương, trong 5 tháng đầu năm 2016, sản lượng chế biến xuất khẩu thủy sản hơn 14.100 tấn, giảm gần 23% so với cùng kỳ. Nguyên nhân là do không chủ động được nguồn tôm nguyên liệu, mặc dù giá thu mua tôm nguyên liệu được các nhà máy đẩy lên khá cao với 210.000 đồng/kg (loại 30 con) và gần 170.000 đồng/kg (loại 40 con).

Chế biến tôm xuất khẩu tại Công ty xuất khẩu thủy sản Việt Cường (TP. Bạc Liêu). Ảnh: K.T

Với giá thu mua trên, nhiều nông dân chỉ biết tiếc rẻ vì không có tôm để bán, còn doanh nghiệp thì phải gồng mình chấp nhận thu mua tôm giá cao với mục đích duy trì việc làm cho công nhân và thanh toán các hợp đồng đã ký kết trước đó.

Câu chuyện khan hiếm nguồn nguyên liệu gần như năm nào cũng thế. Chỉ cần xảy ra dịch bệnh hay tôm chết hàng loạt là các nhà máy phải sản xuất cầm chừng. Song, đây chưa phải vấn đề dẫn đến khan hiếm nguồn cung, mà nguyên nhân chính vẫn là sự lạm dụng nguồn lợi thủy sản.

Xuất khẩu trong những năm qua liên tiếp tăng và kéo theo kim ngạch xuất khẩu cũng tăng lên. Nhìn vào các con số cứ tăng dần theo hàng năm cứ tưởng ngành xuất khẩu thủy sản của tỉnh phát triển, nhưng thực chất đó chỉ là sự tăng thêm về số lượng chế biến, hoặc xây thêm các nhà máy xuất khẩu mới làm tăng thêm sản lượng. Trong khi đó, phát triển không đơn giản là sự tăng thêm về số lượng mà cái cần đạt chính là giá trị. Đơn cử như 1kg tôm đông, nếu xuất khẩu ở dạng sơ chế, doanh nghiệp thu lãi khoảng 1 USD/kg, nhưng nếu chế biến tôm thành các mặt hàng giá trị gia tăng như: tôm chiên bột, tôm hấp, tôm xiên que… lợi nhuận mang lại sẽ từ 2 - 3 USD/kg.

Phản ánh thực trạng trên để thấy các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản khai thác chưa hiệu quả nguồn lợi thủy sản. Đó là nguyên nhân tất yếu của phát triển không bền vững. Vấn đề đặt ra là tại sao các nước xuất khẩu như Trung Quốc nhập tôm đông của Việt Nam về chế biến thành các mặt hàng giá trị gia tăng, còn doanh nghiệp của Việt Nam thì chỉ bán nguyên liệu? Bán rẻ tài nguyên và nghèo vì làm cạn kiệt nguồn tài nguyên vẫn còn là bài học nóng hổi tính thời sự để chúng ta suy ngẫm.

KIM TRUNG